Кшi-ћон ћазiр ћандай сипат алды? 4

117
3. Кшi-ћон ћазiр ћандай сипат алды?
4. Ћазаћ диаспорасына тќн сипаттарды айтып берiѓдер.
5. Ћазаћ диаспорасы жќне ирредент џѕымдарыныѓ айырмашы-
лыѕы неде?
6. Ресейдегi ћазаћ диаспорасы мен ирредентасы тџратын жерлердi
атап, картадан крсетiѓдер.
7. &збекстанныѓ ћай жерiнде ћазаћ ирреденттерi ћоныстанѕан?
Љйге тапсырма. 
Љйге тапсырма. 
Љйге тапсырма. 
Љйге тапсырма. 
Љйге тапсырма. Ћосымша ћџжаттардан ћазаћ диас-
порасы  мен  ирреденттерiнiѓ  мiрi туралы  хабарлама
даярлау.
§ 34. ТМД  ЖЌНЕ  АЛЫС  ШЕТЕЛДЕРДЕГI  ЋАЗАЋТАР
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. Ћазаћтардыѓ Ћазаћстан шегiнен
тыс жерлерге орналасу кезеѓдерiне сипаттама берiп,
ћазаћтардыѓ бiр блiгiн шекарадан алыс кетуге мќжбљр
еткен жаѕдайларды наћты фактiлер арћылы ашып крсету.
ТМД  елдерi  мен  алыс  шетелдегi  ћазаћ  диаспоралары-
ныѓ  ћџрамын,  мiр  сљру  жаѕдайларын  тљрлi  мќлiмет-
тер,  ћосымша  тарихи  ћџжаттар  арћылы  тљсiндiру.
Џлттыћ бiрлiк, џлт болашаѕына ћатысты маћсат-мљдде
туралы ой тудыру. Ћазаћстанныѓ тќуелсiздiгiн ћџрмет
тџту.
Базалыћ бiлiм. 
Базалыћ бiлiм. 
Базалыћ бiлiм. 
Базалыћ бiлiм. 
Базалыћ бiлiм. 1916 жылѕы џлт-азаттыћ ћозѕалыс,
ауыл шаруашылыѕын џжымдастырудыѓ зардаптары XVIII
ѕасырдаѕы ћазаћ-жоѓѕар ћатынастары.
Тiрек  џѕымдар. 
Тiрек  џѕымдар. 
Тiрек  џѕымдар. 
Тiрек  џѕымдар. 
Тiрек  џѕымдар. Ћазаћтардыѓ шетел асуыныѓ љш кезеѓi,
патша кiметiнiѓ отаршылдыћ саясаты, Ћазаћ АКСР-iнiѓ
ћџрылуы, голощекиндiк зџлмат саясаты, «Ћазаћ босћын-
дарыныѓ Шыѕыс Тљркiстандыћ Ассоциациясы», Тљркия-
ныѓ Министрлер кабинетiнiѓ ћазаћ босћындары туралы
шешiмi, т.б.
Крнекi  жќне  дидактикалыћ  ћџралдар. 
Крнекi  жќне  дидактикалыћ  ћџралдар. 
Крнекi  жќне  дидактикалыћ  ћџралдар. 
Крнекi  жќне  дидактикалыћ  ћџралдар. 
Крнекi  жќне  дидактикалыћ  ћџралдар. Дљниежљзiнiѓ
саяси картасы, Ћазаћстанныѓ карталары. Ћолдан сызылѕан
карта-сџлбалар. «Шетелдегi ћазаћ тiлiндегi газет-жур-
налдар мен басылымдар», «ТМД жќне алыс шетелдердегi
ћазаћтар саны», т.б.
Сабаћ  ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ  ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ  ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ  ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ  ткiзудiѓ  ќдiсi.  Ћазаћтардыѓ  шетел  асу  кезеѓ-
дерi таћырыбын аралас сабаћ тљрiнде (баяндау, зiндiк
жџмыс, сџраћ-жауап) ткiзiп, ћалѕан екi таћырыпты кон-
ференция (пресс-конференция, баяндама жасау) тљрiнде
ткiзуге  болады.

118
«Ћазаћтардыѓ шетел асу кезеѓдерi» таћырыбында
ћаралатын  мќселелер:
1. Ћазаћтардыѓ Ћазаћстан шегiнен шетел асу кезеѓдерi.
2. Ћазаћ диаспорасыныѓ ћоныстану аумаѕыныѓ кеѓеюi.
Мџѕалiм мен оћушы арасындаѕы ћатынасты ћалып-
тастыру љшiн базалыћ бiлiм негiзгi ћызмет атћарады. &ткен
сабаћтаѕы мќселелердi сџраћ-жауап арћылы талћылай оты-
рып, оћушылардыѓ дамытушылыћ белсендiлiгi ћалып-
тастырылады. Базалыћ бiлiм жаѓа таћырыпты игеруге жол
салады. Мџѕалiмнiѓ мiндетi — оћушылардыѓ логикалыћ ой
жљйесiн дамытуѕа тљрткi болатын мынадай сџраћтар ћою:
1. Ћазаћ-жоѓѕар соѕысындаѕы ћандай оћиѕа ћазаћ халћын ауыр
ћасiретке џшыратты?
2. Ћытайдаѕы ћазаћ ирредентасы ћалай ћалыптасты?
3. 1916 жылѕы патша кiметiнiѓ зџлмат саясаты кезiнде ћашћан
ћазаћтар ћай елдерге кеттi?
4. Ресейдегi ћазаћ ирредентасы ћай уаћытта, ћалай пайда болды?
Осы сџраћ-жауаптан кейiн мџѕалiм зi дайындаѕан
сџлбалар мен кестелердi, ћџжаттарды пайдалана отырып,
таћырып мќселелерiн баяндайды. Ќсiресе стратегиялыћ
маѓызы бар теориялыћ мќселелердiѓ мќнiн оћушылардыѓ
санасына жеткiзуге ерекше кѓiл блу керек. Мќселенi
наћтылай тљсу љшiн оћушылардыѓ здiгiнен жџмыс iстеуiн
џйымдастыруѕа болады. Оћушыларды љш топћа блiп,
крсетiлген кестенi оћулыћты пайдаланып орындау
џсынылады.
Ћазаћтардыѓ шетел асуыныѓ кезеѓдерi:
I топ — бiрiншi кезеѓ
II топ — екiншi кезеѓ
III топ — љшiншi кезеѓ
Кезеѓдерi
КHшi-ћон себептерi
Шыћћан
Орналасу
аумаѕы
аумаѕы

119
Оћушылар дќптерге жазып кестенi орындайды, ондаѕы
сџраћтар талданып ћорытынды жасалады. Параграфтыѓ
келесi таћырыпшасы тарихи ћџжаттарды, наћты деректердi
пайдалану арћылы тљсiндiрiледi.
Ћазаћ диаспорасыныѓ Љндiстан, Пќкстан, Тљркияѕа
таралуы Ћытайдаѕы оћиѕаларѕа байланысты болѕандыѕын
тљсiндiргенде ћосымша ћџжат материалдарын пайдалану
оћушылардыѓ ћызыѕушылыѕын арттырады.
Шыѓжаѓдаѕы џлттыћ езгiге ћарсы кљресте басћа халыћ-
тармен бiрге ћазаћ халћы да алдыѓѕы сапта тџрѕандыѕын
«Оспан батыр жќне љш аймаћ тѓкерiсi» атты маћаладан
круге болады («Ћазаћ тарихы» журналы, №6, 1997). Мќсе-
ленiѓ себебi аныћталѕаннан кейiн ћазаћтардыѓ Љндiстан,
Пќкстан, Тљркияѕа таралуын карта-сџлбаны пайдаланып
тљсiндiредi. Мџѕалiм тљсiндiретiн мiндеттер:
Ћазаћтардыѓ 1949—1950 жылдардыѓ кљзi мен ћысын-
даѕы Ћытай коммунистерiмен жљргiзген келiссзi.
Барклдегi Ћазаћ Ћџрылтайыныѓ 1950 жылѕы 28 нау-
рыздаѕы шешiмi.
Ћазаћтардыѓ Љндiстанѕа, Пќкстанѕа, одан Тљркияѕа туi,
орналасуы.
Сабаћтыѓ ендiгi кезеѓi оћушылардыѓ шыѕармашылыћ
бiлiмдерiн дамыту маћсатында «куќгерлер естелiктерiн»
талдауѕа арналады (тапсырма оћушыларѕа алдын ала
берiледi). Алтайдан Тљркияѕа дейiнгi ћазаћтардыѓ љдере
кшуiнiѓ куќгерi — жазушы, дiнтанушы, ћайраткер Халифа
Алтайдыѓ «Естелiктерiм» атты кiтабы бойынша талдау.
Келесi талдау белгiлi ћайраткер, ѕалым-зерттеушi, жа-
зушы Хасен  Оралтайдыѓ  «Елiмайлап  ткен  мiр»  атты
кiтабы  бойынша  тедi.  Авторлар  здерiнiѓ  басынан  ткен
љдере кшу кезеѓiн сипаттайды. Алтайдан ауып Еренћа-
бырѕаны  (Тянь-Шань)  бктерлеп,  Такла-Макан  шлiн
кешiп Гималай тауынан аса босћан жџрт Љндiстанѕа жетедi.
Содан Тљркияѕа жетiп, тџтас Еуропаѕа жайылады.
Оћушылардыѓ естелiктердi талдауыныѓ мазмџны мы-
надай:
— Ћазаћтардыѓ љдере кшуiнiѓ себептерi.
— Кштi џйымдастырушы басшылары.
— Кездескен ћиыншылыћтар. Халыћтыѓ тзiмдiлiгi.
— Нќтижесi.
Оћушылардыѓ талдауына ћорытынды жасап, ћазаћ
диаспорасыныѓ Еуропа мен Америкаѕа таралуы жнiнде
тљсiнiк берiледi.