41
2.4-кестенің соңы
Өмір
циклініңэлементі
Түсіндірмелер
Бағдарламалық
Жүйемен
баланысты
жұмыстарды
орындауВыполнение
работ,
заданий
или
обязанностей,
қызмет
орындау: əзірлеу, сүйемелдеу немесе пайдалану
Нұсқа
Жүйенің нақты нұсқасы
Бағдарламалық
Жүйенің
бағдарламалық
қамсыздандыруының
Отдельно компилируемая часть программного
модуль
жеке комплимирленетін бөлігі
Тестілік
Ол үшін мысалдар көмегімен жүйеге
қамту
қойылатын талаптардың орындалуы бақылауы
үлгілері көмегімен тексерілетін дəреже примеров
проверяют выполнение требований к системе
Аттестатау
Нақты объектілерге қойылатын нақты талаптар
толық іске асырылғанын сараптамамен жəне
объективті дəлелдемелер келтіру арқылы растау
Тексеру
Нақты
талаптар
толық
іске
асырылғанын
сараптамамен жəне объективті дəлелдемелер келтіру
арқылы растау
\
Пайдалану үдерісінің элементтері 2.5-кесте
Элемент
Сипаттамасы
Қорғау
Ақпаратты жəне деректерді оларға жіберілмеген
адамдар не жүйелер оларды оқи не өзгерте
алмағандай, ал жіберілген адамдар не жүйелерге
қолжетімдік шектелмегендей сақтау
Бағдарламалық
Машиналық бағдарламалар, рəсімдер жəне, бəлкім,
өнім
олармен байланысты құжаттама мен деректер жинағы
Жүйе
Үдерістерден,
техникалық
жəне
бағдарламалық
құралдардан, құрылғылардан жəне персоналдан
тұратын,
белгіленген
қажеттіліктерді
немесе
мақсаттарды қанағаттандыру мүмкіндігіне ие кешен
Пайдаланушы
Қолданыстағы жүйені нақты функцияны орындау үшін
пайдаланатын адам немесе ұйым
Жүйені бӛлшектеу. Пайдаланушы немесе сүйемелдеуші ұйым
тарапынан қолданыстағыжүйені бесленді қолдауды тоқтатуы, оны
жаңа жүйемен ішінара немесе толық ауыстыру немесе жаңғыртылған
жүйені қолданысқа енгізу жүйені бӛлшектеу деп аталады.
42
Жүйенің өмір циклі уақты ішінде өтетін бірқатар үдерістерді
қамтиды. ISO 12207 стандартында мынадай үдерістер белгіленген:
жүйеге тапсырыс беру, жүйені тұтынушыға жеткізу, жүйені əзірлеу,
пайдалану үдерісі, соның ішінде жүйені сүйемелдеу.
Жүйеге тапсырыс беру мынадай жұмыстарды орындауды
көздейді:
•
тапсырысты орындауға дайындалу;
•
мердігерлікке өтінімді дайындау;
•
шартты дайынау жəне түзету;
•
жеткізушіні бақылау;
•
шарттарды қабылдау жəне жабу.
Бұл ретте тапсырыс беруші тəуекелді жəне құндық шығындарды
есепке ала отырып, ең оңтайлы таңдау жасау мақсатында тапсырысты
іске асыру нұсқаларын қарап шығу қажет екендігі белгіленеді.
Мынадай нұсқаларды талдап шығу ұсынылады: белгілі бір талаптарға
сəйкес келетін дайын жүйені сатып алу; жүйені өз күшімен əзірлеу;
жүйені шарттық негізде əзірлеу; қолданыстағы жүйені жаңғырту.
Дайын бағдарламалық өнімді сатып алған кезде мынадай
шарттарға назар аудару қажет: жүйе қойылған талаптарға сай; тиісті
құжаттамасы бар; меншік, пайдалану, лицензиялау жəне кепілдік беру
құқықтары сақталған; жүйені кейіннен қолдау көзделген.
Тапсырыс беруші тапсырыс жоспарын дайындауға, құжаттық
рəсімдеуге жəне орындауға тиіс. Жоспарда:
•
жүйеге қойылатын талаптар;
•
жүйенің жоспарланатын жүктемесі;
•
іске асырылатын шарттың түрі;
•
шартқа қатысатын ұйымдардың міндеттері;
•
шартты іске асыру тəсілдемелерін қамтамасыз ету;
•
ықтимал қатерлі оқиғаларды талдау, сондай-ақ осындай
оқиғаларды басқару əдістері болуы тиіс.
Тапсырыс беруші жүйеге қойылатын талаптарды құжаттық
рəсімдеуге тиіс. Талаптар енгізілген құжаттама жүйеге қойылатын
негізгі талаптарды қамтуы тиіс: жүйені қолдану саласының
сипаттамасын; бағдарламалық өнімдер тізімін; тапсырысты іске асыру
мерзімдері мен шарттарын; техникалық шектеулерді.
Жүйені тұтынушыға жеткізу мынадай жұмыстарды орындауды
көздейді:
•
жүйені əзірлеуге дайындалу;
•
шартты дайындау;
•
жұмыстарды жоспарлау;
•
орындау жəне бақылау;
•
тексеру жəне бақылау;
•
жеткізу жəне шартты жабу.
43
Жоспарлауға талаптар белгіленгеннен кейін жеткізуші əр нұсқаны
іске асырған кездегі қатерлерін талдау нəтижелерін салыстырып,
жүйені əзірлеу нұсқаларын қарастыруға тиіс. Бұл ретте мынадай
нұсқалар талданады: жеткізушінің ішкі ресурстарын пайдалана
отырып, бағдарламалық өнімді əзірлеу немесе бағдарламалық
қызметті ұсыну; қосалқы мердігерлік шарттарды жасасып,
бағдарламалық өнімді əзірлеу немесе бағдарламалық қызметті ұсыну;
ішкі немесе сыртқы бағдарламалық қамсызандыруды əзірлеушілерден
дайын бағдарламалық өнімдерді алу.
Жүйені әзірлеу мынадай жұмыстарды орындауды көздейді:
•
бастапқы жұмыстар;
•
жүйеге қойылатын талаптарды талдау;
•
жүйелік архитектураны жобалау;
•
бағдарламалық құралдарға қойылатын талаптарды талдау;
•
бағдарламалық архитектураны жобалау;
•
бағдарламалық құралдар техникалықжобалау;
•
бағдарламалық құралдарды бағдарламалау жəне тестілеу;
•
бағдарламалық құралдарды жинау;
•
бағдарламалық құралдарды біліктілік сынау;
•
жүйені жинау;
•
жүйені біліктілік сынау;
•
бағдарламалық құралдарды іске қосу;
•
бағдарламалық құралдарды қабылдауды қамтамасыз ету.
Пайдалану үдерісі мынадай жұмыстарды орындауды көздейді:
•
үдерісті дайындау;
•
пайдалану сынақтары;
•
жүйені пайдалану;
•
пайдаланушыны қолдау.
•
сүйемелдеу үдерісі.
Пайдалану үдерісі жүйені пайдаланушының оператордың -
жұмыстары мен міндеттерінен тұрады жəне жүйені пайдалануды
жəне
пайдалану
барысында
пайдаланушыларды
қолдауды
қамтиды.Осы үдеріс барысында оны дайындау, пайдалану сынақтары,
жүйені пайдалану, пайдаланушыны қолдау жүзеге асырылады.
Жүйені сүйемелдеу сүйемелдеу персоналымен орындалатын
барлық жұмыстар мен міндеттерді қамтиды. Осы үдеріс туындаған
проблемаларға не жүйені жаңғырту немесе баптау қажеттілігіне
байланысты бағдарламалық өнімді жəне тиісті құжаттаманы
өзгерткен (түрлендірген) кезде іске асырылады. Үдерістің мақсаты
қолданыстағы жүйені оның бүтіндігін сақтап, өзгерту болып
табылады. Осы үдеріс жүйенің бағдарламалық қамсыздандыруын
көшіру жəне жүйені бөлшектеу мəселелерін қамтиды.
Үдеріс мынадай жұмыстарды орындауды көздейді:
Достарыңызбен бөлісу: | 
