Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

 
Қойма  1
 
Қойма  2
 
Қойма  3
 
Қойма  4
 
Қаңтар 
 
2000
 
300
 
150
 
300
 
Ақпан 
 
3000
 
1000
 
200
 
1000
 
8.5 
сурет. Бір шараның екі өлшемді бөлімі
 
шан  бір  уақытта  пайдаланылмайды.  8.5  суретте  бір  өлшем  үшін  текше 
өлшемді бөлімі - «Саны» және екі «кесілмеген» өлшем - «Қойма» және 
«Уақыт»  көрінеді.  8.6  суретте  тек  қана  «біркелкі  емес»  өлшемі  бар  - 
«қойма»,  бірақ  мұнда  екі  шараның  мәндері  көрсетіледі  -  «Саны», 
«Сумма». Текшедегі екі өлшемді көрсетілім тіпті екі өлшемнен артық 
«жабық»  болып  қалса  да  мүмкін  болады.  Бұл  жағдайда  «кесілген» 
текшедегі  екі  немесе  одан  да  көп  өлшемдер  бөлік  осіне  (жолдар  мен 
бағандар) орналастырылады (8.7-сурет). 
  
Өлшемді деректер үлгісінің жетіспеушілігі - ақпаратты әдеттегі 
жедел  өңдеудің  ең  қарапайым  міндеттері  үшін  оның  қиындықтары 
болып табылады. 
Көп өлшемді ДҚБЖ негізгі артықшылықтары::
 
■ 
көпөлшемді  деректер  базасының  технологияларын  қолданбаларға 
тез  интеграциялауға  мүмкіндік  беретін  жүйенің  жалпы 
қарапайымдылығы.  Көп  өлшемді  дерекқорларға  негізделген 
жүйелерді әзірлеу және басқару үшін арнайы дағдылар аз;
 
■ 
иеленудің  жиынтық  құны,  сондай-ақ  инвестициялардың  тез 
қайтарымы;
 
■ 
көп өлшемді ДҚБЖ болған жағдайда, деректерді іздеу дерекқордың 
көп  өлшемді  тұжырымдамалық  көрінісіне  қарағанда  әлдеқайда 
тезірек  болады,  өйткені  көп  өлшемді  дерекқор  сұралған 
жасушаларға оңтайландырылған қолжетімділікті қамтамасыз етеді;
 
■ 
көп  өлшемді  ДҚБЖ  ақпараттық  үлгіге  түрлі  кіріктірілген 
функцияларды  енгізу  міндеттерін  оңай  жеңе  алады,  ал  объективті 
SQL тілінің шектеулері осы міндеттерді реляциялық ДҚБЖ негізінде 
жүзеге асыруға мүмкіндік береді, бұл өте қиын және кейде мүмкін 
емес.
 
 
Қойма  1
 
Қойма 2
 
Қойма  3
 
Қойма  4
 
Саны 
 
200
 
100
 
50
 
300
 
Сомасы
 
3000
 
1000
 
200
 
1000
 
8.6 
сурет. Бірнеше өлшемге арналған екіөлшемді шаршы бөлімі 
 
146
 

 
 
Қаңтар 
 
Ақпан 
 
 
Қойма 1
 
Қойма  2
 
Қойма  3
 
Қойма  4
 
Қойма  1
 
Қойма  2
 
Қойма  3
 
Қойма  4
 
Саны 
 
200
 
100
 
50
 
300
 
200
 
100
 
50
 
300
 
Сомасы 
 
3000
 
1000
 
200
 
1000
 
3000
 
1000
 
200
 
1000
 
8.7 сурет. Бір осьте бірнеше өлшемдері бар текшедің екі өлшемді бөлімі
 
Деректерді  көп  өлшемді  құрылымдарда  сақтау  кезінде  «ісіну» 
ықтимал мәселесі бос мәндерді сақтауға байланысты туындайды. Көп 
өлшемді  массив  өлшеу  белгілерінің  барлық  ықтимал  құрамаларынан 
кеңістік  қорғалған,  бірақ  шын  мәнінде  өте  аз  бөлігін  ғана  қорғайды 
(мысалы,  тек  бірнеше  аймақтарда  сатылатын  өнімдердің  саны)  Егер 
орын  бос  болса  да,  кейін  барлық,  текшенің  көпшілігі,  бос  болады. 
Қазіргі заманғы жүйелер осы проблеманы шеше алады. 
Матрица  (Speedware),  OracleExpressServer  (Oracle),  Cache 
(InterSystems)  - 
көп  өлшемді  деректер  үлгісін  қолдауға  жүйелердің 
мысалдары  Essbase  (ArborSoftware),  MediaMulti  болып  табылады. 
Мұндай  Media  /  MR  (Speedware)  сияқты  кейбір  бағдарламалық 
қамтамасыз  ету,  бір  мезгілде көп өлшемді  және  реляциялық деректер 
базасымен  жұмыс  істей  алады.  Ішкі  деректер  үлгісі  көпөлшемді  үлгі, 
(түйіндердің  көп  өлшемді  массивтерді  деңгейінде)  деректерге  кіру 
желісінің үш әдістері және нысаны реляциялық болып табылады.
 
8.6.
 
НЫСАНДЫ БАҒДАРЛАУ ҮЛГІСІ 
 
Нысанды-бағытталған  деректер  базасын  басқару  жүйелері 
дерекқордың  мүмкіндіктері  мен  мүмкіндіктерін  және  объектілі-
бағытталған  бағдарламалау  тілдерінің  мүмкіндігін  үйлестірудің 
нәтижесі  болып  табылады.  Нысанды-бағытталған  ДҚБЖ  деректер 
базасының  нысандармен  нысанды-бағдарланған  бағдарламалау 
тілдеріндегі  нысандармен  жұмыс  істеуге  мүмкіндік  береді.  Олар 
бағдарламалау тілдерін кеңейтеді, ұзақ мерзімді деректерді ашық түрде 
енгізеді, параллель деректер жұмысын басқарады, деректерді қалпына 
келтіруге,  байланысты  мәселелерге  және  басқа  мүмкіндіктерге  ие 
болады. 
Нысанды  бағдарланған  ДҚБЖ  пайда  болуы  компьютерлік  ЖЖҚ-на 
сәйкес  келмейтін  нысандарды  сақтау  құралдарында  нысанды-
бағытталған 
тілдердегі 
программистердің 
қажеттіліктеріне 
байланысты болды. Сондай-ақ, сақтау қажет болды. 
                                                                                               
147
 

 
Қолданбалы бағдарламаның қайта басталуы арасындағы нысандардың 
жай-күйі.  Сондықтан  нысанды  бағдарланған  дерекқорды  басқару 
жүйелерінің 
көпшілігі 
деректерді 
басқару 
процедуралары 
бағдарламасына қосылған кітапхана болып табылады. 
Нысанаға бағдарланған үлгіде, деректерді ұсынғанда, дерекқордың 
жеке  жазбаларын  анықтауға  болады.  Деректер  базасының  жазбалары 
мен оларды өңдеу функциялары арасындағы қарым-қатынас нысанды-
бағытталған  бағдарламалау  тілдерінде  тиісті  құралдарға  ұқсас 
механизмдер арқылы анықталады. 
Нысанға  бағдарланған  дерекқордың  құрылымы  графикалық  түрде 
ағаш  түрінде  бейнеленеді,  оның  түйіні  нысандар  болып  табылады. 
Нысандардың сипаттары кейбір стандартты типтерде (мысалы, string - 
string)  немесе  пайдаланушы  жасаған  (сынып  ретінде  анықталған) 
түрімен сипатталады. 
«Колледж»  нысанды-бағдарланған  дерекқорының  логикалық 
құрылымының мысалы 8.8 суретте келтірілген.
 
 
8.8 
сурет. «Колледж» нысанды -бағдарланған дерекқорының логикалық құрылымы
 
148
 
Курс, 1 курс, сессияның басталуы: қаңтар, кафедра, 
кафедрасының шифры 21-у, ИТИС, Кафедра 
меңгерушісі Лесовая В.Н, Мамандық, 230115, 
ПОКС, Топ, топ нөмірі- 38, топ кураторы Потапова, 
Студент, сынақ кітапшасының нөмірі 365, ТАӘ 
Иванов Ф.И, Пән, деректер қоры, ИТ-12 Аттестаттау 
түрі: емтихан