Екінші бөлімде «Деректер қорларын әзірлеу және қорғау
технологиясы, деректер үлгілері қарастырылады, дерекқорды
жобалаудың теориялық негіздері ашылып, олардың тұтастығын
қамтамасыз ету және деректермен жұмыс істеу үшін SQL тілін қолдану
мәселелері талқыланады. Бөлім сегіз бөлімнен тұрады.
Жетінші тарауда дерекқор теориясының, деректер қоймасының,
білім негіздерінің негізгі ережелері келтірілген. Мұнда дерекқорлар
теориясы мен ақпараттық жүйелердің негізгі ұғымдарының
анықтамалары
берілген.
Деректерді
басқару
жүйелерінің
сипаттамалары берілген, деректер базасын басқару жүйесінің қызметі
(
СУБД) сипатталған. Деректерді өңдеу технологиясы дамуының негізгі
кезеңдері және оларды одан әрі пайдалану перспективалары
қарастырылады. Ақпараттың формалды ұсынылған мәселелері
талқыланады, көп деңгейлі деректер үлгісінің тұжырымдамасы
енгізіледі, деректердің физикалық және логикалық тәуелсіздігінің
қағидалары қарастырылады.
Сегізінші тарауда деректер үлгісі мен деректер құрылымы туралы
түсініктер келтірілген. Дерекқор жүйелерінде пайдаланылатын
үлгілерді жіктеу берілген. Деректерді ұсыну үлгілерінің жалпы
сипаттамалары берілген. СУБД-да қолда бар деректер үлгілерінің
теориялық негіздері келтірілген. Деректер базасын басқару жүйелерінде
пайдаланылатын теориялық-графикалық деректер үлгілері, сондай-ақ
заманауи, перспективалық деректер үлгілері - көп өлшемді және
нысанды бағдарланған деректер үлгілері сипатталған. Реляциялық
үлгінің негізгі компоненттерінің анықтамалары берілген.
Тоғызыншы тарауда кеңінен таратылатын реляциялық деректер
үлгісінің негізгі түсініктері мен компоненттері қарастырылады.
Көптеген мысалдарды пайдалана отырып, реляциялық алгебраның
негіздері түсіндіріледі. Кестелердің индекстелуінің, байланыстырудың
механизмдері ашылып, анықтамалық тұтастық тұжырымдамасы
сипатталған. Реляциялық дерекқорда тұтастығын қолдау принциптері
түсіндіріледі. Реляциялық деректер үлгісінің артықшылығы мен
кемшіліктері көрсетіледі.
Оныншы тарауда тұжырымдамалық, логикалық және физикалық
деректер үлгісін құру принциптері түсіндіріледі. Жобалаудың негізгі
сатыларының толық сипаттамасы - тақырыптық аумақты талдаудан
деректер базасын нақты іске асыру болып табылады. Тұжырымдамалық
және логикалық үлгілерді құру мысалдары келтірілген.
5
Нормализация процесі - кестенің ыдырау әдісімен деректер базасының
құрылымын жасау. Нормализация принциптеріне негізделген
дерекқорды
жобалаудың
мысалы
келтірілген.
Сондай-ақ
автоматтандырылған дерекқорды жобалау құралдарын пайдалану
қажеттілігі де бар. CASE-технологиясының негізгі ұғымдарының
анықтамалары келтірілген, CASE-технологияларының әртүрлі
сыныптарының сипаттамалары сипатталған.
Он бірінші тарауда әртүрлі дерекқор сәулетінің құндылықтары мен
кемшіліктері қарастырылады, көп деңгейлі «клиент-сервер» сәулетінің
үлгісін құру және пайдалану ерекшеліктері сипатталады. Анықтамалар
дерекқор серверінің негізгі нысандарына беріледі.
Он екінші тарауда құрылымдық SQL сұрау тілі арқылы дерекқорды
басқарудың негізгі әдістері талқыланады. Деректердің тұтастығын
қамтамасыз ету мәселесіне көп көңіл бөлінеді - кесте деңгейінде
шектеулерді жариялаудан бастап, дерекқорды тұтас күйде сақтау үшін
триггерлерді дамытуға ерекше көңіл бөлінеді. Мәмілелер жасау сөз
болады. SQL бүгінгі күні барлық негізгі деректер базасын сатушылар
қолдайтын дерекқор тілінің жалғыз танылған стандарты болып
табылады. SQL білімі кәсіби дерекқорлар мен қосымшаларды
әзірлеушілер үшін міндетті болып табылады.
Он үшінші тарауда дерекқордың тұтастығын қамтамасыз ету
мәселелері көрсетілген. Ол деректерге параллель қол жеткізумен
туындайтын проблемаларды және осы мәселелерді шешу жолдарын
айқындайды. Мәміле механизмі және құлыптауды басқару арқылы
деректер тұтастығын қамтамасыз ету жолдары ашылады. Тіркеу
өзгерістерінің тәртібі сипатталған.
Он төртінші тарауда заманауи дерекқорды басқару жүйелеріне
қойылатын негізгі талаптар сипатталған және ең танымал СУБД-нің
шағын шолуы ұсынылған.
Барлық материалда оның терең дамуына ықпал ететін көптеген
мысалдар бар.
Оқулықтың әрбір тарауында студенттің зерттелген материалды
біріктіруіне мүмкіндік беретін өздік жұмысқа арналған бақылау
сұрақтары қамтылған.
Оқу құралы 230115 «Компьютерлік жүйелерде бағдарламалау»
мамандығы бойынша «Деректер қорларын әзірлеу және басқару» кәсіби
модулін қолданып, тәжірибелік қызмет барысында автор жинақтаған
материалдарға негізделген Федералды білім беру стандарты бойынша
толық дайындалды. Оқулықтың бөлімдері «Деректер қорларын әзірлеу
және басқару» кәсіби модулінің МДО талаптарына сәйкес келеді.
6
Оқу құралын мұғалімдер мен аталған мамандық бойынша оқитын
студенттерге тек осы кәсіби модульдің шеңберінде ғана емес, сондай-ақ
компьютерлік желілерге қатысты басқа модульдер мен пәндерде,
сондай-ақ деректер қорын жобалау және пайдалануда қолданыла алады.
Ұсынылған материалдар, сондай-ақ кәсіпорындарда деректер қорын
құру және басқару, желілік басқару, компьютерлік желілерді
техникалық және бағдарламалық қамтамасыз ету саласында
мамандардың кең ауқымды қолданысы үшін пайдалы болуы мүмкін.
Оқулықтың мазмұны оқырманның компьютерлік ғылымдар мен
ақпараттық технологиялар курстарын игергенін және операциялық
жүйелер мен ақпараттандырудың техникалық құралдарының жалпы
ұғымына ие екендігін болжайды.
Достарыңызбен бөлісу: |
