275
Аталған деңгей ақырғы пайдаланушының қолданбалы процестеріне
желілік сервистерге қол жеткізу құралдарын, мысалы, электронды
поштаны, файлдарды жіберуді қамтамасыз етеді.
Ұсыну деңгейі қолданбалы деңгейдіңдеректерді ұсынудың барлық өзара
əрекеттесуші АП үшін ыңғайлы стандарттық тəсілдерін орнатады
(хабарламаның əліпбилік-цифрлық белгілерін бірдей кодтау. Бұл деңгейде
ақпаратты өңдеудің алуан түрлері орындала алады: деректерді
компрессиялаужəне декомпрессиялау, құпияландыру жəне құпиясыз ету.
Сеанстық деңгейАП арасында деректермен алмасуды, синхрондау жəне
əкімшілік басқару үшін құралдарды ұсынады.
Көліктік деңгейсеанстық деңгейдегі өзара əрекеттесуші объектілерінің
арасында
хабарламалардың
сенімді
табысталуын
қамтамасыз
етеді(жоғалған жағдайда деректерді сұратады жəне олардың қосарлануын
жояды). Ол желіге жүктемені азайтады жəне деректерді үлкен қашықтыққа
жібергенде күту уақытын азайтады.
Желілік деңгейжеліде деректерді табыстаудың логикалық бағытталуын
қолдайды, желіде ерікті топологиялы кез келген іргелес тораптардың
арасында деректердің жеткізілуін қамтамасыз етеді.
Одан бөлек, желілік деңгей масштабы жəне мақсаты əртүрлі ЭЕМ
біріктіруге жəне олардың негізінде еркін байланыстармен күрделі
желілерді құруға қабілетті.
Арналық деңгейпакеттердің деректер кадрларының реттілігі ретінде
табысталуын, деректерді табыстаудың дұрыстылығына қол жеткізу
мақсатында қателерді тауып, кадрдың мазмұнын кедергіге төзімді кодпен
кодтауды қамтамасыз етеді; арнада жіберілетін кадрлардың шығындардың,
бұрмаланулардың немесе қосарланудың салдарын жояды.
Физикалық деңгей АП мен желінің физикалық қосылысын орнатады.
Аталған деңгей қосылыстың механикалық, электрлік, функционалдықжəне
процедуралық параметрлерді анықтайды. Сонымен қатар, физикалық
деңгей сигналдарды арнаға табыстау жəне оларды арнадан алу
процедураларын сипаттайды. Ол нақты қолданылатын физикалық орта
бойынша жіберуге жарамды түрде екілік сигналдарды (биттардың
бірізділігі)тасымалдауға арналған.
Әдетте,
жоғары
деңгейлердің
функцияларын
жүзеге
асыру
бағдарламалық сипатта болады, арналық жəне желілік деңгейлердің
функциялары бағдарламалық та, аппараттық та құралдармен орындала
алады. Физикалық деңгей аппараттықтүрде орындалады.
Әр деңгей модельдің бір объектісінің басқасымен өзара əрекеттесуді
анықтайтын өздерінің ережелері мен форматтарының жиынтығымен
сипатталады.
276
АП мен КТ бірдей деңгейлерінің арасында деректерді табыстау
жүйелерінде өзара əрекеттесуді ұйымдастыру тиісті хаттамамен
анықталады (8.4-сур.).
Абоненттік пунктілердің есептеу құралдары өзара барлық жеті
деңгейлердің протоколдарымен анықталады; КТ желілік деңгей бойынша
өзара əрекеттесумен шектеледі.
Жоғары деңгейлердің (қолданбалы, ұсыну, сеанстық) протоколдары желі
құрудың техникалық ерекшеліктеріне тəуелді емес, себебі төменгі
деңгейлердің қызметтерінен аралық көліктік деңгеймен бөлінген.
Қолданбалы жəне сеанстық деңгейлердің, сонымен қатар ұсыну деңгейінің
функциялары заманауи операциялық жүйелермен жəне абоненттік
пунктілердің жүйелі қосымшаларымен жүзеге асырылады.
OSI моделінің үш төменгі деңгейі (желілік, арналық жəне физикалық)
желіге тəуелді болып табылады. Осы деңгейлердің протоколдары желінің
техникалық жүзеге асырылуымен жəне қолданылатын байланыс
жабдығымен
(мысалы,
желілік
карталармен,
модемдермен)тығыз
байланысты.
8.4
-сур. Деректерді табыстаудың ашық жүйелер моделіндегі
протоколдар иерархиясы
277
Желіде өзара əрекеттесуді ұйымдастыру ережелері мен процедураларын
анықтайтын иерархиялы ұйымдастырылатын протоколдар жиынтығы
коммуникациялық
протоколдардың
стегі
(деректерді
табыстау
протоколдары) деп аталады.
ХХ ғ. 80-жылдарыəзірленген жəне желілерге енгізілгенTCP/IP
протоколдар стегі (Transmission Control Protocol/Internet Protocol —
деректерді басқару протоколы /желіаралық протокол) аса танымалдыққа ие.
Бүгінгі күні аталған стек Интернет жаһандық желісінде жəне көптеген
аймақтық жəне корпоративтік желілерде ДЭЕМжұмысын ұйымдастыру
үшін қолданылады.
Стектің негізін желілік(IP) жəне көліктік(TCP) деңгейлердің
протоколдары құрады. IP протоколдары пакеттерді оның компоненттері
арасында (АП—КТжəнеКТ—КТ) желі бойынша табыстауды қамтамасыз
етеді, ал TCP олардың АП
1
до-ен АП
2
-ге дейін жеткізу сенімділігін
кепілдендіреді.
Интернет желісінде абоненттік пунктілерге (ДЭЕМ) бірегей белгілер —
адрестер меншіктенеді, соларға сəйкес олардың арасында деректермен
алмасу өтеді.
Әр адрестіңкос кодтамасы бар: деректерді желіде автоматты бағыттау
үшін цифрлық IP-адрес жəне пайдаланушының жұмысы үшін ыңғайлы
домендік атауы — шартты символдық (əдетте мағыналық) DNS-адрес
(Domain Name System — домендік атаулар жүйесі). Желіде олардың
арасында домендердің символдық атауларын IP-адрестерге (жəне
керісінше) түрлендіруге мүмкіндік беретін толық сəйкестік орнатылған,
сондықтан абонентке Интернетте жұмыс істеу үшін ДЭЕМнемесе байланыс
орнатылатын пайдаланушының домендік адресін білу жеткілікті.
Әрбір домен Интернеттің домен атаулары жүйесінде мемлекетке (RU —
Ресейдің домені), ұйымға немесе басқа мақсаттарға белгіленген аймақ
болып табылады. Домендік адрес нүктелермен ажыратылған латын əліпбиі
символдарының бірнеше топтарынан тұрады (мысалы: www. rambler. ru).
ЦифрлықIP-адрес 32-разрядтық екілік сан болып табылады, ол бір-бір
байттан төрт блоктан тұрады (мысалы, ондық кодта IP-адрес нүктелермен
ажыратылған сандардың реттілігі болып табылады: 192.168.002.001).
TCP/IP протокол стектерін жүзеге асыру келесі процестерден тұрады:
табыстауға арналған ақпаратты қолданбалы бағдарлама алушының
адресі бар хабарлама форматына буылады;
Достарыңызбен бөлісу: |
