265
7.4
-сур. Резервтік типті ҮҚКжұмысының апаттық режимінің
сұлбасы
РезервтікҮҚКкоммутациялаушы
құрылғы
бар
сұлба
бойынша
орындалады, ол жұмыстың қалыпты режимінде жүктемені тікелей сыртқы
қоректендіруші желіге қосуды (7.3-сур.) қамтамасыз етіп, ал апатты
режимде — оны аккумуляторлардан қоректендіруге көшіреді (7.4-сур).
Осындай типті ҮҚК артықшылығы – құрылымының қарапайымдылығы,
кемшілігі —аккумулятордан қоректенуге ауыстырғандағы кідіріс.
Штатты режимде (қалыпты кіру кернеуінде) жүктеме желіден
статикалық ажыратып-қосқыш жəне сүзгі (ықтимал кедергілерді жояды)
арқылы қоректенеді.
Кіру кернеуі жоғалып, жоғарылап немесе төмендеп кеткен жағдайда
ҮҚКаккумулятордан қоректенуге көшеді, инвертор тұрақты кернеуді
ауыспалы кернеуге түрлендіреді, ол ажыратып-қосқыш пен сүзгі арқылы
жүктемеге бағытталады. Ажыратып-қосқыш электрондық, сондықтан оны
ажыратып-қосу шамамен 2 мс (стандарт) жəне 4 мс (максимум) құрайды,
ол ДЭЕМ жұмысына ықпал етпейді.
100% жүктеуде апаттық режимде жұмыс істеууақыты 5... 10 мин, 50%
жүктемеде — 14... 25 мин құрайды.
Желілік-интерактивті ҮҚКкіру кернеуін оны жоғарылату (төменде-
тілген кіру кернеуі) немесе төмендету (жоғарылатылған кіру кернеуі) жаққа
сатылы түзетуге арналған кіру кернеуді реттегіштен тұрады.
Кернеудіавтоматтық реттеуіш ажыратып-қосылатын орамдарымен
автотрансформатор базасында жүзеге асырылады. Орамдардың саны
желілік-интерактивтік ҮҚК жұмыстың апаттық режиміне өтпей, ДЭЕМ
қалыпты қоректенуін қамтамасыз ететін кіру кернеуін тұрақтандыру
диапазонын анықтайды(7.5-сур).
266
7.5
-сур. Желілік-интерактивті ҮҚК қалыпты режимінің сұлбасы
Реттеуіш желіде кернеу 80...260 В шегінде өзгерген жағдайда автотранс-
форматордың көмегімен оны номинал мəндердің берілген диапазонында
ұстайды. Бұл желідегі қысқа мерзімді ойықтарда немесе шыңдарында
аккумулятордан қоректенуге көшпей, кіру кернеуін ұлғайтуға немесе
төмендетуге мүмкіндік береді.
Осындай құрылғылардың артықшылығы —ДЭЕМ-ді жоғарылатылған
немесе төмендетілген кернеуден апаттық режимге өтпей-ақ қорғау
мүмкіндігі, ол аккумуляторлардың қызметін айтарлықтай ұзартады.
Апаттық режим (7.6-сур.) кіру кернеуін реттеу диапазоны электрмен
жабдықтаудың талап етілетін сапасын қамтамасыз ете алмаған жағдайда
ғана қосылады. Коммутация уақыты 4 мс-тан аспайды.
Аккумуляторларда жұмыс істеу уақыты 100%-жүктемеде — 4.18 мин,
50%-жүктемеде — 10.30 мин.
Кернеуді қосарлы түрлендіретін ҮҚК пайдаланушыны жоғары
вольттық кедергілерсіз, кернеу ойықтарысыз жоғары сапалы электр
энергиясымен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді жəне құрылғының
шығуында өтпелі процестердің пайда болуысыз апаттық режимге өтудің
нөлдік уақытымен сипатталады (7.7-сур).
Түзеткіш айнымалы желіні тұрақты кернеуге қалыптастырады жəне
тура сол мезетте осы сұлбада буферлік режимде жұмыс істейтін
аккумуляторды аздап қуаттайды.
Түрлендіргіш тұрақты, жатықталған жəне сүзгіленген кернеуден
айнымалы синусоидалды кернеуді шығарады, ол жүктемеге жіберіледі
жəне қоректендіруші электр желісінің жай-күйіне əлсіз тəуелді.
Аккумулятор үнемі қосылып тұрады, сондықтан кіру кернеуінің параметр-
лері рұқсат берілетін шектерден тыс шықса, апаттық режимге өту
кедергісіз орындалады.
267
7.6
-сур. Желілік-интерактивтіҮҚКапаттық режимінің сұлбасы
Bypass(айналма жол) режиміне ауысу автоматты түрде немесе қолмен
ҰҚК ішкі схемасынқолдана отырып немесе арнайы сыртқы модульмен
орындалады. Кіріктірілген схемасы бар ҰҚКбасқару құрылғысының
пəрмені бойынша шығу тізбектерін шамадан тыс жүктегенде немесе өзінің
ақауын анықтағанда автоматты түрде Bypassрежиміне ауысады.
Автоматты айналма жол сұлбасымен (Bypass) ҰҚК шығуында щамадан
тыс жүктелу орын алғанда жүктеме ДЭЕМ қоректенуі үзілмей, желіге
қосылады (мысалы, қысқа тұйықталу, ҰҚК шамадан тыс қызып кетуі), ал
айналудың қол схемасында — қоректену үзіледі (мысалы, ҰҚК толығымен
істен шыққанда). Bypassрежимінқолмен қосу мүмкіндігі ҰҚК-ға
профилактикалық қызмет көрсету жағдайына немесежүктемені тоқтан
ажыратпай оның тораптарын ауыстыру жағдайлары үшін көзделеді.
Аккумулятордан қоректенуге ауысудың нөлдік уақытын сұлбаның
артықшылығы деп, кемшілігі ретінде кернеудіекі еселіктүрлендіруден
7.7
-сур. Кернеуді қосарлы түрлендіретін ҮҚК сұлбасы
268
шығындардың, күрделілігі мен жоғары құны есебінен ПӘК-тің төмендеуін
есептеуге болады.
Өндірушілер ҰҚКөшірілмеуі немесе жоғарылатылған іске қосу тоғымен
жүктемені қосқанда айналма жол схемасына өтпеуі үшін ҰҚК-
нымаксималды жүктемеден 80 %-артық жүктемеуге кеңес береді.
Қосарлы түрлендірілуімен ҰҚК-ныбелгілі бір себептермен ұжымдық
пайдаланудың ақпараттық-есептеу жүйелерінің:жергілікті желілердің
желілік жабдығы, файлдық серверлер, жұмыс станциялары мен дербес
компьютерлерінің, технологиялық процесті басқару жүйелерінің жəне т.б.
электрмен жабдықталу сапасына жоғарылатылған талаптар қойылған
жағдайында қолданады.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ
1. Желідегі электрмен жабдықтаудың типтік ауытқуларын
атаңыз.
2. Қоректендіруші электр желісінің жағымсыз ықпалдары-
нан қорғау құралдарын атаңыз.
3. Желілік сүзгілер дегеніміз не?
4. Желілік сүзгінің құрылымын сипаттаңыз.
5. Желілік сүзгінің негізгі сипаттамаларын атаңыз.
6. Үздіксіз қоректендіру көзі дегеніміз не?
7. Үздіксіз қоректендіру көзінің құрамдасы элементтерін
атаңыз.
8. ҰҚКәрекет түрі мен пайдалану ерекшеліктеріне қарай
қандай санаттарға бөлінеді?
Достарыңызбен бөлісу: |
