321
Бейнеадаптер (графикалық тақша, графикалық карта, бейнеокарта) —
арнайы құрылғы, оның көмегімен кескіндеме қалыптастырылады жəне оған
қосылған мониторға жібереді.
Ақпарат иесі— заңмен жəне ақпарат иесімен бекітілген құқықтар
негізінде өз өкілеттіліктерін жүзеге асыратын немесе ақпаратты иелену
жəне пайдалануды жүзеге асыратын пайдаланушы.
Жолды таңдау уақыты— жазбаны оқығыш бастиектерінің бір жолдан
екінші жолға ауыстыруға кететін уақыт.
Қол жеткізу уақыты — ақпаратты сұрау сəтінен бастап оны алу сəтіне
дейінгі уақыт.
Тұрғыландыру уақыты — бір кездейсоқ таңдалатын жолдан екіншісіне
өту үшін бастиектің орнын ауыстыруға қажет орташа уақыт.
Деректерді шығару — деректерді ДЭЕМ құрылғысына, мысалы
монитор, принтер немесе модемгетабыстау процесі
Жоғары деңгейлі форматтау — дисткі ақаулардың болуына тексеру
жəне оны операциялық жүйенің көмегімен түбірлі каталогты жəне
файлдарды орналастыру кестесін құрумен оның бетінде ақпаратты сақтауға
дайындау.
Түстің тереңдігі —пикселдің түс реңктерінің саны, ол оны сипаттау
үшін қолданылатын биттардың санына тəуелді. Пикселді кодтауға көбірек
биттар арналған сайын, кескіндеменің тереңдігі соғұрлым терең болады.
28147— 89 МЕМСТ — құпиялы ақпаратты криптографиялық
қорғауалгоритмінбелгілейтін стандарт.
Р 34.10 — 94МЕМСТ— ассиметриялы криптографиялық алгоритмінің
базасында электрондық цифрлық қолтаңбаны жасау жəне тексеру
процедурасынбелгілейтін стандарт.
Р 34.11 — 94МЕМСТ— екілік символдардың кез келген реттілігі үшін
олардың тұтастылығын тексеру мақсатында хештеу функциясын есептеу
алгоритмімен процедурасын анықтайтынстандарт.
Деректер —ЭЕМ-да автоматтандырылған өңдеу үшін жарамды,
формалданған түрде ұсынылған ақпарат.
Екілік (бинарлық) есептеу жүйесі — есептеу жүйесі, онда барлық
мəндер 0 жəне 1 сандарыныңкомбинацияларымен белгіленеді.
Екібағытты шина — байланыс желілерінің тобы, олар бойынша
ақпарат екі бағытта да жіберіле алады.
Дефрагментация — ақпаратты магниттік дискте орналастыру процесі,
нəтижесінде файлдар жолдарда бірізді секторларда (кластерлерде)
орналастырылады.
Дешифрлеу — деректерді шифрлеуге дейінгі бастапқы формасына
түрлендіру (шифрлеуге кері операция).
322
Диагностикалықбағдарлама —ДЭЕМаппараттық бөлімін тексеру
бағдарламасы жəне оның ақауының себебін анықтау.
Динамикалық биометриялықбейне — адам өзінің қалауымен өзгертетін
биометриялықбейне, мысалы,əртүрлі сөздердің — қүпиясөздердің қолмен
жазылған бейнесі.
ДинамикалықЖСҚ — ақпаратты сақтауда оның мəні мен қорегінің
циклдік регенерациясын(растауды) талап ететін жады түрітип.
Дискет — қорғаныс футлярының ішінде орналастырылатын, магниттік
заттекпен қапталған икемді диск.
Дифференциалдытабыстау— сымдардың бір жұбын қолдана отырып,
электр сигналдарын қабылдау/табыстау тəсілі, тоқ əр сыммен қарама-қарсы
бағыттарда өтеді.
Жол — диск бетіндегі шоғырлас шеңберлердің бірі жəне деректер
сақталатын таспаның желілік сызықтарының бірі.
Ақпараттың дұрыстығы —ақпаратта қателердің болмауынықтималдық
бағалау.
Ақпаратқа қол жеткізу— ақпаратпен танысу жəне оны өңдеу:
көшіомелеу, модификациялау немесежою.
Ресурсқа қол жеткізу — пайдаланушының ДЭЕМ-гі рұқсат етілген
ресурсты басқару мүмкіндігіне ие болуы(мысалы, аппараттық құралдардың
конфигурациясынөзгерту).
Драйвер — құрылғы мен операциялық жүйесінің арасындағы
интерфейстікбағдарлама.
Дуплекс — байланыс каналының жұмыс тəсілі, мұнда ақпаратпен алмасу
бір мезетте екі бағытта жүргізіледі.
Құпияландыру (шифрлеу) — деректерді жабық (оқылмайтын) реттілікке
криптографиялық түрлендіру процесі.
КөлеңкелеуBIOS— ДЭЕМ-нің тез іске қосылуын қамтамасыз ету үшін
BIOS-ніЖСҚ-ғакөшірмелеу.
Ақпаратты қорғау — ақпараттың жайылып кетуінің, қорғалатын
ақпаратқа рұқсатсыз жəне əдейі емес ықпалдардың алдын алуғабағытталған
ұйымдастырушылық-техникалық шаралар.
Қорғалатын ақпарат — меншік пəні болып табылатын жəне ақпарат
иесі белгілеген талаптарға немесе құқықтық құжаттардың талаптарына
сəйкес қорғалуға тиесілі ақпарат.
Қорғалу —ДЭЕМ аппараттық жəне бағдарламалық құралдарының
қорғалатын ақпаратқа рұқсатсыз қол жеткізу, оны бұрмалау немесе бұзуға
қарсы тұра білу қабілеті.
Дыбыстық диапазон — адамның құлағына қолжетімді 20... 20 000 Гц
жиіліктері.
323
Зиянкес — пайдакүнемдік ниетпен əдейі əрекет ететін зиянкес.
Тұрақтату аймағы —дисктің анықталған жəне қолданылмайтын
жолдары, оларғаДЭЕМ қөрегі өшірілгенде оқу/жазу бастиектері түсіріледі.
Қол жеткізу сәйкестендіргіші — пайдаланушыны басқа тұлғалардың
ішінен біржақты ажыратуға мүмкіндік беретін дербес белгіленетін бірегей
белгі.
Сәйкестендіру — рұқсат етілетін қол жеткізуді (ажыратып тануды)
қамтамасыз ету үшін пайдаланушыларға бірегей белгілергі (аттарды) беру.
Пайдаланушыны сәйкестендіру— пайдаланушының өкілеттіліктерін
опознавание пользователей для определения его полномочий — деректерге
қол жеткізу құқығы жəне оларды пайдалау режимін таңдау үшін
пайдаланушыларды ажыратып тану.
Қорғанысты кетіру — кілт пен ақпараттан белгілі бір ережеден оның
түпнұсқалылығы мен тұтастығын қамтамасыз ету үшін алынған ұзындығы
тиянақталған деректердің реттілігі.
Қолжеткізу индикаторы— деректерді оқу немесе жазу процесін
көрсететін құрылғының алдыңғы панеліндегі немесеДЭЕМғысəуледиод.
Нұсқаулық —процессормен орындалатын бағдарламаның пəрмені.
Интерфейс —ДЭЕМбағдарламалары немесе құрылғыларының өзара
əрекеттесуін стандарттық протокол бойынша қамтамасыз ететін құралдар
кешені.
Ақпараттық қамтамасыз ету — ресурстарды қалыптастыру,
пайдалану жəне дамытуда қорғаныстың қажетті деңгейін қамтамасыз ететін
ақпараттық жүйенің жай-күйі.
Ақпараттық желі — есептеу техникасының құралдарын қолданатын
жəне бір-бірімен телекоммуникациялар арқылы өзара əрекеттесетін
ақпараттық жүйелердің жиынтығы.
Үздіксіз қорек көзі (UPS)— желі өшірілгенде немесе ақаулығы
жағдайында ДЭЕМ қоректендіруді қолдайтын құрылғы.
Канал (арна) — электр сигналдарының көмегімен деректерді
табыстауды қамтамасыз ететін техникалық құралдардың жиынтығы.
Каналдық құпияландыру — байланыс каналдары бойынша екі аралық
тораптардың арасында жіберушіден алушыға апаратын жолда жіберілетін
ақпаратты шифрлеу.
Каталог — файлдар тобының аттары мен параметрлері сақталатын
дисктегі атаулы орындар.
Кластер — дискте ақпараттың бір блогын қалыптастыратын секторлар
тобы.
Кілт — шифрлеуді жəне бір мəнді дешифрлеуді қамтамасыз ететін
деректерді криптографиялық түрлендіру алгоритмінің құпиялыпараметрі.
Достарыңызбен бөлісу: |
