Джордано Бруноның натурфилософиялық ілімі

Құдайдың өзі сол табиғат болғаннан кейін, Д.Бруно бүкіл Дүниенің жаны бар деп түсінеді. Дүниежүзілік жан – заттарды қалыптастыратын, олардың ішкі күш – қуаты. Олай болса, бәрі де мақсатқа лайықты өмір сүреді (телеологизм). Ал оны білу – ғылымның негізгі ісі, - деп түсінді Д. Бруно.

Д. Бруно тағдырына аянышты әсерін тигізіп, оны тарихи тұлғалық дәрежеге көтерген, әрине, оның космологиялық идеялары. Ол Н, Коперниктің идеяларын әрі қарай дамытып, «Күн – біздің Дүниенің орталығы ғана, ал Ғарышты алатын болсақ, ондағы саны шексіз жұлдыздардың әрбіреуі - өзінше күн және олардың да планеталары бар. Ал онда өмір, рух болуы мүмкін», - деген батыл болжам айтты. Әрине, мұндай көзқарастың тарауына христиан шіркеуі үзілді – кесілді қарсы болды.

Сондықтан ол 1592 ж. ұсталып, түрмеге түсті. Инквизиторлар 8 жыл бойы ұлы ойшылға: «Көзқарастарыңнан бас тартсаң, өміріңді қалдырамыз», - деді. Бірақ Д. Бруно олардың ықтиярына көнбей, ақырында отқа жағылды.

Қорыта келе, философия бірте – бірте діни көзқарастан алшақтап, ақыл – ой елегінен өткізілген нақтылы өмірден алған тәжірибеге сүйене бастады. Табиғат жөніндегі ғылыми деректердің, табиғи құқ және моральдық мәселелердің мәні өсе бастады. Ал бұл үрдістер Жаңа дәуірдегі ғылымның, жалпы танымның негіздерін қайта қарауға, философияның жеке ғылымдармен тығыз байланысының орнығуына әкелді. Сонымен келесі тарауда Жаңа капиталистік қоғам дүниеге келіп тудырған философияға тоқталатын боламыз.
Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1. 
   Қайта өрлеу заманы деп кай ғасырларды айтамыз?
   
2. 
   Гуманизм дегеніміз не?
   
3. 
   Қайта өрлеу заманы адам мәселесін калай шешеді?
   
4. 
   Н.Кузанский өзінің негізгі еңбегін «Ғылыми білімсіздік»
   деп атауының сыры неде?
   
5. 
   Н.Кузанский сенім мен акыл-ой мәселесін қалай шешеді?
   
6. 
   Н.Макиавеллидің адам туралы ілімінің ерекшелігі неде?
   

8. 
   Фортуна дегеніміз не?
   
9. 
   Діни реформациядағы М.Лютердің енгізген өзгерістері қандай?
   

11. 
    Протестанттық этиканың негізгі құндылықтары қандай?
    
12. 
    Н. Коперниктің ғылымға енгізген төңкерісі неде?
    
13. 
    Дж.Бруноның натурфилософиясының ерекшелігі неде?