Оқулық Алматы, 2014 Әож 330(075. 8) Кбж 65 я73 ж 39



жүктеу 6,32 Mb.
Pdf просмотр
бет53/68
Дата31.01.2020
өлшемі6,32 Mb.
#27882
түріОқулық
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   68

жауапкершілік  жүктелуінде  мемлекет  өзінің  негізгі  міндеті  етіп 
кірістерді  қорғауды  мойнына  алады.  Қоғамда  өмір  сүру  деңгейін 
кедейлік  шегінен  жоғары  үстап  тұратын  элеуметтік  амортизатор- 
лар жүйесі пайдаланылады, ол тұтастай алғанда қоғам мүшелерінің 
элеуметтік  қорғалуымен  сипатталады. 
Мемлекет  игіліктерді 
бөлу,  құқықтық  қорғалу,  салықтық,  бюджеттік  саясат  арқылы  өз 
азаматтарының  жоғары  дәрежеде  қорғалуын  қамтамасыз  етеді. 
Тұтастай алғанда қарастырылып отырған модель еркін бәсекелестік 
жэне еркін тұлғаның гүлдену принциптеріне негізделген.
Ұлыбритания  мен  Ирландияда  тараған  Беверидж  моделі  қоғам 
мүшелері  ауру,  зейнет  жасы,  босану  жэне  т.б.  форс-мажорлық 
жағдайда сақтандыру жәрдемақысымен немесе элеуметтік көмекпен 
қамтамасыз етілуі тиіс деген ұғымнан туындайды.
XX  ғасырдың  60  жылдары  АҚШ-та  жарияланған  «жалпыға 
бірдей  игілікті  мемлекет»  моделі  әлеуметтік  саланы  мемлекеттің 
жоғары  деңгейде  реттеуі,  дамыған  нарықтық  экономика  негізінде 
жүзеге  асырылатын  нарықтық  модель  ретінде  сипатталады.  Мем­
лекет  қоғамдағы  әлеуметтік  тұрақтылықты  өз  мойнына  ала­
ды,  нарықтық  жүйе  халыққа  жеткілікті  деңгейде  бере  алмайтын 
әлеуметтік қызмет көрсетулердің кең ауқымымен қамтамасыз етеді.
Швецияда,  Данияда,  Норвегияда,  Финляндияда  қолданыстағы 
әлеуметтік  саясаттың  скандинавиялық  моделі  жоғары  жауап- 
кершілігімен сипатталады. Аталған жүйе елде тұрып жатқандардың 
барлығы  элеуметтік қамтамасыз  етілуге  құқылы,  ал  барлық жұмыс 
істеушілер  табысына  байланысты  жеңілдіктер  алуға  құқылы 
принципінен  бастау  алады.  Бұл  модель  ел  халқының  жоғары 
әлеуметтік  қорғалуын  қамтамасыз  ету  үшін  мемлекеттің  әлеумет- 
тік саланы жоғары деңгейде реттеп отыруымен сипатталады.  Әлеу- 
меттік  саясаттың  скандинавиялық  моделінің  экономикалық  негізі 
халыққа және кәсіпкерлік қызметке жоғары салықтық қысым түсіру 
болып  табылады.  Мұндай  қырынан  келу  қызметкерлер  еңбегі 
сапасының  жоғары  деңгейін  ұстап  тұру  қажеттілігінен  туындаған, 
бұл сапалы білім алу, жоғары мәдениет жэне еңбек тэртібі негізінде 
біліктілікті  тұрақты  арттырып  отыруды  талап  етеді.  Негізгі  міндет 
ретінде  мемлекет  еңбекпен  толық  қамтамасыз  етілуді  алдыңғы 
орынға қояды жэне оны өз жауапкершілігіне алады.  Түптеп келген- 
де  мұның  барлығы  қоғамдағы  жоғары  әлеуметтік  стандарттарды 
қалыптастыруға және ұстап тұруға мүмкіндік береді.
165


Әлеуметтік  саясаттың  нарықтық  моделі  қоғамдағы  әлеуметтік 
қатынастардың  қатаң  аясымен  сипатталады.  Бұл  моделдың 
ерекшелік  айырмашылығы  халыққа дотациялар,  субсидиялар  және 
төлемдер  түріндегі  жәрдемді  барынша  азайту  болып  табылады. 
Қарастырылып  отырған  модельдегі  өзіне  тэн  сипат  әлеуметтік 
қатынастардың нарықтық тетіктердің кеңінен пайдаланылуында.
Қандай  да  бір  моделды  қандай  да  бір  елдің тәжірибесіне  енгізу 
халықтың элеуметтік қорғалуы мәселелерін өздігінен шеше салмай- 
ды, өйткені ол әзірленген жэне колданыста болған елде ғана пэрменді 
болады.  Бұл  әр  елде  экономикалық  жэне  әлеуметтік  заңдардың 
эсеріне  өз таңбасын қалдыратын  ерекше айырмашылыктың болуы- 
на  байланысты.  Сондықтан  қарастырылып  отырған  модель  кандай 
да  бір  ел  өзінің  жеке  әлеуметтік  саясатының  моделін  эзірлегенде 
тек бағдар ретінде ғана қызмет ете алады.
12.3.  Қарқынды индустриалдық-инновациялық даму 
сатысындағы Қазақстанның әлеуметтік саясаты
Мемлекеттің  өз  қоғамының  мүшесін  қолдауы  Қазақстанның 
Конституциясында:  «Қазақстан  Республикасы  өзін  жоғарғы  кұн- 
дылық  адам,  оның  өмірі,  қүқығы  мен  еркі  болып  табылатын 
демократиялық,  зайырлы,  қүқықтық жэне  әлеуметтік  мемлекет деп 
бекемдейді» деп  айқын көрсетілген.  Тэуелсіз  Қазақстанда халықты 
әлеуметтік  қолдау  жөніндегі  қүжаттың  бірі  республика  үкіметінің 
1991  жылы  балалары  бар  отбасыларына  әлеуметтік  көмек  көрсету 
ережелерін  бекіту  жөніндегі  Қаулысы  болды.  Бағаның  өсуіне 
және  азық-түлік  пен  балалар  киімнің  қымбаттауына  байланысты 
кәмелетке  толмаған  балалары  бар  отбасыларына  отбасының  кіріс 
көлеміне  қарамастан  барлық  балаларға  отбасылық  жәрдемақы 
төленетін  болды.  1992  жылдың  аяғына  таман  бірдей  жәрдемақы 
алуға  жэне  әлеуметтік  қолдауға  шектеулер  белгіленіп,  элеуметтік 
қолдауды  тек  оған  мүқтаж  отбасылар  ғана  ала  бастады.  Бүл  шара 
мемлекеттік бюджет шығындарын азайту  қажеттілігінен  туындады.
Қазіргі  кездегі  әлеуметтік  саясат  халықтың  түрақты  еңбекпен 
қамтылуына  мүмкіндік  беріп  отырған  өнеркэсіптік,  аграрлық, 
инфрақұрылымдық  жэне  басқа  кәсіпорындардың  салынуынан 
көріністабатынотандықэкономиканыңшынайыжаңажетістіктеріне 
қарай  қүрылған.  Сондықтан  мемлекет тауарлар шығару мен  қызмет
166


көрсету кәсіпорындарының  құрылуына немесе  кеңейтілуіне  ықпал 
етуге міндетті.  Бұл жұмыс орындарының санын арттыруға, жалақы 
алуға,  салық  төлеуге  жэне  азаматтық  борышын  өтеуге  мүмкіндік 
береді.  Қазақстан  үкіметі  жүргізген  элеуметтік-экономикалық 
саясаттың  нэтижесінде  Қазақстандағы  жүмыссыздықтың  деңгейі 
2003-тен  2010  жылдар  аралығында  мынадай  төмендеу  үрдісіне  ие 
болды:  2003  ж.  -  8,6%,  2004  ж.  -   8,3%,  2005  ж.  -   8,1%,  2006  ж.  -  
7,8%, 2007 ж. -  7,3%, 2008 ж. -  7,1%, 2009 ж. -  6,6%, 2010 ж. -  5,5%.
Қазақстанда  жыл  сайын  ел  халқының  әлеуметтік  жағдайы 
жақсарып, халықтың кірісі мен жалақысы өсуде. Бұларға: әлеуметтік 
төлемдер мен олардың төлену көлемінің, зейнетақы мен бюджет са- 
ласы  қызметкерлері  жалақысының  30%-ғы ұлғаюы,  2011  қарашада 
5,4%-ды қүраған жұмыссыздық деңгейінің төмендеуі түрткі болды.
Елді  индустриялық-инновациялық қарқынды дамыту жөніндегі 
Мемлекеттік  бағдарлама  бойынша  2010  жылы  800  млрд  теңгеден 
астам  сомаға  152  жоба  өткізіліп  берілді,  23  мыңнан  астам  тұрақты 
жұмыс  орны  құрылып,  30  инвестициялық  жоба  өзінің  жобалық 
қуатына шықты.
Қазақстандағы  2011  жылдан  басталатын  экономикалық  бел- 
сенділік  Индустрияландыру  картасын  іске  асырудың  арқасында 
қамтамасыз етілді. Тұтастай алғанда 2011 жылы 1 трлн теңге сомасы- 
на шамамен 20 мыңдай жұмыс орны құрылған 237 жоба іске қосылды. 
«Бизнестің  жол  картасы  -2020»  мемлекеттік  бағдарламасының 
барлық  бағыттары  бойынша  жүмыс  істейтіндердің  жалпы  саны  95 
мыңнан  асатын  1000  кәсіпорынға  қолдау  көрсетілді.  Индустрия- 
лизациялау  картасы  мен  Бизнестің  жол  кратасы  -2020  жобаларын 
жүзеге асырудың жалпы тиімділігі 2011  жылы ЖІӨ-нің 2% құрады.
«Бизнестің жол  картасы  -2020»  бағдарламасын  іске  асырған екі 
(2009-2010)  жылдың  ішінде  392  мың  жұмыс  орны  құрылды,  бұл 
халық  кірісінің  төмендеуін,  кедейшіліктің  жэне  жұмыссыздықтың 
өсуін болғызбауға мүмкіндік берді.
2011  жылғы ақпанда «Жұмыспен қамтылу - 2020» бағдарламасы 
бекітілуге  ұсынылды.  Бағдарлама  үш  бағыт  бойынша  қолданыста. 
Бірінші  бағыты  тұрғылықты  жері  бойынша  еңбекке  орналасуы- 
на  жәрдемдесу  жолымен  Қазақстан  азаматтарының  тұрақты  жэне 
өнімді  еңбекпен  қамтылуын  қамтамасыз  етілуін  қарастырады 
жэне  өзін-өзі  жұмыспен  қамтығандарды,  жұмыссыздарды  және 
күн  көрісі  томен  азаматтарды  қамтиды.  Жұмыссыз  адамдар  кэсіби
167


жүктеу 6,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   68




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау