Оқу жылында қазақстан республикасының жалпы орта білім беретін ұйымдарында

«Музыка» пәнінің мақсаты – оқушылардың музыкалық мәдениетін тәрбиелеуге, азаматтық тұлғасын, көркемдік талғамы мен шығармашылық қабілетін қалыптастыруға, алған білімдерін сабақта және өмірде пайдалана білуіне негізделген.

белсенділігін есепке ала отырып, бағаланады.

Пәнді оқыту эстетикалық сезімдерді, бейнелеу өнеріне қызығушылығын тәрбиелеу; өнегелі тәжірибесін байыту, ізгілік пен зұлымдық туралы ойларын дамыту; адамгершілік сезімдерін тәрбиелеу, Қазақстан және басқа елдердегі халықтардың мәдениетін құрметтеу; қиялын, кез келген іске шығармашылық тұрғыдан қарау ниеті мен икемділігін, өнер мен қоршаған әлемді қабылдау қабілетін, көркемдік қызметте бірлесіп жұмыс істеу шеберліктері мен дағдыларын дамыту; халық шығармашылығына деген қызығушылығы мен сүйіспеншілігін тәрбиелеу; аңғарымпаздығы мен көріп есте сақтау қабілетін дамытуға бағытталған.

«4» бағасы: оқушылар бағдарлама материалын толық меңгерді, бірақ қосымша сипатта жеткіліксіз мазмұндайды; бейненің барлық компоненттерін өзара үйлесімді қиылыстырады, бірақ бейнені нақты сипаттай алмайды.

Оқу пәні бастапқы технологиялық білім, еңбек білігі мен дағдысын , іс-әрекетті жоспарлау және ұйымдастыру тәсілдерін меңгерту; сенсорика, қол саусақтарының ұсақ моторикасын, кеңістік қиялын, ақпарат түрлерінде бағдарлау қабілеттерін дамыту; қоршаған әлем өзгерісіндегі адам еңбегінің рөлі туралы білімді меңгерту; адам және адам еңбегіне құрметпен қарауға, еңбексүйгіштікке тәрбиелеуге бағытталған.

2-4- сыныптарда аптасына 2 сағаттан, жылына 68 сағатты құрайды

(3-сынып); жоспар құру, бұйымға өздігімен талдау жасауына (4-сынып), іс жүзінде бұйымды көрсету ептілігіне (2-сынып), түсіндірумен көрсету білігіне (3-4-сыныптар) қойылады.

«Дене шынықтыру» оқу пәні – бұл дене шынықтыру қызметі , оқушылардың дене және психикалық саулығын сақтау туралы білімдер жүйесі.

Президентіміз Н.Ә. Назарбаев: «Мектептерде бүкілқазақстандық құндылықтар ретінде «Мәңгілік Ел» идеясы оқу бағдарламасына енуі керек», - деп атап өткен болатын. «Мәңгілік Ел» идеясы - елімізді өз мақсатына талай дәуір сынынан сүріндірмей жеткізетін тұғырлы идея.

0. 
   барлық деңгейдегі қазақ тілінің жүйесі туралы білімді меңгеру негізінде оқушылардың тілдік сөйлеуін дамыту (фонетика, лексика, сөз құрамы және сөзжасам, морфология, синтаксис);
   

0. 
   сөйлеудегі тілдік құралдардың қызметі туралы ережені, сөздік қорды кеңейтуді және сөйлеу тілінің грамматикалық жағынан дұрыс құрылуы, сауатты жазу біліктері мен дағдыларын қалыптастыру;
   

0. 
   қазақ әдеби тілінің нормаларын, сөйлеу әрекетінің әртүрлі тәсілдері мен дағдыларын өмірлік жағдаяттарға сәйкес қолдана білу қабілеттері өмірдегі
   

67

Әдістемелік-нұсқаулық хатǀ2016-2017 оқу жылы

мәселелерді шешуге бағытталуы тиіс (тілдік және сөйлеу біліктілігі). 5-9-сыныптарда оқу процесі Қазақстан Республикасы Білім және ғылым

Диктант – оқушылардың орфографиялық және пунктуациялық сауаттылығын тексерудің негізгі формаларының бірі. Білім алушылардың ауызша жауаптары және жазба жұмыстары бойынша бағдарламалық материалдарды қаншалықты деңгейде меңгергендігін ескере отырып, әр сыныпта белгілі бір нақты көлемде қорытынды жазба жұмыстары өткізіледі.

17-кесте. Диктанттар нормасы

Диктант белгілі бір тақырып бойынша оқушылардың дайындығын тексеру мақсатында жүргізілетіндіктен, сол тақырыптың негізгі орфограммалар мен тыныс белгілері енгізіліп, сонымен қатар, бұрынғы алған дағдыларының беріктігін көрсетуі тиіс.

Диктанттың мәтінінде:

0. 
   5- сыныпта - 5 сөзден артық емес,
   

0. 
   6-7- сыныптарда - 7 сөзден артық емес,
   
1. 
   8-9- сыныптарда - 10 сөзден артық емес өткен сабақтарда меңгерілген
   

орфограммалар ғана енгізілуі қажет. Оқушылар жазылуы қиын сөздермен және олардың емлесімен өткен сабақтарда таныс болуы тиіс.

0. 
   «5» деген баға еш қатесі жоқ немесе орфографиялық жеңіл 1 қатеге (1/0) немесе тыныс белгісінен 1 қатесі (0/1) бар;
   

0. 
   «4» деген баға емледен 3, тыныс белгісінен 3 қатесі бар (3/3) немесе емледен 2, тыныс белгісінен 4 (2/4) немесе емледен 1 немесе тыныс белгісінен 5 қатесі (1/5) бар, емледен бір типті (4/0) 4 қатесі бар;
   

0. 
   «3» деген баға емледен 6, тыныс белгісінен 5 қатесі (6/5) бар немесе емледен 5, тыныс белгісінен 6 қате (5/6) бар немесе емледен 3, тыныс белгісінен 8 қатесі (3/8) бар;
   

0. 
   «2» деген баға емледен 9, тыныс белгісінен 5 қатесі (9/5) бар немесе емледен 8, тыныс белгісінен 9 қатесі (8/9) бар диктанттарға қойылады.
   

0. 
   сөзді тасымалдау;
   

0. 
   мектеп бағдарламасына енбеген ережелер;
   

3) әлі меңгерілмеген ережелер;

Диктантты бағалауда қатенің сипатына мән берілген жөн. Қателердің ішінен жеңіл қателерді яғни сауаттылық үшін аса маңызды емес қателерді айырып алған дұрыс. Қателерді есептеу барысында екі жеңіл қате бір қатеге есептеледі.

0. 
   ережеге бағынбайтын сөздер;
   
1. 
   автор сөзін берудегі тыныс белгілер.
   

0. 
   «5» бағасы - оқушы барлық тапсырмаларды орындағанда;
   

0. 
   «4» бағасы - оқушы барлық тапсырмалардың 4/3 бөлігін орындағанда;
   
   0. 
      «3» бағасы -оқушы барлық тапсырмалардың жартысын орындағанда;
      
1. 
   «2» бағасы - оқушы барлық тапсырмалардың жартысын орындамағанда қойылады.
   

Мұғалімдер оқушылардың орфографиялық қателерін түзеткенде негізгі ескертін жағдайлар:

0. 
   емлелік қателерді сызып тастап, оған қажетті әріпті үстіне жазу жолымен түзету әдісі оқушылардың қателерін түзетудегі ең таңдаулы тәсілдердің бірі;
   

0. 
   сөздердің астын сызбай-ақ, дәптердің шетіне шартты белгі қоюға болады. Шартты белгі оқушыға түсінікті болуы тиіс.
   

0. 
   оқушы қате жазылған сөздің дұрыс нұсқасын ғана қайта көшіріп жазады. «Қазақ тілі» пәнінен дәптер тексеру тәртібі:
   

Оқушыларда болуы тиіс дәптерлер саны туралы мәліметтер ұсынылады (18-кесте).

18-кесте. Оқушы дәптерлерінің саны

Дәптер тексеру тәртібі:

0. 
   5-9-сыныптарда үй жұмысы күнде тексеріледі;
   

0. 
   6-8-сыныптарда күнде сабақтан кейін үлгерімі төмен оқушылардың дәптерлері тексеріледі, үлгерімі жоғары оқушылардың маңызды деген жұмыстары тексеріледі, сонда да бұл сыныптарда аптасына толығымен 1 рет тексерілуі қажет;
   

0. 
   9-сыныпта жұмыс дәптерлері аптасына 1 рет тексерілуі қажет;
   
1. 
   5-9-сыныптарда сөздік дәптерлері айына 1 рет тексеріледі (баға қойылмайды, ескертулер жазылуы ұсынылады).
   

«Қазақ тілі» пәнінен барлық дәптерлердегі жазба жұмыстарын мынадай тәртіппен орындау ұсынылады:

0. 
   дәптерге ұқыпты, түсінікті жазу; көк сиялы қаламмен жазу және қажет кезінде қара қарындаш пайдалану;
   

0. 
   дәптер сыртын үлгі бойынша оқушы өзі толтыруы қажет:
   

«Қазақ тілі» пәнінен сөздікке арналған дәптері; Дәптердегі барлық жұмыстар төмендегі талаптарды, ережелерді сақтай

0. 
   ай аты мен күн реті жазбаша жазылады;
   
1. 
   күн реті мен жұмыс түрінен соң нүкте қойылмайды. Дәптердің басынан, жол тасталмай, барлық жазбалар бір деңгейде жазылады.
   

0. 
   үй жұмысы сынып жұмысының жалғасы деп есептелінеді де, күн реті жазылмайды;
   

0. 
   жаттығу (тапсырма) сөзі толық жазылады, мысалы: 15-жаттығу (тапсырма);
   

0. 
   сынып немесе үй жұмысын орындағанда тапсырмалар арасында жол қалдырылмайды;
   

0. 
   мәтін азат жолдан басталады;
   
1. 
   сынып жұмысы мен үй жұмысының арасында 2 жол қалдырылады;
   
2. 
   талдау жасау тапсырмаларын орындағанда жақсы ұшталған қара қарындашпен орындаған жөн;
   

0. 
   ереже, емлені белгілеу үшін жасыл сияны қолдануға болады.
   

Төл дыбыстарды дұрыс жазбаса қызыл жолға дұрыс жазылуы көрсетілуі

тиіс.

Дәптерге мүмкіндігінше мұғалімнің ескертулері жазылып отырады (Дұрыс жаз. Қатесіз көшір.).

Дәптердегі барлық жұмыс қызыл сиялы қаламмен тексеріледі.

0. 
   орфографиялық қате – /.
   
1. 
   тыныс белгілер қатесі – ۷
   

Әдістемелік бірлестік отырыстарында қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдерінің кәсіби біліктілігін жетілдіру үшін (әдістемелік бірлестік, жас мамандар мектебі, педагогикалық шеберлігін жетілдіру мектебі,

0. 
   Қазақ тілі мен әдебиеті пәнін оқытуды жоғары деңгейде ұйымдастыру үшін тілші-мұғалімдердің кәсіби біліктілігін жетілдіруде дамытушы технологияларды пайдаланудың артықшылықтары;
   

0. 
   Қазақ тілі мен әдебиеті пәні бойынша факультатив сабақтарын, элективті курстарды ұйымдастырудың ерекшелігі;
   

0. 
   Білім мазмұнын жаңарту және құзыретті тәсіл – жетістікті мектепке қадамдар (оқыту үлгілерінің кейбір сипаттамалары);
   
1. 
   «Критериалды бағалау жүйесін енгізудің теориялық-әдістемелік аспектілері»
   

0. 
   Қазақ тілі мен әдебиеті пәнін мұғалімдерінің кәсіби құзіреттілігін интербелсенді әдістер арқылы қалыптастыру;
   

0. 
   Блум таксономиясына сәйкес бағалау критерийлері мен тапсырмалары.
   

«Қазақ әдебиеті» пәнін оқыту барысында үнемі «Мәңгілік Ел» идеясының жоғарыда аталған құндылықтарымен байлыныстырып отыру ұсынылады.

19-кесте. Жазба жұмысына қойылатын талаптар (мазмұндама, шығарма)

Мазмұндама – оқушының өз ана тілі мен әдебиетінен алған білімін тексерудің негізгі нысандарының бірі. Мазмұндама арқылы баланың өз ойын жазбаша жүйелі баяндай білу қабілеті мен тіл байлығы, сауаттылық деңгейі айқын көрінеді (20, 21-кесте).

Мазмұндама жаздыру арқылы оқушылардың тілдік материалдарды орынды қолдана білуге, жазбаша сөйлеудің ерекшелігін, мәтіннің синтаксистік құрылысын меңгертуге, ең басты қайта жасау қиялын дамытуға игі ықпал етеді. Осындай білім дағдыларын қалыптастыруда мазмұндаманың мынандай түрлерін жүргізуге болады:

0. 
   дайын мәтін бойынша мазмұндама;
   
1. 
   сурет бойынша мазмұндама;
   

0. 
   аяқталмаған мәтін бойынша мазмұндама.
   

Мәтін мазмұнын мазмұндап жазу формалары әртүрлі болады:

0. 
   мәтін мазмұнын дәлме-дәл жеткізіп жазу;
   
1. 
   мәтін мазмұнын өз беттерінше меңгеріп, өз сөздерімен құрастыру;
   
2. 
   өз жанынан қосымша оқиға қосу;
   

- мәтін формасын өзгерте мазмұндау, яғни, бірінші жақ, осы шақ формасында немесе керісінше мазмұндау;

0. 
   қысқарта мазмұндау, яғни, берілген мәтіннің тек түйінді, негізгі мәселелерін ғана мазмұндау, қажетсіз деп табылған детальдарды қысқарту;
   

0. 
   кеңейте мазмұндау, яғни, мәтін мазмұнына байланысты дәйексөз және эпиграф келтіре отырып мазмұндау;
   

0. 
   берілген мәтін мазмұнына лайықты ой қорытындысын жасау.
   

Шығарма мен мазмұндаманы бағалау. Оқушы шығармасын тексеру, бағалау негізінен бес салаға бөлініп қарстырылады:

0. 
   мазмұндылығы мен идеялылығы;
   
1. 
   ой-пікірдің жүйелілігі;
   
2. 
   стилі;
   
3. 
   грамматикалық сауаттылығы;
   
4. 
   әдеби материалдарды пайдалануы.
   

Бұлардың қай-қайсысы да оқушы білімін бағалауда маңызды. Оқушылардың тақырыпты аша білу және стильге сәйкес тілдік құралдарды пайдалана алу дағдысы; тілдік нормалар мен сауатты жазу ережелерінің сақталуы ; ой-пікірдің жүйелілігі, шығарманың тақырыпқа сәйкестігі, әрбір бөлімнің мөлшері мен пікір ұтымдылығы; тақырыпты ашуға байланысты сөз қолданысы, бір сөзді бірнеше рет қайталамауы, дәйексөзді ұтымды қолдана білуі; алынған әдеби материалдарының, дәлелдерінің нақтылығы, тақырыпты ашуда тиімді қолдануы бағалауда ескерілу ұсынылады.

22-кесте. Оқушы дәптерлерінің саны

«Қазақ әдебиеті» пәнінен дәптердегі жазба жұмыстарын мынадай тәртіп бойынша орындау ұсынылады:

0. 
   дәптерге ұқыпты, түсінікті жазу;
   
1. 
   көк сиялы қаламмен жазу және қажет кезінде қара қарындаш пайдалану;
   
2. 
   дәптер сыртын үлгі бойынша оқушы өзі толтыруы қажет.
   
3. 
   қазақ әдебиеті пәнінен жазба жұмыстарына арналған дәптері (бұл дәптерге мазмұндама, шығарма, эссе, бақылау жұмыстары орындалады);
   

0. 
   «Қазақ әдебиеті» пәнінен сөздікке арналған дәптері.
   

Дәптерлердегі барлық жұмыстар төмендегі талаптарды, ережелерді сақтай отырып жүргізілуі керек:

0. 
   ай аты мен күн реті жазбаша жазылады;
   
1. 
   күн реті мен жұмыс түрінен соң нүкте қойылмайды. Дәптердің басынан, жол тасталмай, барлық жазбалар бір деңгейде жазылады;
   

0. 
   сынып жұмысын немесе үй жұмысын орындағанда тапсырмалар арасында жол қалдырылмайды;
   

0. 
   мәтін азат жолдан басталады;
   
1. 
   сынып жұмысы мен үй жұмысының арасында 2 жол қалдырылады ;
   
2. 
   дәптерлерді тексеруден кейін келесі сабақта талдау жасалу қажет;
   
3. 
   дәптердегі барлық жұмыс қызыл сиялы қаламмен тексеріледі.
   

«Қазақ әдебиеті » пәні бойынша сыныптан тыс жұмыстарды жоспарлау және ұйымдастыру кезінде 2016-2017 оқу жылында аталып өтілетін мерейтойлық күнтізбелік күндерге назар аударуды ұсынамыз:

академиясының академигі, Қазақстанның Халық жазушысы Зейнолла Қабдоловтың туғанына 90 жыл (1927-2006);

1867 жылы - қазақтың суырыпсалма ақыны Әсет Найманбайұлының туғанына 150 жыл (1867- 1922);

(1882-1939);

0. 
   http://nao.kz - Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының ресми сайты;
   

0. 
   http://ustazuni.kz - мұғалімдерге арналған сайт;
   
1. 
   https://infourok.ru/ - ұстаздарға арналған білім көтеру, ашық сабақтар
   

0. 
   http://abai.kz-ақпараттық-танымдық сайт;
   
1. 
   http://u-s.kz- ұстаздар сайты;
   
2. 
   http://ustaz.kz -ашық сабақтар сайты;
   
3. 
   http://sabak-сайт творческих учителей Казахстана;
   
4. 
   http://ojarovaroza.ucoz.kz-қазақ тілі мен әдебиеті пән мұғалімінің портфолиосы;
   

0. 
   http://sabaqtar.kz/kazaksh/ - Қазақстан ұстаздарына арналған әдістемелік
   

0. 
   http://bilimsite.kz/ustaz -білімділер сайты;
   
1. 
   http://u-s.kz/publ/ -ұстаздар сайты;
   
2. 
   http://sabaq.kz -ұстаздарға арналған танымдық-әдістемелік сайт;
   
3. 
   http://ped.kz -ұстаздардың әлеуметтік порталы;
   
4. 
   http://oqu-zaman.kz-ұстаздар мен оқушыларға арналған қосалқы білімді
   

сайт;

0. 
   http://tarbie.org- ұстаздар сайты;
   
1. 
   http://kazbilim-edu.kz-оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін қазақ тілі сабақтарында тиімді пайдалану;
   

0. 
   http://bilimtime.kz – ұстаздарға арналған сайт.