Органическая химия

жүктеу 0,79 Mb.

бет	2/33
Дата	31.10.2022
өлшемі	0,79 Mb.
	#39920
түрі	Методические указания

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 33

СРСП новый

МАЗМҰНЫ

	Кіріспе	4
1	Қаныққан көмірсутектер	5
2	Қанықпаған көмірсутектер	9
3	Ацетиленді көмірсутектері. Алкиндер	14
4	Галоген туындылар	17
5	Гидроксилді қосылыстар	20
6	Қаныққан бір атомды спирттер. Алканолдар	20
7	Альдегидттер мен кетондар	24
8	Карбон қышқылдары және олардың туындылары	28
9	Ароматты көмірсутектер	34
10	Аминдер	42
11	Аминоқышқылдар	49
12	Ақуыздар	51
13	Көмірсулар	56
	Әдебиеттер тізімі	62

КІРІСПЕ

Өзіндік жұмыстар теориялық курспен қатар жүре отырып материалды терең және толығымен игеруге қажетті оқу процесінің негізгі этаптарының бірі болып саналады.
Студенттерге органикалық қосылыстардың өзгерістері мен құрылысы, реакция механизмдері, органикалық қосылыстардың өзгерістерінің жалпы заңдылықтары, қасиеттері, алыну жолдары және қолданылуы, химиялық эксперименттерді жасауда алған мәліметтерге және нәтижелерге қорытынды жасай білуге үйрету, синтездің шексіз мүмкіндіктері жөніңде қажетті білім беріп болашақ мамандарды осы алған білімдерін әртүрлі өндіріс салаларында пайдалана білуге үйрету және олардың ерекше орны туралы білімдерін қалыптастырады.
Әдістемелік нұсқау органикалық химия курсының оқу бағдарламасына сәйкес металлургия мамандығы студенттеріне арналып құрастырылған.

1 ҚАНЫҚҚАН КӨМІРСУТЕКТЕР (Алкандар немесе парафиндер)

1.1 Құрылысы. Гомологтық қатары
Алкандар, немесе парафиндер – молекуласында көміртегі атомдары өзара жай (дара) δ-байланыстар арқылы байланысқан алифатты қаныққан көмірсутектер.
Қаныққан көмірсутектердің алғашқы өкілі метан СН₄.
Н Н
| ..
Н —С — Н Н : С : Н
| ^..
Н Н
Көміртегі атомы қаныққан көмірсутектерде бірінші валенттік күйде болады. sp³-Гибридтенуде көміртегі атомының электрондық орбитальдарының арасындағы бұрыш 109°28^'. Метан молекуласындағы атомдардың кеңістікте орналасуын тетраэдрлік, шаростерженді немесе Бриглеб модельдері түрінде көрсетуге болады (сурет 4 а, ә, б).
Метан молекулласындағы сутегі атомын метил СН₃ тобына ауыстырып келесі көмірсутек – этанның құрылымдық формуласын алуға болады:
Осылай қалған қаныққан көмірсутектердің де өкілдерің шығаруға болады.
Метан СН₄ Октан С₈Н₁₈
Этан С₂Н₆Нонан С₉Н₂₀
Пропан С₃Н₈Декан С₁₀Н₂₂
Бутан С₄Н₁₀Гексадекан С₁₆Н₃₄
Пентан С₅Н₁₂Эйкозан С₂₀Н₄₂
Гексан С₆Н₁₄Триаконтан С₃₀Н₆₂
Гептан С₇Н₁₆
Осы қатардағы кез кеген жақын өкілдерін салыстырып бір бірінен бір СН₂-топқа айырмашылық бар екенін көруге болады. Химиялық қасиеттері ұқсас және физикалық қасиеттері заңды жүзде өзгеріп отыратың, ал құрылымы бір бірінен бір немесе бірнеше метилен СН₂-тобына айырмашылығы бар осындай қатар өкілдері гомологтық қатар түзіп (грекше homos – бірдей), қатардың жеке мүшелері гомологтар деп аталады.
Органикалық қосылыстардың барлық кластары (спирттер, альдегидтер, кетондар және т.б.) өздерінің гомологтық қатарың құрады. Әр қатардың кез келген мүшесіне тән көміртегі және сутегі қатынастарын көрсететін жалпы формуласы бар. Қаныққан көмірсутектерге тән осындай жалпы формула С_nН_2n+2.
Гомологтық қатар негізгі диалектиканың заңы – сандық өзгерістің сапалыққа өтудің нағыз үлгісі. Әр келесі молекулаға СН₂-топты енгізу қасиеттерінің заңдылықты өзгеруін көрсетеді.
Егер көмірсутегіне бір (немесе бірнеше) сутегі атомы жетіспесе көмірсутек радикалы немесе көмірсутек қалдығы деп аталатын бөлшек түзіледі (бос радикалмен шатастыруға болмайды!). Жетіспеген сутек атомдарының санына байланысты бір-, екі- және үшвалентті болады. Егер бос валенттілік радикалда біріншілік көміртегі атомында болса, онда ондай радикал біріншілік деп аталады. Осыған ұқсас екіншілік және үшіншілік радикалдар болады:

жүктеу 0,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 33

Органическая химия

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

4

1

Қаныққан көмірсутектер

5

2

Қанықпаған көмірсутектер

9

3

Ацетиленді көмірсутектері. Алкиндер

14

4

Галоген туындылар

17

5

Гидроксилді қосылыстар

20

6

Қаныққан бір атомды спирттер. Алканолдар

20

7

Альдегидттер мен кетондар

24

8

Карбон қышқылдары және олардың туындылары

28

9

Ароматты көмірсутектер

34

10

Аминдер

42

11

Аминоқышқылдар

49

12

Ақуыздар

51

13

Көмірсулар

56

Әдебиеттер тізімі

62

КІРІСПЕ