Оқытушыларына арналған әдістемелік нұсқау Алматы, 2006 жыл

в.    АҚТҚ  жұқтырғандардың  қызмет  және  қорғауға  мұқтаждығы
г.      АҚТҚ  жұқтырған  адамға  не  отбасына  қол  ұшын  беруші  адам.
д.    АҚТҚ  жұқтырған  адамдарға  және  отбасына  көмектескен  ҮЕҰ-дың  рөлі.
Күтілетін  нәтиже:
1. АҚТҚ  жұқтырған  адамдар,  не  отбасы  дисприминация  мен  стигмаға  кездескен  кезде, 
оларға  көмек,  жәрдем  беру. 
2. Адам  құқығы  және  АҚТҚ/ЖҚТБ  арасына  байланысты  орната  алушылық.
Мұғалімдерге  кеңес:
Сіз  өзіңіз  6-3  жаттығуына  алдын-ала  дайындалуыңыз  керек.
Ресурстық  материалдар  6.1.
Стигма  және  АҚТҚ/ЖҚТБ
Стигманың  бірнеше  белгілері  бойынша  АҚТҚ/ЖҚТБ-ға  қатысты.
Көп  жағдайда  АҚТҚ/ЖҚТБ  адамгершілікке  жататын  «ұлттық  құлық  тәрізді»  көрінеді.
Бұл  инфекция,  сақтанбаған  жыныстық  қатынастан  немесе  есірткі  қолданудан  пайда 
болады.
АҚТҚ/ЖҚТБ  өз  жауапкершілігінің  нәтижесі  сияқты  көрінеді.
Басқа  факторлар,  стигмаға  алып  келетін,  АҚТҚ/ЖҚТБ-мен  ассоциоцияланған:
АҚТҚ  инфекциясы-өмірге  қауіп  төндіретін  ауру.
Адамдар  АҚТҚ  жұқтырғандармен  араласуға  қорқады.
Адамның  есірткіні  ине  арқылы  қолдануы,  көптеген  қоғамда  стигматизацияланған.
АҚТҚ  ауруымен  ауыратын  адамдар  көп  жағдайда  мұндай  сәбисіздікке  ұшырағанның 
өз  жауапкершілігінен  көреді.
Дін  мен  адамгершілік  қасиет,  кейбір  адамдарды  мынадай  сенімге  алып  келеді  АҚТҚ-
мен  зақымданғаны  өз  тегінің  адамгершілік  күнәларының  нәтижесі  деп  түсінеді.
АҚТҚ/ЖҚТБ-мен  ауруы  ұлт  деген  сенім  қалыптасқан,  сол  сияқты  АҚТҚ/ЖҚТБ 
адамгершіліктің  не  күнәсіз  жанды  жәбірлеген  қылмысының  жазасы,  кейде  бұл  АҚТҚ  жұқтырған 
адамдардың  батылдығын  көрсеткені  болуы  мүмкін.
АҚТҚ/ЖҚТБ-ға  қатысты,  стигма  мен  дискриминация  формалары
Үкіметтік  деңгей:
АҚТҚ  жұқтырған  адамдардың  стигмизациясын  заң,  ереже,  саясат  көтереді.
Халықаралық  саясат  және  көші  қон  шектеуіне  байланысты,  міндетті  түрде  АҚТҚ 
сынағынан  өту.
Жұмыс  істеуге  кепілдеме  беру,  білім  және  ақпарат  алу  құқығы,  емдеу  және  көмек 
алуларына,  ереже  және  қаулылар. 
Үкімет  тарапынан  стигма  мен  дискриминация  жасыру  оқиғасы,  АҚТҚ  мен  өмір  сүруші 
адамдарды  арасында  одан  бетер  стигманы  өршітіп  отыр.
Жергілікті  деңгей:
АҚТҚ/ЖҚТБ-ға  жауап  ретінде  қоғамда  стигма  және  дискриминация  пайда  болуы  мүмкін.
АҚТҚ  және  ЖЖБИ  жұғуына  көп  жағдайда  әйелдерді  кінәлайды.
Көптеген  дамушы  елдерде  әйелдер,  экономикалық,  әлеуметтік  және  мәдени  тұрғыдан 
қиын  жағдайға  тап  болады.  Сондықтан  да  олардың  емделуіне,  білім  алуына,  қаржылай  көмек 
алуларында  теңдік  болмайды.
АҚТҚ  жұқтырған  адам  өз  отбасында  стигматизация  не  дискриминацияға  ұшырауы 
мүмкін.
Көптеген  ұйымдарда  жұмыскер  қабылдамас  бұрын  оны  АҚТҚ  скринингтан  өткізу 
қалыптасқан.
104
АДАМ
 ҚҰҚЫҚТАРЫ
 ЖӘНЕ
 АҚТҚ/ЖҚТБ

Көптеген  елдерде  әлі  де  дискриминация  денсаулық  сақтау  орындарында  жалғасуда.
АҚТҚ-ға  байланысты  АҚТҚ/ЖҚТБ  эпидемиясының  алдын  алу 
Стигма  мен  дискриминацияға  қарсы  күрес  болып,  профилактикалық  бағдарламасына 
қарсы  күрес  тұр.  Өздерінің  қоғамдағы  статустарын  ашпау  үшін,  қорқыныш  дискриминация 
көптеген  адамдарды  ЖҚТБ  тен  емдеуден  бас  тартқызады.
Стигма  және  дискриминациясының  сұрағы  бойынша  диалогты  бастау  үшін,  жүргізуші 
педагог  талқылап  отырған  тарауға  сәйкес  мынадай  сұрақтарды  қоюы  тиіс.
1.Стигма  дегеніміз  не?  Сіздің  ойыңызша,  стигмаға  алып  келетін  қарым-қатынас, 
түрлі  әрекет,  сенімдерді  анықтаңыз.
Талқыланатын  тарау:
Стигма,  мінез  құлық  ассоциациялануы  қоғамдағы  көптеген  адамдар  арасында 
қолайсыздық  ретінде  қарастырылады.
ЖҚТБ  алғашқы  стигматизация  ауыртпалығынан  өткен  нақты  адамдар  немесе 
топтардың  арасында  ассоциацияланған.
ЖҚТБ  наным  деген  өмірлік  концепцияны  жаңартты.  Бұл  адамға  жіберілген  жаза. 
Бұл  нанымның  тарихи  түсініктемесі,  адамның  біразы  ғана  ауырғанда,  қалғаны  қалай  сау 
боп  қалады.
2.Қатысушылардан  стигманың  әсерін  және  ол  туралы  ойларын  сұрау
Толықтыруға  арналған  тарау
Стигма  бір  адамның  басқалар  алдында  айыпты  болуына  алып  келеді.  Оны 
стигматизация  деп  атайды.
Стигма  ұлтты  оятады.
Стигма  басқа  адамдардың  алдында  күнә  сезімін  оятады.
3.Қатысушылардан  неге  ЖҚТБ  стигматизациялық  ауру  екенін  сұрау
Талқылауға  арналған  сұрау.
АҚТҚ  инфекциясы  қазіргі  заманның  стигматизациялық  ауруларының  бірі  болып 
табылады,  АҚТҚ/ЖҚТБ  жұғу  жолына  қарай  стигмаға  алып  келеді.
АҚТҚ/ЖҚТБ  жыныстық  қатынаспен  ассоциацияланады.  Бұл  тақырыпта  талқылау  өте 
қиын,  себебі  бұлар  адамның  жеке  басының  ең  тиімді  жүріс-тұрысын  сөз  қылады.   
Кейбір  елдерде  ЖҚТБ  гомосексуалистер  және  секспен  айналысатындармен 
ассоцияцияланған,  бұл  жағдайлар  стигманың  негізгі  мәселесі  болып  табылады. 
АҚТҚ/ЖҚТБ  өлім  алдында  қорқыныш  тудырады.  Сондықтан  көп  жағдайда  қоғам 
арасында  талқыланбайды.
АҚТҚ  ине  мен  шприцті  бірге  бірнеше  рет  қолданғаннан  жұғады,  жанама  факторының  бірі 
есірткіні  заңсыз  қолданудан  пайда  болады.
4.Қатысушылардан  АҚТҚ-ға  қатысты  стигманың  адамға  әсерін  талқылауын 
сұраңыз
Талқылауға  арналған  тарау.
АҚТҚ  мен  өмір  сүруші  адамдардан  оның  жанұялары  мен  серіктері  бөлектеніп,  олардан 
бойларын  аулақ  ұстайды.
АҚТҚ  мен  өмір  сүруші  адамдар  дисприминацияны  бастарынан  өткізуі  мүмкін.  Және 
олардың  құқықтары  да  әр  түрлі  деңгейде  топталады.  (жұмыс  орнында,  денсаулық  сақтау 
бөлімшелерінде).
Стигма  АҚТҚ-мен  секспен  айналысатындар,  есірткіні  ине  арқылы  қолданушылар  және 
гомсексуалистер  ғана  зақымданады  деген  жалған  хабар  таратады.
Стигма  АҚТҚ  инфекциясының  алдын  алу  шараларында,  АҚТҚ  мен  өмір  сүруші 
адамдардың  ортада  емделуіне  кері  әсерін  тигізеді,  себебі  АҚТҚ-ның  жұғуын  ашық  жеткізу  қиын 
және  таралу  жолын  азайту  мүмкін  емес.
105
АДАМ
 ҚҰҚЫҚТАРЫ
 ЖӘНЕ
 АҚТҚ/ЖҚТБ