«Тұран Әлем Банк» АҚ-ның жеке тұлғаларға тұтыну несиесін беру операцияларына талдау

2.2 «Тұран Әлем Банк» АҚ-ның жеке тұлғаларға тұтыну несиесін беру операцияларына талдау

Тұтыну несиесінің басты тағайындалуы халыққа тауарлар сатуды ынталандыруга бағытталады. Тұтыну несиесі бөлшек саудамен тығыз байланысты: бір жағынан, тауар айналымының ұлғаюына сай несиенің көлемі өседі, сонымен қатар, тауарды несиеге алу туындайды, екінші жағынан, халықты несиелеудің өсуі, сұраныстың төлем қабілеттігін ұлғайтады. Мұндай тәуелділік әсіресе бүгінгі тауарлар нарығын толтыру жағдайында пайда болуда.

Тұтыну несиенің дамуы әртүрлі елдерде әр қалай дәрежеде қалыптасуда. Италия мен Жапонияда халықтың қарызынын, жалпы сомасы, сол елдің ішкі жиынтық өнімінің 10 пайызын, Германия мен Францияда — 30 пайызын, ал Ұлыбритания мен АҚШ-та 60 пайызын құрайды екен. Бұл елдердің тәжірибелерінде тұтыну несиесін ең қымбат тауарларды: автомобиль, электр тұрмыстық құралдарды, жиһаздарды және т.с.с сатып алу барысында жиі пайдаланады. Бұл елдердің тұтыну несиесінің жартысынан көп бөлігі автомобильдерді сату үлесіне тиеді. Экономикалық мазмұны жағынан тұтыну несиесі банктік несиенің бір бөлігі ретінде, оның басты бағыты тек жеке тұлғалармен тікелей байланысты болып келеді. Сондықтан да, несиенің бұл формасының экономикасы дамыған елдерде кеңінен пайдалануының екі түрлі себебі бар: біріншісі, субьективті,яғни бұл несие халыққа ең жоғарғы деңгейде материалдық игіліктерге қол жеткізуге қолайлы жағдай жасаса; екіншісі, объективті, яғни кез келген қоғамның дамуының басты бір экономикалық мәселесі — бұл дайын өнімді өткізу десек, ендеше тұтыну несиенің қолдану аталған мәселені шешуге мүмкіндік береді. Тұтыну несие көптеген елдердің экономикасында маңызды рөл атқарады, сондықтан да, оны мемлекеттік ұйымдар тарапынан белсенді түрде реттеп отыру қажет. Мұндай реттеуді екі түрге бөледі: берілу және пайдалану деңгейінде реттеу. Берілу деңгейінде мемлекет тұтынушыларды ынталандыруға тиіс.

Қазақстанда тұтыну несиесі кеңінен дамып отырған несиеге жатады. «Тұран Әлем Банк» АҚ-ның тәжірибесінде тұтыну несиесінің мынадай түрлері қолданылуда:

• автомобильдік несие;

• ұзақ мерзімде пайдалынатын тауарлар сатып алуға берілетін несие;

• тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына берілетін несие;

• кейінге қалдырылмайтын қажеттіліктерге (оқу, емделу, демалу және т.с.с.) берілетін несие.

Мұнда автомобильдік несие бойынша жаңа және жүрілген автомибильдерді банк несиесі көмегімен алуға болады.

Ұзақ мерзімде пайдалынатын тауарларға мыналар жатады:

• жиһаз;

• сантехника;

• аудио-видио жәнее тұрмыстық техникалар;

• компьютер және оргтехника;

• басқа да түтыну тауарлары¹².

Тұрғын үйді жөндеу жұмыстарына: үйдін, ішінде және сыртында құрылыс және басқа да жөндеу жұмыстарын жүргізу жатады.

Мысалға, Қазақстан Республикасындағы жетекші банк «Тұран Әлем Банк» АҚ-ның тұтыну несиесін беру шартын 4- ші кестеден көруге болады.

Сонымен қатар жоғарыдағы банктен тұтыну несиесін алуға қажетті құжаттар тізімі мынадай:

1. Қарыз алышының анкетасы.

2. Жеке куәлігі (көшірмесі).

3. СТТН (көшірмесі).

4. Соңғы 12 айға бөлініп көрсетілген жалақы және басқа табыстары туралы жұмыстан берілетін анықтама.

5. Жұмыс стажы туралы жұмыс орнынан анықтама.

6. Отбасы құрамы туралы анықтама (№ 3 форма).

7. Некеге тұрғандығын растайтын құжаттар (неке туралы куәлік, жұбайыңыздың жеке куәлігі).

8. Кепілге қоятын мүліктің құжаттары.

Келесі бір дамып отырған несиеге ипотекалық несиені жатқызуға болады. «Тұран Әлем Банк» АҚ ипотекалық несие беру шартары мынадай:

- Несие мөлшері: жылжымайтын мүліктің бағалау құнының 85%-не дейін.

- Бастапқы жарна: жылжымайтын мүліктің бағалау құнынан 15%-ке дейін.

- Несие үшін төлем: айына: 1,3% (АҚШ $), 1,7% (теңгемен).

- Несие валютасы: АҚШ $ немесе теңгемен (егер 1 жылдан аспаса).

- Несие мерзімі: 10 жылға дейін.

Кесте 4

«Тұран Әлем Банк» АҚ-ның тұтыну несиесінің түрлері мен шарттары

№	Несиелеу шарттары	Тұтыну несиесінің түрлері
		Автомобиль несиесі		Ұзақ мерзімді тауарлар сатып алу несиесі
		Жаңа	Ескі пайдаланған
1	Несие мөлшері	Автомобиль құнының 80%дейін	Автомобильді бағалау құнының 80% — на дейін	10 000 АҚШ долларына дейін (немесе эквивалент) 500 000 АҚШ долларына дейін (егер қамтамасыз ету заты-жылжымайтын мүлік болса)
2	Бастапқы жарна	Автомобиль кұнынан — 20%	3 жылға дейін жүрген шетел көлігін сатып алуда 20% ; 3 жылдан 5 жылға дейін жүрілген шетел көлігін сатып алуда 50 % 3 жылға дейін жүрілген ТМД елдерінің автокөлігін сатып алуда — 30% 3 жылдан 5 жылға дейін жүрілген ТМД елдерінің автокөлігін сатып алуда — 50%
3	Несие мерзімі	Шетелдік көлік үшін 5 жылға дейін ТМД елдерінің автокөлігі үшін 3 жылға дейін	3 жылға дейін	2 жылға дейін
4	Несие валютасы	АҚШ доллары немесе теңге	АҚШ доллары немесе теңге	АҚШ доллары немесе теңге
5	Несие үшін төлем	Айына:1,5%(АҚШ долларымен) және 1,7%(теңгемен)	Айына:1,5% (АҚШ долларымен) және 1,7% (теңгемен)	Айына:1,5% (АҚШ долларымен) және 1,7 %(теңгемен)
6	Қамтамасыз ету түрі	Сатып алатын автомобиль	Егер шетел көлігінің жүрілген уақыты 10 жылдан, ТМД — кі 5 жылдан аспаса	Сатып алатын тауар немесе тұрғын үй

жүктеу 1,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: