Н. С. Сейітов г-м.ғ. д., профессор Оқулықта «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау»

І-топ – өте орнықсыз жыныстар. Бұған түйіршіктерінің арасындағы байланысы жоқ жыныстар және пайдалы қазбалар жатады. ІІ-топ

жүктеу 8,17 Mb.

Pdf просмотр

бет	40/168
Дата	08.12.2022
өлшемі	8,17 Mb.
	#40519
түрі	Оқулық

1 ... 36 37 38 39 40 41 42 43 ... 168

Бурение

Тау жыныстарының анизотроптығы

І-топ
– өте орнықсыз жыныстар. Бұған түйіршіктерінің арасындағы
байланысы жоқ жыныстар және пайдалы қазбалар жатады.
ІІ-топ
– орнықтылығы құбылмалы тау жыныстары. Бұлар байланыстары
күрделі, суға қаныққан кезде немесе қыздырған кезде жоғалып кететін тау
жыныстары.
ІІІ-топ
– орнықтылығы нашарлау тау жыныстары. Бұл топқа түйіршіктерінің
арасындағы байланыстар жеткілікті, шайғыш сұйықпен езілмейтін, бірақ
жарықшақтығы көп және түйіршіктерінің арасындағы байланыс нашар, шайғыш
сұйықпен езіліп кететін тау жыныстары жатады.
ІV-топ
– орнықты тау жыныстары. Бұларға түйіршіктерінің арасындағы
байланыс мықты, тұтас, жарықшақтығы аз, шайғыш сұйықпен езіліп кетпейтін тау
жыныстары жатады.
Тау жыныстарының анизотроптығы
Анизотроптық (anіsos-тең емес, tropos-қасиеттері деген сөздерінен құралған)
– ол қатты денелердің өз ішінде әр түрлі бағыттарда қасиеттерінің әр түрлі
болатын ерекшеліктері.
Тау жыныстарында бұл жағдай олардың құрамы мен құрылысының
ерекшеліктерімен байланысты болады. Тақтатасты, жұқа қабатты текстуралы
метаморфты тау жыныстары жоғары анизотроптық қасиеттер көрсетеді. Сом
текстуралы тау жыныстары нашар анизотропты, не изотропты болады.
Тау жыныстарын әр түрлі әдістермен деформациялағанда талқандалуға
түрліше қарсылық көрсетулері анизотроптықпен байланысты.
Тау
жыныстарының
қысуға
уақытша
қарсылығының
жалпағына
перпендикуляр бағытпен алғанда, жалпағына параллель бағытпен алғандағыдан аз
болатындығы да осы анизотроптықпен байланысты. Механикалық қасиеттерінің
әр түрлі болуы, мысалы беріктіктің, тек қана қабатты, текстурасы біркелкі тау
жыныстарына ғана тән емес, басқа да жарықшақтығы бар, сланецтелген тау
жыныстарында да болады.
Тау жыныстарының анизотроптық қасиеттерінің барлама бұрғылауда көп
маңызы бар. Мысалы, бұрғылауда тау жыныстарын талқандауды олардың беріктік
қасиеттерінің аз болатын бағытында жүргізсе, жеңіл болады.
Тау жыныстарының анизотроптылығы бұрғылау кезінде алынатын керннің
сапасына әсер етеді.

Анизотроптықтың әсерінен керн бір жақты кедергісі аз бағытта талғамды
талқандалады.
Ұңғылардың қисаюының негізгі себептері тау жыныстарының механикалық
қасиеттерінің
анизотроптығына
байланысты
болады.
Басқаша
айтқанда,
ұңғылардың қисаюы тау жыныстарының талқандалуға қарсылығы аз бағытта
жүруі керек.

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 36 37 38 39 40 41 42 43 ... 168