4. БӨЛІМ ҚОРЛАРДЫ
ПАЙДАЛАНУ
«МЕКТЕПТЕГІ ҚОРЛАРДЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ» ЕЛДІК ШОЛУЫ: ҚАЗАҚСТАН 2015 © ЭЫДҰ ЖӘНЕ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК БАНК, 2015
«Өрлеу» ұлттық біліктілікті дамыту орталығы және оның өңірлік бөлімшелері жұмыстан
босатпай, басшы кадрларды даярлау курстарын әзірлеу және жүзеге асыру үшін жауап береді.
Негізі, бұл курстардың мазмұны:
i) білім беруде басқару теориясы мен әдістемесіне;
іі)
Қазақстандағы білімнің ахуалына;
ііі) білімдегі басқару әдістеріне;
iv) мектепті басқару теориясы
мен әдістемесіне, және
v) мектепті басқарудың қазіргі заманғы әлеуметтік және мәдени
аспектілеріне арналған (АТО, 2014). Соңғы жылдары озық мектептерде тағылымдамадан өтуді,
интерактивті және ақпараттық технологиялардың қолданылуын, қашықтықтан оқыту курстарын
ұсыну арқылы кеңейтілген қолжетімділікті қоса алғанда, практикалық бөлігін енгізу бойынша
шаралар
қабылдануда АТО, 2014).
2013 жылы «Өрлеу» ҰБАО біліктілікті арттыру курстарына 2 638 мектеп басшысы
қатысты, олардың 557 (8%) расында да мектеп директорлары болған (АТО, 2014). Бұл мектеп
директорының өзінің жұмыс тәжірибесінің 12 жылында оқу курстарына орташа есеппен бір рет
қана қатысатынын білдіреді. Министрлік деректеріне сәйкес, мектеп директорларының тек 56%
ғана 2012 жылы басшы кадрлар үшін тереңдетілген оқу курстарынан өткен (АТО, 2014). «Өрлеу»
ҰБАО курстарына басқа қатысушылар оқу жұмысы жөніндегі 854 орынбасарды, 595 әдістемелік
бірлестік жетекшілерін, тәрбие жұмысы жөніндегі 487 орынбасарды, бастауыш сыныптар
бойынша 105 орынбасарды, 40 әлеуметтік педагогты қамтыған (АТО, 2014).
Назарбаев университетімен бірге «Назарбаев зияткерлік мектептері» ДБҰ Педагогикалық
шеберлік орталығы да мектеп басшылары үшін кәсіби даму бағдарламаларын жүзеге асырады.
Кембридж университетінің қолдауымен (Ұлыбритания) Орталық өзінде теориялық және
практикалық даярлықты қамтитын, 9-айлық инновациялық оқу бағдарламасын әзірледі. Жалпы
бағдарлама 640 сағат бойы жүргізіледі, олар мынадай кезеңдерге бөлінген: і) кіріспе «бетпе бет»
оқуы (160 сағат); іі) нұсқаушының қолдауымен практикалық оқу (80 сағат); ііі) бар білімін
тереңдету және толықтыру үшін «бетпе-бет» оқыту, мектеп басшыларын талдау және бағалау (160
сағат); iv) нұсқаушының тікелей қолдауымен мектептегі тағылымдама (240 сағат). Бағдарламаның
басты мақсаттары: і) мектептің қазіргі заманғы басшысының рөлі мен мақсатын түсінуді дамыту;
іі) көшбасшылық және басқару, стратегиялық жоспарлау, менеджмент және болжамдау саласында
басты құзыреттерді қалыптастыру; ііі) мектеп басшыларына өз қызметін, мұғалімдер мен
оқушылардың қызметін жақсарту үшін машықтарды, әдістемелерді, нысандар мен әдіс-тәсілдерді
көрсету; iv) анна-аналармен және жергілікті халықпен ынтымақтастықты дамыту үшін көшбасшы
дағдыларын дамыту. 2013 жылы бұл бағдарламаға бар болғаны 250 мектеп директоры мен
директор орынбасары қатысқан еді. Сондай-ақ Орталық 2013 жылы НЗМ кейбір инновациялары
бойынша пилоттық жобалар жүзеге асырылған 35 мектептің шамамен 70 мектеп басшысы үшін
бес айлық бағдарламаны (маусымнан бастап қазанға дейін) ұйымдастырды. Бағдарлама кіріспені,
бір бөлігі – қашықтықтан оқыту нысанында, басқа бөлігі – НЗМ-де практиканы байқау түрінде
басшы кадрларды шетелде даярлау курсын және қорытынды жобаны қамтыған (НЗМ, 2013).
Бағалау жүйелері
Оқушыларды бағалау
Оқушылардың үлгерімі көптеген құралдардың көмегімен бағаланады, сыртқы ұлттық
емтихандардан бастап сыныптағы ағымдағы күнделікті әдеттегі бағаға дейін. Ұлттық деңгейде
2012 жылдан бастап 9-сыныптарда іріктеу аясында Оқу жетістіктерін сырттай бағалау (ОЖСБ)
өткізіледі, оның нәтижелері ұлттық мақсаттарға қатысты тиімділіктің басты көрсеткіштерін
айқындау кезінде қолданылады. Ол мектептерге, мұғалімдер мен білім алушыларға қатты әсер
етпейді. Сомалық бағалау мұғалімдер өткізетін бағалау нәтижелеріне (белгілі бір сыныптардың
соңында кейбір пәндер бойынша қорытынды емтихандарын қоса алғанда) және соңғы оқу жылы
ұлттық емтихан нәтижелеріне (Ұлттық бірыңғай тестілеу, ҰБТ) негізделеді. Соңғысы мектепті
аяқтау кезінде (11-сынып) өткізіледі және жоғары оқу орнына түскісі келетін білім алушыларға
арналған (ол, ең бастысы, ЖОО-ға түсу емтиханының рөлін орындайды). Білім алушылар ҰБТ-ны
тапсырмай, орта білімді аяқтауы мүмкін. ҰБТ нәтижелері көбінесе білім алушылар, мектептер
және өңірлер арасындағы нәтижелерді салыстыру үшін, сондай-ақ ұлттық деңгейде білім
алушыларды оқыту мақсаттарына қол жеткізілгенін бағалау үшін қолданылады. Ұлттық тестілеу