4. БӨЛІМ ҚОРЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУ
«МЕКТЕПТЕГІ ҚОРЛАРДЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ» ЕЛДІК ШОЛУЫ: ҚАЗАҚСТАН 2015 © ЭЫДҰ ЖӘНЕ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК БАНК, 2015
лицензиясы кері қайтарылады, және мектеп өз қызметін тоқтатады. Жергілікті білім беру
органдары (аудандық және қалалық департаменттер) анықталған бұзушылықтарды жоюға
қолдау көрсетеді деп күтіледі.
2013 жылы аттестаттау процесі жүргізілген 1 427 мектептің тек 54% ғана алғашқы
аттестаттауда оң шешім алған еді (Білім және ғылым саласындағы бақылау комитетінің деректері
бойынша) (4.3-кесте). Осы санның астарында бүкіл ел бойынша көрсеткіштердің арасында үлкен
айырмашылық жатыр, Атырау облысындағы 12,2% бастап Алматы қаласындағы 83% дейін.
4.3-
кесте Мектептерді аттестаттау, 2013 жыл
Өңір
Аттестаттау
жүргізілген
мектептердің саны
Шешім
Аттестаттау
Аттестаттамау
Аттестаттаудан
өткен
мектептердің
үлесі
Ақмола
143
100
43
69.9
Ақтөбе
65
30
35
46.2
Алматы
138
24
114
17.4
Атырау
41
5
36
12.2
Шығыс Қазақстан
129
87
42
67.4
Жамбыл
86
51
35
59.3
Батыс Қазақстан
75
23
52
30.7
Қарағанды
91
51
40
56.0
Қостанай
109
38
71
34.9
Қызылорда
80
48
32
60.0
Маңғыстау
22
12
10
54.5
Павлодар
82
60
22
73.2
Солтүстік Қазақстан
98
55
43
56.1
Оңтүстік Қазақстан
191
125
66
65.4
Алматы қ.
47
39
8
83.0
Астана қ.
30
21
9
70.0
Барлығы
1427
769
658
53.9
Дереккөз:Білім және ғылым саласындағы бақылау комитетінің деректері
Бағалау жүйесі
Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011 - 2020 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасына қатысты білім беру жүйесінің тиімділік мониторингі үшін бірқатар
құралдар қолданылады. Білім алушыларды оқыту нәтижелері туралы ақпараттың жиналуы 9-
сыныптарда төрт пән бойынша (оқу тілі, тарих, математика, химия) іріктеу және жоғары оқу
орнында оқуын жалғастырғысы келетін оқушылар тапсыратын (әртүрлі пәндер бойынша) Ұлттық
бірыңғай тестілеу негізінде өткізілетін Оқу жетістіктерін сырттай бағалау көмегімен іскеа
сырылады. Сондай-ақ мониторинг жүйесі қалыпты нысан бойынша мектептердің тапсыратын
деректеріне негізделген білім беру бойынша бір қатар статистикалық көрсеткіштерді қамтиды.
Одан басқа, PISA және TIMSS сияқты халықаралық зерттеулер төңірегінде алынатын, білім
алушылар үлгерімінің халықаралық көрсеткіштері жүйе деңгейінде саясатты әзірлеу кезінде де
қолданылады. Одан басқа, ҰБСБО да директорлардың, мұғалімдердің, ата-аналардың,
оқушылардың және әлеуетті жұмыс берушілердің көзқарастары мен пікірлерін жинауды
көздейтін, білім туралы қоғамдық пікірді бағалау үшін зерттеулерді жүргізеді. Алайда аудандық
және облыстық білім департаменттерінің жұмысын бағалау жүйелері жоқ, тіпті егер де олардың
жұмысының мониторингі білім алушылардың оқу жетістіктері негізінде іске асырылса да.
4. БӨЛІМ ҚОРЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУ
«МЕКТЕПТЕГІ ҚОРЛАРДЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ» ЕЛДІК ШОЛУЫ: ҚАЗАҚСТАН 2015 © ЭЫДҰ ЖӘНЕ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК БАНК, 2015
ҚР БҒМ және ҰБСБО жүйе деңгейінде талдауды қамтитын есептерді жариялайды. Осы
есептердің үлгісі ретінде мынадай материалдарды келтіруге болады: Білім ахуалы және дамуы
туралы ұлттық баяндама, 5 және 9-сыныптардағы оқушылардың үлгерімін бағалау туралы
мониторингтік зерттеудің нәтижелері, 9-сыныптардағы оқушылардың оқу жетістіктерін
сырттай бағалау нәтижелерін талдау, 2012 жылғы Ұлттық бірыңғай тестілеу нәтижелерін
талдау.
Басқа мектептермен әріптестік және қоғамның қатысуы
Мектептердің бір-бірінен ерекшеліктері аз. Мектеп басшыларының басқа мектептердегі өз
әріптестерін қолдауға қатысу үшін (мысалы, озық тәжірибемен алмасу, жаңа басшыларға
тәлімгерлік ету, аз тиімді және оқшауланған мектептердегі әріптестерін қолдау) ресми схемалар
жоқ және тек өз мектебін басқара алатын ғана емес, ал сонымен қатар, бүкіл жүйесін жақсартуға
қатыса алатын жүйе көшбасшысының тұжырымдамасы әлі қалыптасу үстінде. Материалдық-
техникалық базаны, жабдықты және оқу материлдарын не адами ресурстарын анағұрлым тиімді
пайдалану мақсатында мектеп ресурстарын бірлесіп пайдаланудың кейбір тетіктері бар.
Қоғамның мектепті басқаруға ресми қатысуы үшін мүмкіндіктер қазіргі кезде құрылатын
және қалыптасып жатқан қамқоршылық кеңестер нысанында дамып жатыр. Мектептен тыс
мүдделі тұлғалар қатыса алатын (мысалы, ата-аналар, жергілікті кәсіпкерлер), мектепті басқаруға
қатысатын алқалық органның ықтимал нысаны сияқты қамқоршылық кеңестер білім беру
жүйесінде шешімдерді қабылдау процесін орталықсыздандыру бойынша саясатты дамыту және
мектеп қауымдастығына оны басқаруға қатысу мүмкіндігін ұсыну мақсатында 2007 жылы заңды
түрде бекітілген (2-бөлім).
Қамқоршылық кеңестер болмаған уақытта, мектептер өз айналасындағы қауымдастықпен
ынтымақтастықты ынталандырудың жеке жолдарын іздеуші еді. Жиі кезде мұндай
ынтымақтастық мектеп ата-аналарының жалпы жиналысы сайлайтын ата-аналар комитетінің
нысанын қабылдайтын еді (2-бөлім). PISA-2012 зерттеуі төңірегінде мектеп директорлары әртүрлі
мектеп шараларына қатысқан оқушылар ата-аналарының үлесін көрсетуге тиіс еді. 4.3-суретте
көріп тұрғанымыздай, Қазақстанда әртүрлі мектеп шараларына ЭЫДҰ елдеріндегі орта
көрсеткішпен салыстырғанда көбірек ата-аналар қатысатын сияқты.
4.3-
сурет Қазақстанда және жалпы ЭЫДҰ бойынша ата-аналардың қатысуын қабылдау, 2012
Ескертпе: Бұл деректер директорлардың алдынғы оқу жылында мектеп шараларына қатысқан ата-аналардың үлесі туралы
берген ақпаратын көрсетеді.
Дереккөз: ЭЫДҰ (2013a), PISA-2012 нәтижелері: мектептердің қалай табысты болатыны (IV том): ресурстар, саясат және
тәжірибе, PISA, ЭЫДҰPublishing, Париж,
http://dx.doi.org/10.1787/9789264201156-en
.
Достарыңызбен бөлісу: |
