Мектеп оқушыларының денсаулықтарын қорғау

Әдістемелік нұсқау

ТАҚЫРЫБЫ:

КІРІСПЕ

Жұмыс көлемi мектепте келесi бағыттар бойынша iске асырылады:

Ұйымдастыруы - (сыныптардағы желдетудi дұрыстық, дене тәрбиесi зал,асханадарда жабдықтың жылытуы бар болуы, жиhаздың тазалығы) оқу жылының басынан мектептiң санитариялық күйiн тексеріп өткiзу және оқушылардың қабылдауына мектепке дайындығын анықтау. Көрiлген талаптардың орындалуы мерзiмнiң нұсқауы бар мектептің әкiмшiлiгiн қажеттiлiк жағдайда акт жасап көрсету.

Кабинеттiң дайынындығын, оның қажеттi (термометрлер, қолдорба, шыны шкаф, бой өлшем, дәрiхана, кесте заттарын бүлдірмеи ұқыпты ұстауына оқушылардың тәртібін анықтау) жабдығымен қамтамасыз ету. Қажеттi дәрiгерлiк құжаттаманы дайындау.

Қажеттi дәрiгерлiк құжаттаманы дайындау. Мектеп оқушыларының дәрiгерлiк қызмет көрсетудi ұйымы бойынша әдiстемелiк ұсыныстар, бұйрықтар, нұсқауларды папканы дайындап немесе толықтыру. Инструктив - әдiстемелiк материалдарменнен санитарлық-ағарту жұмысына папканы дайындау:

а) мектеп оқушыларының денсаулықтарын қорғауы бойынша диктанттар, дәрiстер және әңгiмелік сұрақтар, шамамен тесттерер алу керек

б) ғылыми-әйгiлi дәрiгерлiк фильмдердiң көрсету;

в) мектеп оқушыларының денсаулықтарын қорғау туралы әр түрлi сұрақтары бойынша баспа материалдарының комплектi, үндеулер, жаднама, буклеттер жасау;

г ) Бір жылғы дәргерлік қызметтің жоспары емхана бөлмесінде директор келісімімен нығайту. апталық жоспар құрылу, көрнекi материалдардың комплектi, көрме, плакаттар, санбюллетени жасалынуы.

Осы бұйрық "Денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленді және амбулаториялық жағдайда емдеу-алдын алу көмегін көрсететін медицина ұйымдары қызметінің міндеттерін, функцияларын, құқықтық және ұйымдастыру негіздерін белгілейді. K090193

1) мектеп оқушыларына медициналық тексеру жүргізуде және барлық тағайындалған ұсынымдарды орындауда дәрігерлерге медициналық, оның ішінде тереңдетілген көмек көрсетеді;

2) дәрігердің бақылауымен алдын алу екпелерін жүргізеді;

3) белгіленген тәртіппен медициналық құжаттарды ресімдейді;

4) педагогика қызметшілеріне дәрігер-мамандардың ұсынымдарымен медициналық тексеру нәтижелерін хабарлайды;

5) тамақтандыруды ұйымдастырудың сапасын, оқушыларды оқыту мен тәрбиелеудің гигиеналық жағдайларын, еңбекке тәрбиелеуді ұйымдастыруды, санитарлық-гигиеналық және эпидемияға қарсы режимді сақтауды, азық-түлік блогына санитарлық талаптарды орындауды, азық-түлік блоктары қызметшілерінің міндетті медициналық тексеруді өтуін, мектеп қызметшілерінің міндетті медициналық тексеруді уақытында және толық өтуін бақылайды;

6) жұқпалы аурулармен ауырған науқастармен байланыста болған балаларды бақылайды;

7) оқушылармен санитарлық үйірмелер жүргізеді, санитарлық постар дайындауды, санитарлық посттардың жарыстарына қатысуды жүзеге асырады;

8) жарақаттанушылықтың алдын алу, жарақаттың барлық жағдайларын есепке алу және талдау (дәрігермен бірлесе отырып) жөніндегі жұмысты;

9) медициналық мүккәмалдарды, дәрі-дәрмектерді, егу материалдарын есепке алады және сақтайды, оларды уақытында толықтыруды бақылайды;

10) белгіленген тәртіппен өзінің біліктілігін арттырады.

Балаларды мектепке түсуге дайындау туралы ереже

1. Мектепке түсуге уақытына айқындалған науқастарды барынша сауықтыру мақсатында дәрігер-мамандардың (отоларинголог, офтальмолог, невропотолог, стоматолог, хирург, ортопед, ал айғақтары бойынша: фтизиатр, кардио-ревматолог, эндокринолог, дермато-венеролог) қатысуы арқылы кешенді тереңдетілген медициналық тексеру 3 жастан 5 жасқа дейінгі балаларға жүргізіледі.

2. Мектепке ресімдеу алдында дәрігер-педиатр және басқа да дәрігер-мамандар балаларды қайта тексереді, жүргізілген емдеудің тиімділігін, балалардың жағдайын және олардың мектепке функционалдық дайындығын бағалайды, сондай-ақ жүйкелік-психикалық және физикалық жағдайын бағалау және денсаулық тобын және дене тәрбиелік тобын белгілеу жүргізіледі.

3. Барлық балаларға антропометрия, қанның, зәрдің клиникалық талдауы, ішек құрты жұмыртқаларына нәжістің талдауы жүргізіледі.

4. Мектепке түсетін балаларды диспансерлік бақылаудың барлық мәліметтері нақты анамнездерімен, денсаулық жағдайы туралы қорытындысы мен мектеп жағдайында баланы одан әрі бақылау жөніндегі ұсынымдарымен баланың оқу жылының басында мектепке берілетін медициналық картасында көрсетіледі.

Ескерту: баланың медициналық картасы біртіндеп Бала денсаулығы паспортына ауыстырылады (N 026/у есеп нысаны).

Балалардың денсаулық жағдайын кешендік бағалау жүргізу ережесі

1. Балалардың денсаулық жағдайын кешендік бағалауды декретивті жастағы балаларды алдын алу тексеруі кезінде амбулаториялық-емханалық ұйымдардың дәрігер-педиатрлары жүргізеді.

2. Балалардың денсаулық жағдайын кешендік бағалау кезінде мынадай белгілер анықталады:

1) ағзалар мен жүйелердің функционалдық жағдайы;

2) ағзаның төзімділігі мен реактивтілігі;

3) физикалық және жүйкелік-психикалық дамудың деңгейі мен үндестілігі;

4) созылмалы ауруларының, туа біткен патологиясының болуы.

3. Балалар денсаулық жағдайы бойынша мынадай топтарға бөлінеді:

1) бірінші топ - денсаулығының барлық белгілері бойынша кемшіліктері жоқ: бақылау кезеңінде ауырмаған, сондай-ақ денсаулық жағдайына әсер етпейтін аз-маз кемшілігі бар, түзетуді талап етпейтін балалар;

2) екінші топ - созылмалы патология туу қаупі бар және жоғары аурушаңдыққа бейім балалар. Ағзалар мен жүйелердің морфологиялық пісіп-жетілуі дәрежесімен түсіндірілетін функционалдық ауытқуы бар бұл балалар, ауыр акушерлік және геналогиялық анамнезі бар бір жасқа толмаған балалар, жиі ауыратын немесе оңалту кезеңінің жағымсыз ағымы бар бір ауыр ауруды басынан кешкен балалар және басқалар;

3) үшінші топ - созылмалы патологиясы бар мынадай кіші топтарға бөлінетін науқас балалардан тұрады:

компенсация жағдайындағы созылмалы патологиясы бар науқас балалар;

субкомпенсация жағдайындағы созылмалы патологиясы бар науқас балалар;

декомпенсация жағдайындағы созылмалы патологиясы бар науқас балалар.

Медбикенің бірінші медициналық көмек көрсетуі үшін дәрілік заттар мен медициналық заттардың тізбесі

Бiлiм беретiн ортаның тәрбиеге үйретудің және денсаулықты сақтап, дамытуына жағдай жасауы.

Өмiрде оқушыларды денсаулық үшiн қауiп-қатерден құтылу жолдары барына әдептілік іспен үйрету. Оқушылардың ауру-сырқауды алдын-алуын қарастыру.

Жұмыс көлемi мектепте келесi бағыттар бойынша iске асырылады:

Ұйымдастыруы - (сыныптардағы желдетудi дұрыстық, дене тәрбиесi зал, асханадарда жабдықтың жылытуы бар болуы, жиhаздың тазалығы) оқу жылының басынан мектептiң санитариялық күйiн тексеріп өткiзу және оқушылардың қабылдауына мектепке дайындығын анықтау. Көрiлген талаптардың орындалуы мерзiмнiң нұсқауы бар мектептің әкiмшiлiгiн қажеттiлiк жағдайда акт жасап көрсету.

Кабинеттiң дайынындығын, оның қажеттi (термометрлер, қолдорба, шыны шкаф, бой өлшем, дәрiхана, кесте заттарын бүлдірмеи ұқыпты ұстауына оқушылардың тәртібін анықтау) жабдығымен қамтамасыз ету. Қажеттi дәрiгерлiк құжаттаманы дайындау.

Қажеттi дәрiгерлiк құжаттаманы дайындау. Мектеп оқушыларының дәрiгерлiк қызмет көрсетудi ұйымы бойынша әдiстемелiк ұсыныстар, бұйрықтар, нұсқауларды папканы дайындап немесе толықтыру. Инструктив - әдiстемелiк материалдарменнен санитарлық-ағарту жұмысына папканы дайындау:

а) мектеп оқушыларының денсаулықтарын қорғауы бойынша диктанттар, дәрiстер және әңгiмелік сұрақтар, шамамен тесттерер алу керек

б) ғылыми-әйгiлi дәрiгерлiк фильмдердiң көрсету;

в) мектеп оқушыларының денсаулықтарын қорғау туралы әр түрлi сұрақтары бойынша баспа материалдарының комплектi, үндеулер, жаднама, буклеттер жасау;

Адамның басты байлығы – денсаулық. Денсаулығымыз – байлықтан да қымбат. Біз үшін денсаулықтан артық бағалы зат жоқ. Денсаулығымыз жақсы болу үшін салауатты өмір салтын қалыптастырудың маңызы зор. Тәуелсіз мемлекетіміздің тірегі болар жас ұрпақтың дені сау болса ғана биік шыңдарға қолы жетері, халқына қызмет етері даусыз. Осы орайда мектеп-лицейімізде әр айдың соңында «Салауатты өмір салты – лицейдің өмір қалпы» деген ұранмен спорттық іс-шаралар өткізіліп тұрады. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев өзінің «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» атты жолдауында: «Дені сау ұлт – жалпыұлттық міндет. Салауатты өмір салтын кеңінен насихаттау жұмысын жандандыру керек» – деп атап айтқан еді. Сонымен қоса, баланық шақтан бастап денешынықтыру мен спорттық даярлыққа және оған ең қолайлы мүмкіндіктер туғызуға ерекше ден қойылуы керек екендігіне баса назар аударды. Міне, осы жүктелген міндеттерді жүзеге асыру мақсатында, дені сау, денешынықтыру және спортпен шұғылданатын тәні сау ұрпақ тәрбиелеу мақсатында лицей осындай іс-шараларды үнемі өткізіп тұрады. Бұл іс-шараларға оқушылар, мұғалімдер белсене қатысады. Осындай игі шаралар ата-аналар тарапынан жақсы қолдау тауып, олар да спорттық іс-шараларға қатысып, атсалысып тұрады. Мектеп ішінде алдымыздағы қаңтар айында «Біз салауатты өмір салтын қолдаймыз» атты көңілді старт өткізілді.

Жаңа дәуірде елімізді сақтайтын таза, мықты, денсаулығы зор ұрпақ қажет. Сол себепті біз салауатты өмір салтын қалаймыз және әрқашан қолдаймыз.

Тумауға алдын – алуға байланысты іс – шаралары

1. мектеп оқушылардың сабаққа қатынасуы үнемі қатаң бақылауда болады.

II ауысымда да күнделіктті сабаққа келмеген оқушылармен және олардың ата – аналарымен хабарласып, себебі анықталады. Ауырып келе алмаған жағдайда, диогнозын нақтылап, дәрігерде емделуі қадағаланады.

2. Мектептің санитарлық – гигиеленалық жағдайы талапқа сай болуы, тазалықтың сақталуы, сынып бөлмелерінде желдеткіштердіңашылуы, оқушылардың мектепке екінші аяқ киіммен келуі қадағаланады.

3. Оқушылардың тумаудан сақтандыру мақсатында 4-9 сынып оқушылары орыс тілі пәнінен диктант жазды. Бұл мәтінде тумаудың түрлері, белгілері сақтандыру шараларытуралы айтылған.

4. 1-11 сынып оқушылары арасында “Тумаудан сақ болайық ” тақырыбына сынып сағатары, лекция, әігімелер өтіліп, мектептің медбикесі, дәргерлнр шақырылды.

5. Тумауғадың алдын – алу іс – шараларынан ата аналар да тыс қалған жоқ. Ата – аналар үшін арнайы бұрыш ұйымдастырылып, сақтандру шаралары туралы кеңестері бюллектеньдер орналастырылды. Ата – аналар жиналыстарының күн тәртібіне тумаудан сақтандыру талқыланды.

6. Оқушыларға білім мен тәрбие беруде олардың денсаулық жағдайы үлкен роль атқарлатындықтан, бұл сұрақ күн тәртібінен еш уақытта тыс қалмауы, үнемі назарда усталады.

Оқушылардың жазған реферат, салған сурет, плакаттарынан көрме ұйымдастырылды. Мектебімізде спорттың барлық түрінен үйірмелер мен клубптар жұмыс жасайды Осындай тәрбиенің нәтижесінде мектебімізде қиын балалар есебінде тұрған оқушылар жоқ.

Салауатты өмір салты дегеніміз-әр адамның озіне деген көз қарасы әр адам өзине өте қатты көңіл бөлу керек.

Денсаулық байланысты:

· Салауатты өмир салты 55%

· Тұқымқуалау 18%

· Қоршаған орта 17%

· Денсаулық сақтау органдары 10%

Денсаулыққа әсер беретін факторлар

· Темекі шегу

· Жергілікті сусындар

· Нашақорлық

Салауатты өмір салтының ең маңызды факторлары.

1. Куніне 8 сагаттан кем уйықтамау

2. Күніне 3 рет тамақтану сонымен қаттар аз көлеммен 4-5 рет тамақтану керек.

3. Таңғы асты тастамау ботқа немесе нан жеу қажет

4. Артық салмақпен күресіп бір қалыпты салмақты ұстау керек.

5. Дереу темекі тартудан бас тарту

6. Күніне 30 минут жаяу журу керек, үнемі дене жаттығуымен шұғылданыңыз.

Казіргі кезде туберкулезбен ауыратын адамдар саны Казахстанда жылдан жылға көбейіп келе жатыр.Сонымен қатар әр адам жылына 1 рет тексерістен өтіп отыру қажет. Әр бір адам өзінің қан қысымын білу қажет. Артериялық қан қысымын өлшеу кейде тіпті белгілері білінбейтін гипертонияны анықтаудың негізгі әдісі болып табылады. Аитқым келгені әр адам өзінің қан қысымын да біліп журуі тиіс дегім келеді.

Дифтерия корь, паротит, краснуха, коклюш, столбняк, екпелерін уақытында алу керек.

Жеміс— адамға ең жұғымды тамақ. Сондықтан тізімді жемістен бастаймын. Жас жеміс те, кептірілген түрі де басқа азық-түлікке үстеме ретінде пайдаланылады.

Алма (6 сортты), сары өрік (жаңасы, кептірілгені);

Банан, көкжелкек, шие, мүкжидек, қауын;

Інжір (жаңасы, яки кептірілгені);

Цитрус тұқымдас жеміс (3 сортты) тәтті қауын, жүзім (7 сорты);

Лимон (4 сорты), авокадо;

Манго, апельсин (3 сорты);

Шабдалы (жаңасы, яки кептірілгені), папая;

Алмұрт (6 сорты, жаңасы, яки кептірілгені);

Ананас (жаңасы), құрма;

Алхоры (3 сорты жаңасы, яки кептірілгені);

Қара өрік (3 түрлі) жаңасы мен кептірілгені);

Таңқурай, құлпынай (4 сорты), қарбыз;

Тазартқыш әрі қорғағыш көкөністер

Салатқа қажетті көкөністі мына тізімнен таңдай аласыз. Ертеңгілік ас үшін көкөністің бір жасыл, бір сарысын қалағаныңыз жөн. Пісіру үшін де осы тізімнен кез келген екеуін таңдаңыз.

Брюсель капустасы Сәбіз

Артишок, Түрлі-түсті капуста

Үрмебұршақ, Балдыркөк

Капуста (5 сорты), Жүгері

Қызан, Қияр

Баклажан, Ботташық

Сарымсақ, Картоп

Көкбұршақ, Шалғам (3 сорты)

Бидай өскіні, Шпинат

Қазтаңдай (қоян шөп), Асқабақ

Пияз, Қабақ (кәді)

Жаңғақ пен дәнектер

Жаңғақтар мен дәнектер белокқа, құүнарлы майға бай. Төмендегі тізімнен таңертеңгі тамағыңызға екі түрін таңдап алыңыз. Аптасына үш рето ет жейтін болсаңыз, ол күндері жаңғақ пен дәнек пайдаланбаңыз. Қалған уақытта жаңғақ пен дәнек белоктық тамағыңызға айналсын.

Бадан (түкті өрік), Кокос жаңғағы

Жер жаңғақ, Грек жаңғағы

Бразилия жаңғағы, Талшын

Бұлардың бәрін де пісірмей,тұздамай жеген жақсы.

Бұршақ тұқымдастар

Бұршақ тұқымдастардың барлық түрі тамаққа өте ертеден пайдаланылып келеді. Аптасына бірнеше рет жеңіз. Олар «әсіресе қытай бұршақ) өсімдік белогына өте бай. Майлар

Бұл тізімдегі майлардың құрамында тұз жоқ. Асқа пайдалануға болады. Ыдыстағы жапсырма қағазына зейін сала қараңыз. Құрамында химиялық қоспасы бар майларды алмаңыз.

Жүгері майы, Пісте май

Жержаңғақ майы, Грек жаңғағы майы

Қытайбұршақ майы, Зәйтүн майы

Табиғи тәттілер

Бұл тізімде табиғи тәттілердің құнары өте жоғары.Сондықтан,өте аз мөлшерде пайдаланған жөн.Таза табиғи қант, БалСары қант, Үйеңкі шырыныҚұрма қанты, Сірне (тазартылмаған түрі)

Табиғи астық жармалар

Арпа, Зығыр дәні,Қоңыр күріш, Тары

Қарақұмық (гречка), Бидай

Сары, ақ жарма, Қарабидай, жүгері

Ет өнімдеріСеміз емес еттің қайсысында — бұзау, қой, сиыр еттерін өте тәртіппен тұтыныңыз. Қаныңыздағы холестерин құрамын бақылап отырыңыз.

Сүбе, тіл, үйрек жемеңіз. Оларда май мен холестерин мол.

Сан етке, сүрге әуестенбеңіз. Қалбырланған еттен, шұжықтан, тағы басқаларынан сақтаныңыз. Олардың құрамында тұз, улы химикаттар мол.

Ет жейтін болсаңыз – аптасына үш реттен асырмаңыз. Қалған күндері белок тамақ ретінде жаңғақ, жаңғақ майын, дәнектердің түр-түрін пайдаланыңыз. Өндірісте өндірілген еттің салмағы арттыру үшін, мол мөлшерде гормон қосылатынына есіңізде болсын (сол үшін қолдан алғаныңыз жөн шығар деймін) Ол етте улы зат, зәр қышқылының уы көп. Мал сойылар алдындағы денедегі удың бәрі оның етінде қалады.

Балық

Нан

Ет тұтыну көрсеткіші

Жас еттің 70-тен аса түрі бар. Тамақтану жөніндегі мамандардың көпшілігі етті №1 тамақ өнімі деп есептейді. Етте белок та, мол мөлшерде холестерин де бар. Ол адамның қан тамырларын бітелейді.

Төмендегі әртүрлі ет өнімдеріндегі холестерин мөлшері көрсетілген (100 грамда 1 мг)

Ми – 200, Күркетауық – 80

Үйрек еті – 760, Бүйрек – 400

Сиыр бауыры – 600, Бұзау бауыры – 300

Шошқа еті – 600, Бұзау еті – 80

Сиыр еті – 110, Балапан – 80

Кімде-кім артық холестерин арылғысы келсе, майлы еттен тыйылуы керек. Мүмкіндігінше жеңіл ет жеңіз.

Үй құстары

Қазақстан базарларында 6 түрлі құс еті сатылады. Олардың ең дұрысы – майы, холестерині аз балапан мен күрке тауық мекиені. Холестерині артық адамдар үйрек пен қаз етінен сақтанғаны жөн. Бұларда май мен холестерин көп.