мәтін түрлерін талдату әдістемесі

Мәтін
— бұл жалпы (бір) таҕырып тӛңірігіндегі біріккен, сабаҕтастыҕ пен тұтастыҕ тән, 
аҕпаратты жеткізетін мазмұнды (мәнді) сӛйлемдердің тізбегі. Мәтін сӛзінің этимологиясы 
семантикалыҕ ҕұрылымдардан тұрады; адамның жасаған нәрсесі, осы істелген нәрсе 
әлементтерінің ішкі байланыстылығы, істелген нәрсенің шеберлілігі және осы аталған үш 
семантикалыҕ ҕұрылымдарға сай оны үш пән — мәтінтану, герменевтика және поэтика 
зерттейді.
Мәтінтану ҕарастырылып отырған мәтіннің ҕай дәуірге немесе авторға тиесілі 
екендігін аныҕтайды.
Герменевтика мәтінді түсіндірумен айналысады. Киелі мәтіндер герменевтикасы 
экзегетика деп аталады.
Мәтінді ҕарастыру шеберлігін поэтика зерттейді. Ол Мәтіннің ҕалай ҕұрылғанын, 
оның ҕұрылымы мен композициясын зерттейді (формальды мектеп, ҕұрылымдыҕ поэтика, 
генеративті поэтика).
Мәтінді ҕазіргі семиотика (мәдениет мәтін ретінде) мен мәтін философиясындағыдай тым 
кең мағынада түсінуге болады. В. Рудневтің жасаған мәтін тұжырымы жеті баптан 
тұрады. 
1) мәтіннің барлыҕ элементтері ӛзара байланысты (ӛзара байланысҕан) (ҕұрылымдыҕ 
поэтика тезисі). 
2) мәтін элементтерінің арасындағы байланыс ҕайталанып, ӛзгеріп отыратын бірліктер 
мотивтер ретінде айҕындалады. (Мотивті талдау тезисі); 
З) мәтінде кездейсоҕ ештеңе жоҕ (психоталдау); 
4) мәтіннің әрбір жекеленген және үстірт кәрінісінің (мәнінің) астында мифологиялыҕ 
сипаттағы терең, әмбебап заңдылыҕтар жатыр (К.Т. Юнгтің аналитикалыҕ психологиясы); 
5) мәтін шындыҕты суреттемейді, ол онымен ӛзара күрделі ҕарым-ҕатынасҕа түседі 
(аналитикалыҕ философия және тілдік актілер теориясы); 
6) бір мәтіндегі аҕиҕат нәрсе, басҕасында жалған болып шығуы мүмкін ( мүмкін дүние 
(нәрсе) семантикасы); 
7) мәтін — ҕатып-семіп ҕалған мән емес, ол автор мен оҕырман және мәдени контекст 
арасындағы сұхбат

жүктеу 449,14 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: