«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы
41
Студенттерді педагогикалық еңбекті тиімді ұйымдастыруға, оқушы жастарға білім
берудің тиімді әдістері мен формаларын, оқу құралдарын таңдауға, әдістемелік,
анықтамалық және арнайы әдебиеттермен жұмыс жасауға үйрету, олар: мектептерде
студенттерді педагогикалық практиканы өтуге, курстық және дипломдық жұмыстарды
орындауға даярлау.
Кәсіпке баулу оқытушыларын дайындау ерекшеліктері педагогикалық білім берудің
мазмұнын жетілдіру; оны жетілдіру жолдарын іздестіру; оның вариативтілігін арттыру;
мектептер мен білім беру мекемелерін жоғары білікті педагог кадр мамандарымен
қамтамасыз етумен ерекшеленеді. «Кәсіптік оқыту әдістемесі» курсын оқу нәтижесінде
студенттер төмендегідей білімдерді меңгеруі тиіс:
«Технология» интегративті білім саласы оқу бағдарламасының тараулық мазмұнын;
- оқытудың мақсаты, міндеттері және кезеңдері есебіндегі кәсіпке алғашқы баулу
сабақтарының құрылымы мен қағидаларын;
- оқулықтардың, оқу кұралдарының, оқу-әдістемелік әдебиеттердің мазмұны идеясы,
негізгі қағидаларын;
- оқу шеберханаларын ұйымдастыру мен жабдықтауға қойылатын талаптар. Курсты
меңгеру нәтижесінде студенттердің игеретін іскерліктері:
- қоғамның қазіргі даму кезеңіне сай кәсіпке оқыту мақсаттары мен
міндеттерін оқушы жастарға насихаттай білу;
- бағдарлама мазмұнындағы оқу материалдарына байланысты оқытудың аса тиімді
формаларын, әдістері мен құралдарын іріктеу;
- арнайы, анықтамалық және әдістемелік әдебиеттерді пайдалану;
- күнтізбелік-тақырыптық және күнделікті сабақ жоспарларын әзірлеу және оларды
әдістемелік жабдықтау;
Кәсіптік пәндер бойынша сыныптан тыс және мектептен тыс сабақтарды
ұйымдастыру мен өткізу;
оқу барысында және сыныптан тыс жұмыстарда оқушылармен еңбекке тәрбиелеу мен
кәсіби бағдар жұмыстарын жүргізу.
«Кәсіптік оқыту әдістемесі» курсын студенттер оқу лекция тыңдауды, лабораториялы
және практикалық жұмыстарды оқып - үйренеді, курстық жұмыстар жасап, оның
педагогикалық пратикада орындалуын қамтамасыз етеді.
Лекциялар мазмұны педагогикалық және психологиялық ғылымдардың жаңа
жетістіктері негізінде, инновациялық оқыту технологиялардың жетістіктеріне, жаңашыл
мұғалімдердің тәжірибелеріне, техника мен өндіріс технологиясының қазіргі жетістіктеріне
негізделіп құрылуы тиіс.
Лекцияны оқу барысында көрнекі құралдарды демонстрациялау, студенттердің
әдебиеттермен өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру, күнделікті сабақтары мен сабақтан тыс
жұмыстар жоспарын әзірлеу, дидактикалық материалдар дайындау және т.б..қамтиды.
Кәсіби білім беру жағдайында жалпы-дидақтикалық принциптер мен оларды жүзеге
асыру ерекшеліктері, Кәсіптік білім беру саласында оқытудың екі түрлі принциптері
қарастырылады, жалпы-дидақтикалық және тек кәсіптік оқытуға ғана тән арнайы
принциптері. Себебі, қоғамдық прогресс пен ғылымның дамуы ықпалынан, оқытудың жаңа
заңдылықтарының талабынан және озат тәжірибелердің жинақталуынан оқыту талаптары
дамиды, нақтыланады, жетіле түседі.
Кәсіптік оқу орындарының оқу үрдісінде қолданылып жүрген жалпы дидақтикалық
принциптер мыналар:
- оқытудың ғылымилығы мен қол жетімдігі;
- оқытудың көрнекілігі және ғылыми-техникалық ойлаудың дамуы;
- инженер-педагогтің басшылығы негізінде оқушылардың саналы шығармашылық
әрекеті;
- оқытудың жүйелілігі мен бірізділігі;
«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы
42
- оқушылардың жеке тұлғалық ерекшеліктерін есепке алу;
- теорияның ғылыммен, практикамен және өндіріспен байланысы;
- білім, білік жене дағдыңың берік орнығуы.
Оқытудың жалпы педагогикалық принциптеріне қоса кәсіптік мектептердегі оқу
үрдісінің тиімділігі мен табысқа жетуі мұғалім қызметкерлердің кәсіби оқыту принциптерін
сақтай білуі мен тек оларға тән ерекшеліктер де бар. Ол принциптер төмендегідей
сипатталады.
Бұл принцип бойыпша кәсіп саласына бағытталған жалпы техникалық және арнайы
пәндер циклы өзара байланыста оқытылады, олардың мақсаты білім алушылармен бірлесіп
жүзеге асырылуы тиіс. Сондықтан оқытушылардың жасайтын кәсіптік оқыту
бағдарламаларының мазмұны бір мақсатты көздейді.
Бұл «Шеберхана оқыту» және «Арнайы технология» пәндеріне ғана тән. Ол
оқушыларға шеберхана операцияларды бірізділікпен үйрете отырып, ол үлгілерді өндірісте
қолдана білуге машықтандыруы тиіс.
Кәсіби қызметті оқу үрдісінде модельдеу деп белгілі бір кәсіби іс-әрекетті
қалыптастыру үшін тиісті оқыту әдістері мен түрлерін таңдап алу арқылы оқытуды айтады.
Жұмысты қызметінің эталондық моделін қалыптастыруға мына талаптар кіреді:
- жұмыс орнындағы атқаратын қызметін жетік білу;
- жұмысшының өзі шешуі тиіс міндеттерін білу;
- тиісті міндеттерді орындау үшін жалпы кәсіптік, жалпы технологиялық және
арнайы білім, білік, дағдыларын жете меңгеру.
Бұл принцип білім алушылардың кәсіпті, жаңа техникалық құралды, технологиялық
процесті, жаңа мамандықты игеруде, біліктілігін көтеруде білім мазмұны мен оқу үрдісін
оқушылардың өздігінен үйрете отырып жұмылдыру. Өндірістің даму болашағын түсіну,
бағытын білу, практикалық мәселелерді пайымдап шеше білу, ой - өрісінің кеңдігі
шығармашылық қабілетін сол іске жұмылдыра білуіне байланысты. Принцип мақсаты тек
кәсіби дағдыларды игеру емес, оны инновациялық түрде дамытып, техника, технологияның
ұйымдастыру тәсілдерін тиімді жетілдіруінде болып отыр.
Модульдік оқытудың мәні, оқушылардың жеке оқу бағдарламасына сай тапсырманы,
не ақпаратты өзінше өңдеп, әдістемелік нұсқауларды басшылыққа ала отырып, көздеген
мақсатына жету. Бағдарлама вариативті (таңдаулы) түрде беріліп, әлеуметтік сұранысқа орай
модуль мазмұны жаңартылып отырады. Модуль деп оның принципін іске асыру оқушының
барлық іс-кимыл әрекетін біртұтас етіп, кәсіби деңгейін дамыта оқытатын дәрежеге
бағыттап, жеткізуді қамтамасыз етеді.
Осы айтылған оқыту принциптерін жүйелі түрде сақтап, іске асырған мұғалім өз
қызметінде шәкірттерін-дидақтикалық, тәрбиелік және дамыта оқыту арқылы кәсіптік білім
бере алады.
Әдіс - білім беру, тәрбиелеу және дамыту барысында белгіленген мақсатқа жетуді
қамтамасыз етуге, ғылымда зерттеуді жүзеге асыруға көмектесетін тәсіл, алға қойған
міндеттерді шешу үшін ұйымдастырылған адамдардың ұжымдардың іс-әрекетінің бір жолы.
Оқыту әдістері деп оқу-тәрбие мақсаттарына жетуге бағытталған мұғалім мен
оқушылардың өзара байланысты іс-әрекеттерінің тәсілдері. Бұл арнайы жүйе және ол
логикалы бірізділікпен іс - әрекет жасайтын мұғалімнен кәсіптік мектеп оқушысының
бірлескен қимылы. Осы арқылы оқушылар кәсіптік білім негіздерін меңгеріп, білік пен
дағды, шығармашылық қабілеттіліктерін дамытып, кәсіби мұғалімдіктің қыр-сырын үйреніп,
оның негіздерін қалыптастырады.
Дидақтикалық міндеттерді шешуді қамтамасыз етудегі түрлі іс - әрекет қимылдарды
біртұтас қызмет жүйесі деп түсінген жөн.
Іс-әрекет – бұл қарапайым ағымдағы мәселелерді шешуге бағытталған қимыл
элементі.
