Қазақ мемлекеттік қыздар
педагогикалық университеті Хабаршы №3 (51), 2014 ж.
145
Менің отбасым үлкен емес. Отбасымда бес адам бар. Атам мен әжем – зейнеткерлер.
Біз оларды құрметтейміз. Менің әжем – мейірімді адам. Ал атам – ақылды. Олар бізді
тәртіпті, ізетті болуға үйретеді.
Әкем зауытта жұмыс істейді. Анам – дәрігер. Олар еңбекқор адамдар. Әкем мен
анам бізге қамқор болады. Біздің отбасылық дәстүр – үлкенді сыйлау.
Мәтіннің тақырыбына қарай оқушылар мағынасын пайымдайды, оны өз өмір
тәжірибесімен салыстырады.
«Түртіп алу» стратегиясы
Білемін
Жаңалық
Ойлағаныма кері
Білгім келеді
Атам – зейнеткер,
ақылды
әскери адам болып
жұмыс істеген
кейде қатал болады
атамның
әке-
шешесі туралы т.б.
Әжем мейірімді
бимен айналысқан
өзенге
шомылудан
қорқады
Балалық
шағы
туралы
Бұл жұмыс түрі оқушының өз отбасы туралы ауызша да, жазбаша да әңгімелей
алуына жетелейді. Мәтін мазмұны бойынша сурет салдыртуға, мәтінді өздігінен аяқтап
жазуға, мәтіннің мазмұнын ашатын мақал-мәтелдерді қолдана отырып өз отбасы туралы
монолог дайындатуға болады. Сонымен қатар мәтін мазмұнын меңгерту барысында
диалог түрлерін қолдануға болады: сұрап-білу диалогы, әдепке байланысты диалог, ой-
пікір алмасу диалогы.
Сұрақ-диалог барысында қарым-қатынастық біліктіліктерге оқушының өзіне қажетті
ақпаратты кім? не? қашан? қандай? қайда? деген сұрақтарды қою арқылы қол жеткізіледі
(3). Мысалы:
- -Сенің отбасың үлкен бе?
- -.....
- -Отбасыңда қанша адам бар?
- -...
- Атаң мен әжең кімдер?
- ...
- Олар қандай адамдар?
- ...
- Әкең қайда жұмыс істейді?
- ...
- Анаң кім?
- ...
- Бізге кім қамқор болады?
- ...
- Біздің отбасымызда қандай жақсы дәстүр бар?
- ...
Пікір алмасу диалогы өз ойын, көзқарасын білдіру, басқа біреудің ойымен келісу
немесе келіспеу, күмәндануын білдіру сияқты біліктіліктерді қажет етеді. Мысалы:
- Мараттың отбасы шағын ба?
- Жоқ, шағын емес, үлкен.
- Атасы мен әжесі жұмыс істей ме?
- Жоқ, зейнеткерлер.
Казахский государственный женский
педагогический университет Вестник №3(51), 2014 г.
146
- Мараттың әкесі мен анасы еңбекқор адамдар.
- Иә, олар еңбекқор адамдар.
Оқушылардың ынтасы және таным әрекеттерін дамыту, белсенді ізденуші, пікір
айтушы, ой бөлісуші деңгейіне жеткізу мақсатында шығармашылық жұмыс түрлері
жүргізіледі. Бұл жұмыс түрлері баланы өз бетінше ізденіске бағыттайды, ынталандыратын
мүмкіндіктер туғызады, оқушының еркін шығармашылығын қамтамасыз етеді. Осыған
байланысты төмендегідей жұмыс түрлерін жүргізуге болады:
Болаттың әкесі банкте жұмыс істейді. Ол бүгін әкесімен банкке барды. Олар үйден
шықты. Автобус аялдамасына келді. №6 автобусқа отырды. Үш аялдамадан кейін
автобустан түсті. Банк ғимараты Абай көшесінде орналасқан.
Үй көше аялдама автобус Абай көшесі
банк. Осы үлгі бойынша ата-анасының жұмыс орнына барғаны туралы мәтін
құрап, сызбасын сызады.
Топтық жұмыс ұйымдастыруда ойындар орындалатын іс-әрекеттер арқылы тіл
үйренуге сенімін қалыптастырады. «Әңгіме құрастыру» ойыны барысында әр топқа
тапсырма беріледі. Мысалы: «Сен атаңа көмектес», «Біз анама көмектесеміз», «Ініңді
циркке апар», топ басшысы жұмыстарын қорғайды. Сондай-ақ сын тұрғысынан ойлау
стратегияларының да тіл үйретуде маңызы зор.
«Бес жолды өлең» стратегиясы
Отбасы
Үлкен тату
Қамқор болады құрметтейді жақсы көреді
Біздің жақсы отбасылық дәстүр
Жанұя
Сонымен жаттығулардың түрлерін әр сабақта тақырыпқа байланысты түрлендіру –
мұғалімнің тіл үйретудегі басты шеберлігі. Оқытудың басты міндеті – ең тиімді әдіс-
тәсілдерді орынды қолданып, нәтижеге қол жеткізу.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Тұрсынғалиева С.Ч., Берекенова Ә.С. Қазақ әдебиеті. Әдістемелік құрал. –
Алматы: Арман-ПВ, 2013. – 265 б.
2. Хабаршы. ҚазМҚПИ ғылыми журнал. Филология сериясы. №5 (2) – 2007. – Б.38.
3. Қазақстан мектептеріндегі шетел тілдері. Ғылыми-әдістемелік журнал. №4– 2003.
РЕЗЮМЕ
Турсымбаева К.К., Алмагамбетова Б.А.,
преподаватели казахского языка
(г. Жезказган, №13 общеобразовательная школа)
МЕТОДЫ ОБУЧЕНИЯ КАЗАХСКОМУ ЯЗЫКУ В РУССКИХ ШКОЛАХ
В статье рассматриваются пути развития устной и письменной речи учащихся
русских школ на уроках казахского языка. В школах с нерусским языком обучения особое
внимание уделяется видам работ по тексту. Фонетические упражнения разработаны и
описаны с целью совершенствования навыков произношения специфических звуков
казахского языка. Предложенные методы и формы работы рекомендуется использовать на
уроках, а также на внеурочных занятиях для развития навыков устной речи.
Ключевые слова: предметная компетентность, формирование, устная речь,
дотекстовый, поиск.
Достарыңызбен бөлісу: |
