Жаѕа сґздерді енгізу

Бұл жаттығуларға фонетикалық немесе грамматикалық тақырыптарды хормен қайталау жатпайды. Әр сабақта осындай тақырыпқа сай 5минуттік бір ғана жаттығу керек. Тапсырмада Неге? деген сұрақ қолданған дұрыс. Міндетіміз - оқушылардың ойын тақырыпқа бұру, олардың осы тақырып бойынша не білетінін анықтау.

1. Голландия а) қонаққа дастарқан жайып, майлы ет тарту.

2. Индонезия ә) тамақты жеп болған соң, қалдығын үстелдің үстіне не

еденге тастау.

3. Ресей б) қонақтар кейбір церемонияларда ұзақ уақыт бойына

аяқтарын бүгіп отырады.

4. Индия в) ер кісілер мен әйелдер беттерінен сүйіп амандасады.

5. Канада және АҚШ г) келісетінін білдіру үшін адамдар бастарын шайқайды.

6. Оңтүстік Америка ғ) бұл өңірдің адамдары «иә» дегенді қастарын көтеру

арқылы білдіреді.

7. Қытай д) бұл елде есіктің табалдырығында тұрып зат бермейді

не амандаспайды.

8. Жапония е) бұл елде бір шыны кофе мен бір десерт беріледі, ал

екінші шыныны сұрап алуға болады, содан соң ыдыс

аяқ жиналады.

9. Қазақстан ж) бұл өңірде тойда сусын құйылған шыныны күміс

қасықпен соғыстырады, онысы қалыңдық пен күйеу

жігіт сүйіссін дегені.

Жауабы: 1-е , 2 -ғ , 3-д , 4- г, 5- ж, 6-в , 7-ә , 8-б , 9- а .

II. Үш адамнан топ құрып, берілген таблицаны толтырыңыздар:

4. 
   Тұрақты сөз тіркестерін немесе мақал мәтелдердің мағынасын түсіндіріңіздер.
   

Жүз сомың болғанша, жүз досың болсын.

Отан - оттан да ыстық..

1. 
   Берілген сөз тіркестерінің мағынасын аш:
   

Ұнжырғасы түсу

4. 
   Екі қаһарманның атын жазып, олардың қандай қасиеттеріне не мінездеріне байланысты қаһарман деп атағанын жазыңыз. Жазылған қасиеттердің ішінен қайсысы қаһарманды дәл сипаттайды? (Приоритеты)
   

1. 
   Сіздердің араларыңызда мен білмейтін ұстаздар бар екен. Біз қазір бір-бірімізбен танысамыз. Өздеріңіздің есімдеріңізді қағаздың ортасына жазып, әр бұрышқа туған жеріңізді, бітірген оқу оpнын - университетті, сүйікті кітабыңызды, хоббиіңізді жазып қойыңыз.
   
2. 
   Бұл жаттығу ағылшынша Ice breakers деп аталады. Мағынасы мұзды жару не бұзу. Бұл жаттығу не үшін қолданылады? (Бұл бейтаныс оқушылардың алғашқы сабақта танысуына, ыңғайсыздық не қолайсыздықты жою үшін, бір-бірін жақсы білуі үшін, нені жақсы көреді, нені жек көреді, көзқарасы қандай, пікірі қандай, нені бағалайтынын білуге, сыныпта ұйымшылдықты дамытуға, оқушылардың қазақ тілі білімінің деңгейін білуге, сыныпта топпен жұмыс жасауға керекті жаттығу. ) Бірақ бұл жаттығуды қызығушылықты тудыру үшін қолданылатын жаттығулармен шатастырмау керек. Бар болғаны 5 не 7 минутқа созылады.
   
3. 
   «Мұзды бұзудың» қандай түрлерін білесіздер?
   

1. 
   атын жазып, сұрақ қою арқылы танысу
   
2. 
   өздерінің аты жазылған қағазды ауыстырып, арқаға жабыстырып, бір бірінен өзінің кім екенін білу
   
3. 
   біреудің аты жазылған қағазды арқаға жабыстырып, бір бірінен кім екенін білу
   
4. 
   алфавит бойынша қатарға тұру
   
5. 
   доппен ойнап аттарын атау
   
6. 
   аты қай әріптен басталса, сол әріптен басталатын сөзді қосып сөйлем құрау
   

• 
  Үй тапсырмасын беру (сурет әкелу)
  
• 
  Әдеттегідей оқулықпен жұмыс (керегі жоқ)
  
• 
  Оқушылар бағынатын ережелер ойластыру (қазақша сөйле, құрметте, ұялма, сұрақ қой)
  
• 
  өзіңіз туралы және оқушылардан нені күтетініңіз туралы көп қайталау (өзіңіз туралы аздап нені күтетініңіз туралы көбірек және жиірек)
  
• 
  оқушыларды бір-бірімен таныстыру +
  
• 
  оқу деңгейін білу үшін тесттер алу (болады, бірақ ауызша )
  
• 
  оқушыларды нені қызықтыратынын білу +
  
• 
  бір бірінен ұялып, қысылып тұрса да топпен жұмыс жасау +
  
• 
  тек қазақ тілінде сөйлеу +
  

1. 
   Төмендегі тәртіп бойынша өзіңіз туралы мәлімет жазыңыз және көршіңізге сұрақ қойып, ол туралы да мәлімет жинаңыз:
   

туған жеріңіз -

бітірген оқу оpныңыз – университет-

сүйікті кітабыңыз-

хоббиіңіз-

II. «Мұзды бұзудың» қандай түрлерін білесіздер?

1. 
   үй тапсырмасын беру .
   
2. 
   әдеттегідей оқулықпен жұмыс .
   
3. 
   оқушылар бағынатын ережелер ойластыру .
   
4. 
   өзіңіз туралы және оқушылардан нені күтетініңіз туралы көп қайталау .
   
5. 
   оқушыларды бір-бірімен таныстыру .
   
6. 
   оқу деңгейін білу үшін тесттер алу .
   
7. 
   оқушыларды нені қызықтыратынын білу .
   
8. 
   бір - бірінен ұялып, қысылып тұрса да, топпен жұмыс жасау .
   
9. 
   тек қазақ тілінде сөйлеу .
   

IV. «Мұзды бұзу» мен «қызығушылық тудыратын» жаттығулардың айырмашылығы неде?

VI. Белгілі бір тақырыпты таңдап, соған сәйкес қызығушылық тудыратын жаттығулар жазыңыз.

№ 2 - Speaking Activities. – Ауызша айту немесе сөйлеу қабілетін дамытатын жаттығулардың түрлері.

Әрине тілді жақсы білу үшін алдымен сөздік қор бай болуы тиіс, сол сөздік қорды іс жүзінде қолдана білу керек, өз ойыңды басқаларға жеткізе білу керек, басқалардың ойын түсініп, оған жауап қата білу керек.

Мысалы, мына екі әңгімені алайық .

1. 
   Марстан әкелінген метеоритті Англияда аукционда бір жарым миллион фунтқа сатып жатыр екен. Соны сатып алу пайдалы ма жоқ па деген сұрақ туындайды. Сіз сатып алар ма едіңіз?
   
2. 
   Англиядан бір топ оқушылар Қазақстанға Таразға келеді екен. Олар бідің қаламыз туралы, біздің салт дәстүрііміз туралы білгілері келеді екен. Сол қонақтарды қыдырту үшін жоспар құруымыз керек.
   

Себебі 1ші әңгіме бәріне қызық емес, аз адам сөйлейді, сөйлеуге себеп жоқ, тек кей осы салада қызығушылығы барлар ғана сөйлейді, иә не жоқ деген жауап беріледі, бұл жаттығудың мақсаты неде?

2ші әңгіме барлық оқушыға қызық, сөйлеуге себеп бар, ортақ тақырып, өмірмен байланысты, деңгейге сәйкес, оқушылардың дайындығы бар.

Сөйлеуге үйрету үшін арналған жаттығулар оқушылардың дайындығына, деңгейіне сай, өмірге жақын, қызығушылық тудыратын, өз пікірін айтатындай болу керек.

А. Қателесуден, келемеждеуден қорқу, ұялу.

Б. Ештеңе айтпау

С. Кей оқушылар көп сөйлеп, басқалар үндемейді

Д. Өз тілінде сөйлейді.

Осы проблеманы шешу үшін не істеу керек ?

• 
  Жұпта не топта жұмыс істеу
  
• 
  Рольдерін бөліп беру
  
• 
  Деңгейіне қарай тапсырма бөлу
  
• 
  әркімнің сөйлеуі шарт
  
• 
  әр топта бір бастық қою, ол бәрінің сөйлегенін бақылайды
  

• 
  Қызықтыратын тақырып беру
  
• 
  Сабақты жоспарлағанда сөйлеуге үйрететін жаттығулар ойластыру
  
• 
  Тапсырманы анық түсіндіру керек
  
• 
  әркімнің қабілетіне қарай рольдерді бөлу керек
  
• 
  ұстаздың өзі ынтамен жұмыс істеу керек
  
• 
  жарыстыру керек, уақытты белгілеу керек
  
• 
  өз өмірімен ұштастыру керек
  
• 
  өз тілінде сөйлеуге тыйым салу керек, сөйлесе, жаза қолдану керек
  

Материалды дайындау

Топқа бөлу

Рольдерді бөлу топтың ішінде

Тапсырманы дұрыс орындағаны үшін мақтап марапаттау

Топқа бөлгенде білім деңгейін ескеру

Тапсырманың ережесін түсіндіру

Тапсырманы анық айту, жеңіл жолын көрсету

Мысал келтіру

Тапсырманы бөлгенде керекті заттарды үлестіру, қағаз не сурет

Тапсырманы дұрыс түсіндіру

Тапсырманы дұрыс бөлу

Топқа бөлу

Топтағы әр баланың ролін бөлу

Жұпқа бөлу

Бақылау

Бұрын біткендерге жаңа тапсырма беру

Жай сөйлегендерді асықтыру

Қателерін жазып, тақтада түсіндіру

Қателерді дұрыс және керек кезінде айту

Ертегілер, логикалық тәртіп бойынша әңгімені қайта құру, әңгіменің қалып кеткен жерлерін толықтыру, ең жоғарғы сатыға қою, проблеманы шешу, пікір алмасу не пікір таластыру, суреттеу, ортақ қасиеттерін не өзгешеліктерін табу, категория бойынша бөлу, анкетаны толтыру, келісу не келіспеу, диалог құрау, пьесаны сахнаға қою, топ ойдан шығарылған әңгімені шындық ретінде ойнайды, рольдерді бөліп ойнау, интервью алу.

№3 Сабақта видео/DVD-ді қолдану.

Видео мен DVD-ді сабақта не үшін қолданамыз?

Қандай қиыншылықтар туындауы мүмкін?

Видеоның қандай түрлерін және қалай қолдануға болады?

• 
  Оқушылар тілді естумен қатар іс-қимылды көзімен көреді.
  
• 
  Бет әлпеттің өзгеруі мен қолмен көрсететін іс-қимылдарды көру арқылы мәтінді дұрыс түсінеді.
  
• 
  Қазақ тілін қазақтардың өздерінің әдеби ана тілі ретінде сөйлегенін естиді.
  
• 
  Оқушылар осы елдің мәдениетіне көңіл бөледі.
  
• 
  Видеоны аса зор ынтамен қабылдайды.
  

• 
  Бейне таспаның сапасы төмен болуы мүмкін.
  
• 
  Көрсетілімнің нашар болуы.
  
• 
  Клиптің қаншалықты ұзақ болуында, өте ұзақ болса, тыңдау қиын.
  
• 
  Клипті көрсету алдында оқушыларға мақсатын түсіндіру керек.
  
• 
  Электр жарығы болмауы мүмкін.
  

• 
  Деректі фильмдер, көркем фильмдер, комедиялар.
  
• 
  Тілді дамытуға, үйренуге арналған видеофильмдер.
  
• 
  Жаңалықтар.
  
• 
  Фильмді толығымен көру.
  
• 
  Фильмнен үзінділер көрсету.
  

Алдымен сөйлеу қабілетін тақырып бойынша дамыту үшін керекті жаңа сөздерді енгізіп, олармен жаттығу жұмыстарын жүргізіп, бекіту жасау керек.

Оқушылардың видеоны дұрыс түсініп қабылдауы үшін қандай қабілеттері болуы керектігін алдын ала білуіміз үшін мынындай жаттығу жасаймыз:

Бір-біріне түсінгенін айту. Үш адамнан топқа бөлінеміз. Бірі А, екіншісі Б, үшіншісі С болады. Экранды теріс қаратып қоямыз. Бір минут А тобындағылар клипті көреді. А тобындағылар Б және С тобындағыларға көргендерін айтады. Б тобындағылар мен С тобындағылар да кезекпен клипті көріп түсінгенін айтады. Дұрыс түсінгенін тексеру үшін оқушыларға сұрақ қоюға болады.

Клипті тоқтатып қою. Оқушылар фильмді көріп отырғанда ең қызықты не маңызды жеріне келгенде тоқтатып, ары қарай не болатынын сұрап, болжал жасау. Содан кейін ары қарай көріп, болжалдың дұрыс не бұрыс екендігін айту.

Клиптің дауысын өшіріп көру. Оқушылар клипті дауысын өшіріп көреді. Топта кейіпкерлердің не айтып жатқанын болжап, бір-бірімен ой бөліседі. Әр топтың болжалын тыңдап болған соң, клипті дауысымен көреді де, қай болжалдың дұрыс болғанын айтады.

Бұл үш түрлі әдіс мәтіннің негізгі идеясын түсінуге арналған. Мәтінді естіп, іс-қимылды көріп, алда не болатынын болжап бір-біріне түсінгенін айтып береді. Бұдан басқа мәтінді бүге-шігесіне (детально) дейін түсіну үшін арналған жаттығулар бар.

Соның бірі екі кісінің әңгімесіндегі сөйлемдерді орын орнына қою. Жазбаша мәтіндегі сөйлемдерді жеке-жеке қырқып, әр жұпқа беру керек. Клипті дыбыссыз көріп, берілген сөйлемдерді нөмірлеу керек. Содан кейін клипті дауысымен көріп тексеру керек.

Жалпы видеомен жұмыс жасағанда мынадай жаттығулар қолдануға болады:

Дауыссыз көру- әр топта кейіпкерлердің не айтып жатқанын болжау, содан кейін дауысын шығарып көріп тексеру.

Маңызды жерінде тоқтату - әрі қарай не болатынын болжап, пікірлерін айтып болған соң, тексеріп көру.

Экранды көрсетпей, дауысын есту арқылы оқиғаның қай жерде өтіп жатқанын немесе кім кіммен сөйлесіп жатқанын айту керек.

Экранды көрсетпей музыкасын тыңдап, не болып жатқанын болжау.

Көру және біреуге айту қабілетін дамытуға арналған жаттығу, сынып екі топқа бөлініп, бір топ теріс қарап отырып тыңдайды, ал екінші топ экранға қарап тұрып, әрең естіліп тұрған мәтінді жеткізеді.

Не дұрыс емес? Клиптің бірнеше жерінің мәтінін жазбаша түрде, біраз дұрыс емес деректерді қосып, оқушылардың бір тобына беріңіз. Екінші топ клипті көреді. Бірінші топ екінші топқа әңгімені оқиды, ал екінші топтағылар дұрыс емес деректерді түзетуі керек.

Үш адамнан тұратын топта клипті кезек-кезек көріп, бір біріне айту.

№4 - Intensive Reading. – Белсенді түрде оқуға үйрету.

• 
  Іштей оқу
  
• 
  Дауыстап оқу
  
• 
  Мәнерлеп оқу
  
• 
  Ләззат алып оқу
  
• 
  Белгілі бір мақсатпен оқу
  
• 
  Сұрақтың жауабын табу үшін оқу
  
• 
  Мәтіннің тақырыбын табу үшін оқу
  
• 
  Белгілі бір шектеулі уақыт аралығында оқу
  

Оқытудың қай саласын алсаңыз да белсенді түрде оқу әдістері пайдалы. Көбірек оқу әдістерін қолдансаңыз, көбірек жаңа сөздер, жаңа грамматикалық ережелерді, сөздердің жазылуын білесіз. Мәтінді дауыстап оқып, сұрақтарға жауап іздеп тауып, топта талқыланса, оқушылардың оқу қабілеті артады. Сондықтан мектеп бағдарламасында сабақтың белсенді түрде оқу жоспарларымен танысу өте пайдалы.

Сабақтың мақсаты оқушыларға оқу қабілетін арттыруға көмектесу. Қызығушылық тудыратын жаттығудан бастап оқушыларға оқу кабілетін жақсартуға көмектесетін жаттығулар беру керек. Жаңа сөздер 10-15тен аспау керек. Тақырып не сурет арқылы жаңа сөздерге сүйеніп болжам жасау әдісін қолдануға болады. Мәтіннің негізгі идеясын табу, мәтіннің алғашқы және соңғы үзінділерін оқып, мәтіннің не туралы екендігіне болжам жасау, әр үзіндінің алғашқы сөйлемдерін оқу арқылы сол үзіндінің не туралы екенін айту, алдын ала сұрақтарын беріп, содан кейін мәтінді оқып, сұраққа жауап беру, мәтінді толығымен оқыған соң, талқылап анализ жасау үшін әртүрлі жаттығулар жасату керек.
Мәтінмен жұмыс жасағанда қолданылатын жаттығулардың түрлері.
Мәтінді оқу алдындағы әдістер:

• 
  Тақырып не бірінші бөлімнің тақырыбы бойынша мәтінде жауабы бар шығар деген үш сұрақ жазу.
  
• 
  Тақырып не сурет арқылы мәтіннің не туралы екендігіне болжам жасау
  
• 
  Жаңа сөздер енгізіп, сол сөздерді қолданып болжалдау .
  
• 
  Негізгі кейіпкерлердің аттарын тақтаға жазып, олар туралы аздаған мәлімет беріңіз. Оқушыларыңыз сіз берген мәліметке сүйеніп өз оқиғаларын өрбітеді.
  
• 
  Бір тақырыпқа мәтін таңдаңыз. Тақырыпты тақтаға жазыңыз. Оқушылардан осы тақырып бойынша не білгілері келетінін сұрап, тақтаға жазыңыз. Мәтінді оқып болған соң қандай сұраққа жауап алғандарын сұраңыз.
  

Негізгі идеяны табудағы әдістер:

• 
  Болжамның дұрыстығын растау үшін мәтінді оқу.
  
• 
  Бірнеше сөйлем құрастырып, олардың қайсысы мәтінде кездесетінін айту.
  
• 
  Үш тақырыпты тақтаға жазып, қайсысының сәйкес келетінін айту.
  
• 
  Бірнеше суретті көрсетіп, мәтінді оқып шығып, қай суреттің мәтінге сәйкес келетінін айту.
  
• 
  Мәтінге көз жүгіртіп шығып, тақырып таңдау.
  
• 
  Мәтінді оқып, әр бөліміне тақырып, сурет, т.б. сәйкестендіру.
  
• 
  Мәтінге көз жүгіртіп шығып, суреттерді не бөлімдерді рет-ретімен қою.
  
• 
  Мәтінді толығымен оқымай тұрып сұраққа жауап беру.
  
• 
  Жалпы сұраққа жауап беру үшін не дұрыс не бұрыс екенін айту үшін тез қарап шығу.
  
• 
  Мәтінді бірнеше бөлікке бөліп әркімге бөліп беру керек. Оқып болған соң әр бала өз бөлігін қысқаша баяндайды. Мәтінді рет ретімен қалпына келтіреді.
  

• 
  Дұрыс не бұрыс сұрақтар
  
• 
  Көп жауапты сұрақтар
  
• 
  Сұрақ пен жауапты сәйкестендіру
  
• 
  Таблицаны толтыру
  
• 
  Сөздерді, сөйлемдерді, суреттерді реттеу
  
• 
  Сұраққа жауап
  
• 
  Артықшылығы не кемшіліктері
  
• 
  Мәтіннің бөлімдерін реттеу
  

• 
  Мәтінді рольдерімен ойнау
  
• 
  Тақырыпты талқылау
  
• 
  Авторға не кітап баспасына хат жолдау
  
• 
  Мәтіндегі сөздерді қолданып жоспар не ұсыныс жасау.
  
• 
  Мәтін бойынша өз ойын білдіру
  
• 
  Оқиғаның соңғы жағын басқаша аяқтау
  

2011-2012 учебный год.