Белсенді оқыту әдістерінің классификациясы
Имитациялық емес әдістер
|
Имитациялық әдістер
|
– Белсенді (проблемалық) дәріс
– Дискуссия
дөңгелек үстел
пресс – конференция
конференция
– Ой шабуыл
– Көшпелі дискуссиялық сабақ
– Бағдарламалық оқыту
– Бітіру жұмысын қорғау
– Атқарушылық рөлдерсіз тәжірибеден өту
|
Ойын әдістері
– Ойындық жобалау
– Атқарушылық рөлдермен тәжірибеден өту
– Рөлді ойнау
– Паратеатр
– Психодрама
– Іскер ойындар
|
Ойындық емес әдістер
–Нақты жағдайдың анализі
– Корреспонденцияны қарап шығу
– Нұсқау бойынша іс – әрекет (алгоритм)
–Жағдайлық немесе өндірістік
міндеттерді шешу
|
Осылайша, «технология» ұғымын қолдану арқылы біз іс-әрекет туралы ақпаратты бермейміз, ақпаратқа сүйене отыра іс-әрекетке еліктейміз. Тап осы арқылы белсенді оқыту әдісі дәстүрлі әдістерден ерекешеленеді.
Төмендегідей жайттарға тоқталуды мақсат етеміз:
Осы әдістің теориялық жағын ашып көрсету.
Белсенді оқыту әдісінің түрліше қолданылысы тұлғаның белсенділігін артыруға септесетіні.
Белсенді оқыту әдісінің ең басты ерекшелігі оқушылар бойына еңбек дағдысын, шығармашылық ойлай білуді қалыптастыратындығы.
Белсенді оқыту әдісінің пәндік проблеманы тиімді шешуді жолға қоятындығы.
Белсенді оқыту әдісі пән мұғалімнің кәсіби біліктілігін артыруына көмектеседі.
Жаңартпашылық мектептегі түйсіктіліктік
(рефлекцияның) түзілімінің кестесі
Бағалау
|
Эмприкалық нышан-белгілер
|
1
|
2
|
Интенция
(ерік-жігерінің бағытын
байыптау)
|
1.Тапсырманы орындау барысында туындайтын жағдай.
2. Іс-әрекет процесі кезіндегі «тығырыққа тірелудің» орын алуы.
3.Мұғалімнен көмек күтетінін танытатын сауалдар.
4.Қалай орындау керек? Ары қарай не істейміз? түріндегі сауалдар.
5. Өзінің істеген жұмысын бағалауды талап етіп, әріптесіне қойылатын сауалдар.
6. Өз ісіне сөздік бағалау жасаудың көрініс беруі.
7. Жұмыстағы кедергіні, қиындықты, жіберілген қателікті аңғару.
8. Өзіндік бағам, өзіндік басқару, өзіндік реттеудің сөзбен айтылуының көрініс беруі.
|
Құрастыру
|
1. Проблеманың шешімін табатын бағытты іздеу.
2. Сөздік туындылықтың бір тектестігінің бой көрсетуі.
3. Проблеманың шешімін табатын іс-әрекет элементтерін іздеу.
4. Модельдік элементтерді құруға тырысып, оларды жүйелеу
|
Бірлесе ұйымдастыру
|
1.Іс-әрекеттің жалпы құрылымындағы талданып отырған элементтің қызметтік орнын іздеу.
2.Табылған элементтің іс-әрекеттің басқа элементтермен арасындағы байланысын орнату.
3. Өзінің танымдық іс-әрекетін ойын барысында жетілдіру.
4. Жаңартпашылық іс-әрекетке талпынысты
қалыптастыру.
|
Кестелендіру
|
1.Ауызша қарым-қатынасты кесте сызу мен сурет салуға алмастыру.
2. Талқылатын мәселеге орайлас кесте мен сурет салу.
3. Өз түсінігіне орайлас қол жетізілімді кестемен беру.
4. ой қызметін ойындық кесте тілінде сөйлету.
|
Объективтендіру
|
1.Мәтінді нақтылауды өтіну.
2. «Өз ұғымына» орайластыру
3. Өз істеген ісіне қатысты айқын сезімдік ауанның танылмауы.
|
Креативтік бөлік
|
1.Шығармашылық іздемпаздық пен шешім таба білуге қабілеттілік.
2.Ойлау инсайтының көрініс табуы
|
Сөзіміз дәлелді болу үшін С.Д. Неверкович [116] жасаған жоғарыдағы кестені ұсынамыз.
Ұлттық мектептердегі белсенді оқыту принциптері оқу процесінде орынды қолданыс табуда. Ұлттық жаңартпашылық мектепте оқып жатқан шәкірттердің білім деңгейі басқа дамыған елдердегі құрбыларынан кем болмау үшін белсенді оқыту төмендегідей принциптер арқылы жүзеге асырылады:
Мақсатты ұйғарылым принципі.
Мұғалім әрбір сабаққа, оның әрбір кезеңіне топтың оқу әрекетін тізбектеп жоспарлайды. Ол үшін мұғалім білім алушы топтың нормасы мен ережесін құрады. Оған белсенділік ережесі, «осында және қазір» ережесі т.с.с. жатады.
Орнату принципі.
Бұның мәнісі сабақ басында мұғалім сыныпқа әуелі белгілі бір тақырыпты ұсынып, ары қарайғы оқу процесінде оның мәнін ашуға қол жеткізуі болып табылады.
Белсенділік принципі.
Мұғалім сыныпқа сабақ өтіп жатқан кезде, оның белгілі бір топтарын үнемі белсенді жұмыс істеуге жұмылдырады [117].
Сұхбат принципі.
Мұғалім өз шәкірттерінен не істеп, не орындағандары, неден қиналғандарын сұрап біліп отырудан тұрады [118].
Оқушылардың оқу-танымдық процестегі ұжымдық және дербес өздік жұмыстарының үйлесім принципі сабақтың жоғары деңгейде өтуіне ат салысады.
Бұдан басқа проблемалық принципі, зерттеушілік принципі, модельдендіру принципі, еркін кеңістік принципі [6], жаңашылдық принципі, кері байланыс принципі, диагностика принципі, рефлекция принципі, істі табысты аяқтау принциптері бар. Олар қазіргі ұлт мектептерінде тиімді қолданылып, өзінің игі нәтижесін беріп келе жатыр.
Белсенді оқыту әдістері
Төменде белсенді оқыту әдісінің 7 түрлі кестеленуі келтірілген:
І кесте
І
БОӘ
қолданылған
құрлымдық
сабақтар
Процесс
І кесте
V
-Сметаны бекі ту
-Қажет заттар
ды сатып алу
амалдар
кесте
-Үздік қатысу
шыларды марапаттау
-Үздік команд
аны марапаттау
амалдар
-ТҚ қолдан ылатын сцена рий жоспа рына кірісу
-Жұмысқа ТҚ дайындау
амалдар
Кезекті іс-шара ға дайындық
VI кесте
Кезекті іс – шараларға дайындық
Достарыңызбен бөлісу: | 
