Лекция конспектісі кредит саны -3 Шымкент-2019ж Құрастырған: к б.ғ. доцент Есқараев. Н. М

төмендеу келеді. Жер асты суларының минералды тұздары жоғары 
көтерілуіне байланысты және су ресурстарын дұрыс пайдаланбау себебінен 
топырақ құрамында тұзды аймақ пайда болады. Бұл әсіресе Шу өзенінің 
төменгі саласында айқын білінеді, бұл жерлерде топырақ беті 1-1,5% 
көлемінде жұқа тұз қабаттарымен көмкерілген. Сырдария, Арыс, Шу 
өзендерінің аңғарларында өзендердің су режимдерінің әсерінен құрылған 
шалғынды-аллювиальді топырақтар таралған. 
Оңтүстік Қазақстанда топырақ жамылғысы биіктік белдеулік бойынша 
жақсы байқалады. Бұл аудандарда топырақ жамылғысының белдеулык 
шекарасы мұндағы табиғат зоналарымен абсолюттік биіктікте, орографиялық 
ерекшеліктеріне және ылғал алып келетін ауа массаларына байланысты. 
Батыс Тянь-Шань облыс территориясында топырақ биіктігі белдеулік 
бойынша бөлінеді. 
1.
Тау алды және тау етегіндегі шөлейтті сұр қоңыр топырақ белдеуі.
2.
Таудың құрғақ шалғынды қоңыр топырақ белдеу. 
3.
Биік тауда альпілік және субальпілік тау шалғынды топырақ 
белдеуі. 
Оңтүстік Қазақстанның құрғақ аудандарында сортандар кездеседі. Ең 
төменгі вертикальдық белдеу Тянь-Шань жазықтық ашық қоңыр топырақ 
таралған. Бұлар Қазақстан бойынша аз таралған. Бұл топырақта қара шірік 
0,7-1,5%. Қоңыр топырақ Қара таудың етегінде, Талас Алатауының етегінде 
таралған. Осы топырақ 600-700 метр абсолюттік биіктікке жетеді. Мұның 
құрамында органикалық заттар, қара шіріндісі жоғары болып келеді. Адам 
тіршілігінде топырақтың атқаратын қызметі мен маңызы өте зор. 
Топырақтың құнарлы қабаты ұлттың байлығы болып саналады. Топырақ 
тозып кетпес үшін үнемі байытып, оның құнарлығын арттырып отыру 
ертеңгі ұрпағымыз үшін қажет. Топырақты эрозияға ұшыраудан сақтау үшін 
ағаш отырғызып, ауыспалы егіс егу керек. 

жүктеу 1,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: