Лекция. Гендер ұҒымы жайлы түсінік. Тілдің гендерлік жіктелімі: МӘдени-әлеуметтік, тілдік-әлеуметтік мәНІ

Әйел – адал жар,отбасының берекесі

жүктеу 194,62 Kb.

бет	33/49
Дата	01.04.2022
өлшемі	194,62 Kb.
	#37984
түрі	Лекция

1 ... 29 30 31 32 33 34 35 36 ... 49

genderlik lingvistika darister

1.Әйел – адал жар,отбасының берекесі.Әр үйдің ырысын молайтатын да, ер азаматтың даңқын зор айтатын да – әйел. Сөз мәйегі мақал-мәтелде әйелдің осы гендерлік рөліне айрықша мән берілген: Әйел – үйдің көркі, еркек түздің көркі;Жақсы әйел – ырыс, жаман әйел – ұрыс; Үйді қырық еркек толтыра алмайды, бір әйел толтырады; Әуелгі байлық – денсаулық,екінші байлық – он саулық, үшінші байлық – ақ саулық деген мысалдардан халқымыздың әйелдің үйдің құты,дәулеттің,байлықтың басы деп ерекше құрметтейтіндігін анғаруға болады.

Қазақ отбасында ерлі-зайыптылар арасында қарым-қатынас көбінесе ұлтық дәстүрге,әдет-ғұрыпқа негізделіп құрылады.Ерін сыйлау,әйелән құрметтеу,шаңырақ шаттығын сақтау – ата салты.Осыдан келгенде,қазақ әйелдері арасында тіпті күйеуінің атын тура атамай,сыпайылап отағасы,мырзам,төрем немесе балаларының бірінің есімін қосып, бәленнің көкесі,бәленнің әкесі не болмаса күйеуінің бауырларының есімін қосып ағасы,көкесі,кейде ағаң ( ағаекең) қаратпаларымен атаса,сыртынан біздің үйдің кісісі деген. Ал күйеуінің құрдасын - құрдас,аттасын – адас деп ат тергеген.

Отбасының ынтымағын,береке – бірлігін сақтау дәстүріне айналған өнегелі салтымыздың тілдік көрінісі тек әйелдер ғана қолданатын, яғни әйел тіліне тән гендерлік лексиканы ерекшелейді.

Халық өміріндегі түрлі әлеуметтік жағдайларға байланысты қазақ отбасында әйелге қатысты бәйбіше,тоқал,жесір,алғаным,құма тәрізді өзіндік атаулар қалыптасқанын айта кету керек. Отбасының ынтымағын,береке-бірлігін сақтау дәстүріне айналған өнегелі салтымыздың тілдік көрінісі әйел тіліне тән гендерлік ерекшеліктерді айқындай түседі.

жүктеу 194,62 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 29 30 31 32 33 34 35 36 ... 49