2. ЖЕТКІНШЕКТЕРГЕ ТӘН ЭМОЦИОНАЛДЫҚ ҮЙЛЕСПЕУКШІЛІКТІ ДИАГНОСТИКАЛАУ ЖӘНЕ КОРРЕКЦИЯЛАУ
2.1. Эмоционалдық жағдайды зерттеу әдістерін пайдалану ерекшеліктері
Жеткіншектердің эмоционалдық жағдайын зерттеу үшін түрлі психологиялық тесттерді пайдалануға болады. Психиологиялық тесттерді пайдалану арқылы нақты шкаламен арқылы есептеулер жүргізіп, жеткіншектердің эмоционалдық жағдайын нақты әрі тез біле аламыз.
Балалардың акцентуацияның түрлері мен оның көрініс беру деңгейін бағалау үшін Шмишек-Леонгард тестін пайдалануға болады. Жеткіншектердің мінез акцентуациясының қыр-сырын жан-жақты зерттеген К.Леонгард жасаған теориялық қағидаларға сүйене отырып көптеген зерттеу әдістемелері жасауға болады. Бұл тестер арқылы жүргізілген диагностикалық бағдарлама баланың өмір жағдайы мен психологиялық дамуының түрлі жақтарын анықтауға бағытталған. Жеткіншектердегі белгілі бір жасқа тән ерекше қасиеттерді анықтау үшін арнайы психодиагностикалық әдістер жүргізіледі. Белгілі бір қасиеттерді қажет ететін позицияларға персоналды таңдау кезінде (шыдамдылық, салқынқандылық, адамдармен тіл табысу қабілеті, ұқыптылық, басталған істі соңына дейін жеткізе білу, стресске төзімділік) кейбір жағдайларда адамның жасырын екпінін диагностикалау маңызды.
К.Леонгард-Н. Шмишек сынағы кейбір факторлардың әсерінен адамның мінез-құлқындағы жасырын екпіндердің көрінісін анықтауға және болжауға мүмкіндік береді.
Акцентуация-бұл кейбір қасиеттердің немесе олардың комбинацияларының шамадан тыс көрінісі. Акцентуация патология емес, бұл психопатия басталатын норманың төтенше дәрежесі-адамның қоршаған ортамен бейімделуі мен өзара әрекеттесуінің бұзылуына әкелетін қайтымсыз мінез-құлық патологиясы. Мінездің екпіні жеткіншеккезінде, мінездің қалыптасу кезеңінде айқын көрінеді. Өмірлік тәжірибенің әсерінен акцентуациялар тегістеліп, "жасырын акцентуацияларға" айналуы мүмкін.
Мінездің екпінінің болуы-бұл кемшілік емес. Кейбір мәліметтер бойынша дамыған елдер халқының жартысында акцентуацияның бір немесе басқа түрін анықтауға болады. Қолайлы жағдайларда "жасырын акцентуациялар" пайда болмайды. Сонымен қатар, акцентацияның әр түрінде адам белгілі бір іс-әрекетті орындау кезінде сүйене алатын жағымды қасиеттер бар.
К.Леонгард-Н. Шмишек сынағы-әрқайсысы бір екпін бағытына сәйкес келетін 10 шкалаға топтастырылған 88 мәлімдемеден тұратын сауалнама:
жоғары өмірлік белсенділік
қозғыштық
эмоционалды реакциялардың тереңдігі
педантизм
мазасыздықтың жоғарылауы
көңіл-күйдің өзгеруі
демонстрация
теңгерімсіздік
шаршау
эмоциялардың күші мен ауырлығы
Достарыңызбен бөлісу: |