46
Инфляция қанша кино билетін
«жеп қойғанын» санап көр?
Жинаған ақшаны қалай қорғауға болады?
Ақшаны жинау ә дістерін салыстырып көрейік
Яғни,
Сен бір жыл ішінде 10 000 теңге жинадың делік. Жыл басында осы ақшаға
сен 8 рет киноға бара аласың. Ол кезде билет бағасы 1 250 теңге тұрады.
Жыл соңына дейін ақша 8% инфляция әсерінен зардап шегеді. Енді осы
ақшаға қанша рет киноға баруға болады?
Ол үшін арнайы қаржы ұйымдары бар – банктер. Банктер адамдардан ақшаны
сақтау үшін алып, оларға пайыз төлейді. Сен ақшаңды банкке салған кезде, саған
салымыңның бір жылдан кейін қанша пайызға өсетінін айтады. Мысалы, салым пай-
ызы жылына 10% делік. Сен банкке 5 000 теңге салдың. Онда, жыл соңында сенде:
5 000 х 1, 1 = 5 500 теңге болады. Басқаша айтқанда, 500 теңгеге артық болады.
бірінші нұсқада біз ақшаның бір бөлігін жоғалтамыз, ал екінші нұсқада
ақшаны көбейтеміз. Бәрі де сыйқырлы пайыздар арқасында. Əрине, әр
түрлі банкте пайыз да әр түрлі болатынын есте сақтаған жөн. Кейбір бан-
ктерде пайыз инфляцияға тең, не одан да аз болуы мүмкін.
2-нұсқа. Біз жинаған ақшаны банк-
ке жылына 10% үстемемен салдық
делік. Бір жыл ішінде инфляция
8% «жеп қояды». Бірақ, бізге банк
берген 10% инфляцияның «жеп
қойған» 8% көбірек болғандықтан,
біз ұтамыз. Яғни, жинаған
ақшамыз 2% көбейеді де, жыл
соңында бізде 5 060 теңге бола-
ды (инфляцияны ескергенде). Бұл
бірінші нұсқамен салыстырғанда
460 теңгеге артық.
1-нұсқа. Ақшаны – 5 000
теңгені – жинақтаушы
ба н к а ғ а с а л д ы қ
делік. Бір жыл
ішінде инфляция
8% «жеп қойды».
Нәтижесінде, жыл
соңында бізде, шын
мәнінде (инфляцияны
ескерсек), тек 4 600 теңге
қалды.
Ойланып
көр...
10 000 : 1 250 =
жыл басында киноға 8 рет бара аласың
10 000 х 8% =
800 теңгені инфляция бір жыл ішінде «жеп қойды»
(10 000 - 800) / 1 250 = жыл соңында киноға 7
рет бара аласың
Балалар енді ақшаны банкте жылына 10% үстемемен жинаймыз деп шешті.
Енді олардың қаржы нысаналарына жету жылдамдығы қалай өзгеретінін көрейік.
Диана РlауStation құралына ақша жинауда.
Оның бағасы 22 500 теңге. Ай сайын Диана
2 000 теңгесін бөліп отырады. Енді салысты-
рып көрейік – осы ақшаны Диана ақша жинай-
тын банкада сақтаса не болады, банкке салса
не болады?
Кестеде
айлар мен ақша сомалары көрсетілген. Ай сайын сома өсіп келеді.
Алайда, оң жақ бағанада ақша өсімі жылдамырақ. Неге? Себебі Диананың ай
сайын банкке салатын ақшасына банктің беретін ақшасы қосылып тұрады – яғни,
әлгі сиқырлы пайыз.
Яғни: егер Диана ойынға ақшаны банкте жинайтын болса, оны не бір ай ерте
сатып ала алады, не бір жыл ішінде 1341 теңгеге артық ақша жинай алады.
Біздің кейіпкерлеріміз өздерінің қаржы нысаналары
үшін ақша жинау мәселесіне жаңаша кірісуді ұйғарды
банкада
айлар
банкте
47
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
16 000
18 000
20 000
22 000
24 000
2 017
4 050
6 101
8 168
10 253
12 355
14 475
16 612
18 767
20 940
23 131
25 341
48
банкада
айлар
банкада
Ал
Русланның жағдайы
қалай екен?
Есімізде болар, Руслан мопедті армандап жүрген
еді. Мопедтің бағасы 126 000 теңге тұрады. Ай
сайын Руслан оған 7 000 теңгеден бөліп отыруда.
Яғни, егер Руслан қаражатын ақша жинайтын бан-
када емес, банкте сақтайтын болса, ол мопедін
не 2 ай бұрын сатып ала алады, не сол уақыт
аралығында дәл сол соманы құя отырып, 10 462
теңгеге артық ақша жинай алады.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
7 000
14 000
21 000
28 000
35 000
42 000
49 000
56 000
63 000
70 000
77 000
84 000
91 000
98 000
105 000
112 000
119 000
126 000
7 058
14 175
21 352
28 588
35 885
43 242
50 661
58 141
65 684
73 290
80 959
88 692
96 489
104 352
112 280
120 274
128 334
136 462
Депозитте ақша жинау
Санап көр...
1. Күн сайын 50 теңге жинап отырсаң, ай соңында (30 күннен кейін) қанша ақша жи-
налатынын санап көрші. Сосын, күн сайын 50 теңгеге не алуға болатынын, ал бір
айдан кейін жиналған сомаға не алуға болатыны жайлы ойланып көр.
2. Қаржылық нысанаға арналған қаражатты ақша жинайтын банкада сақтаса не бо-
латынын және банкте 10% үстемемен жинаса не болатынын санап көр. 47-беттегі
үлгіні пайдалан. Ақшаны қаншалықты көп жинай аласың? Немесе, өзіңнің
қаржылық мақсатыңа қаншалықты тез жете аласың? Көрші беттегі кестені қолдан.
3. Банктер салған салымға қандай пайыз ұсынатынын біліп ал (интернетті қолдан
немесе ата-анаңмен бірге банкке барып қайт). Жинаған ақшаңды банкке
салсаң, жыл аяғында қанша ақша алатыныңды есептеп көр. Ал 2 жылдан кейін
ше? 5 жылдан кейін?
49
