Кіріспе зерттеу тақырыбының өзектілігі

Өсімдік дүниесімен байланысты сөздер

жүктеу 2,58 Mb. бет 36/61 Дата 12.04.2023 өлшемі 2,58 Mb. #42126 түрі Құрамы

Навигация по данной странице:

• Шырмауық
• Үй шаруашылығына байланысты сөздер: Жаңғырық// Сандал
• Кәрзеңке
• Пөзір //Бөзір
• Төшелкі //Қақпыш
• Пияла
• Ер-тұрманға, көлікке байланысты сөздер

Өсімдік дүниесімен байланысты сөздер: Шемекі //Шеменкі //Алашемекі (Орал.,Чап.) – күнбағыс. /ор. семечки/. Біздің колхоз 5 гектар шемекі екті. Арбыз (Орал., Жән.; Гур., Маңғ.) – қарбыз. /ор.арбуз/. Шырмауық (Орал., Маңғ., Ақт.) – жабайы өсімдік. /ор.поветель/. Көпене // Күпәнә (Көкш.; Ақт., Жүр.) – шөмеле. /ор. копна/. Маркөп (Орт.,Солт., Бат. Қаз.) – сәбіз /ор.марковь/. Сібекіле (Орт., Солт., Бат. Қаз.) – қызылша /ор. свекла/. Н.Шанскийдің көрсетуі бойынша орыс тіліне грек тілінен енген. Грек тіліндегі «seukla» көпше түріндегі «Seuklon» - свекла сөзінен алынған. Бұл сөз орыс тілінде грамматикалық, фонетикалық өзгеріске ұшыраған. Үй шаруашылығына байланысты сөздер: Жаңғырық// Сандал (Орал: Чап., Жым., Қарат.) – ағаш жарғанда оның астына салатын ағаш. /ор. сандаловое дерево/. Кердерілер көбіне жаңғырық дейді де, байлылар /12 ата байұлы/ сандал дейді. Кәрзеңке (Орал., Қарат.) – чемодан / ор. корзинка/ Құрамыс (Гур.,Балық.) – иін ағаш /ор. коромысло/. Бұл сөз Қазақстанның территориясында әр түрлі тұлғада айтылады. Батыс Қазақстанның кейбір жерлері мен Көкшетауда – күйенте, Шымкент облысында– әпкіш, әкпіш деп айтылады. Пөзір //Бөзір (Орал., Жән.) – шамның шынысы./ ор. пузырок/ .Шығыс Қазақстанның Күршім, Зайсан аудандарында – қуық, Шымкент облысында – шиша делінеді. Спеске //Спешке (Орал: Чап., Жым.) – сіріңке /ор. спички/. Төшелкі //Қақпыш (Орал: Чап., Жымп.) – самаурынның өшірткісі/ор. тушилка/. Түтіндік//Моржа (Орал., Чап., Маң., Ақт.) – пештің түтін шығаратын бөлігі /ор.труба/. Пияла – керосин шамның шынысы. Жакір (Гур., Маңғ.) – екі-үш ау сайын тасталып отыратын салмақты ауыр тас не темір. Жакірдің жібі ұзын, мол болады /ор. якорь/. Ер-тұрманға, көлікке байланысты сөздер Көшпелі кездерде қазақтарда транспорттың басты түрі түйе ғана болып, арба және оған жегілетін ат әбзелдерімен таныс болмаған. Орыс халқымен араласудың нәтижесінде қазақ ортасында арбаның түрлеріне, әбзелдеріне байланысты төмендегі сөздер келіп кірді. жүктеу 2,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз