ӘОЖ 7Бр30
КБЖ796(07)
Қ33
Қамысбаева Д. Қ.
«Дене шынықтыру» пәнінен іс-жүзінде жүргізілетін сабақтың әдістемелік
нұсқауы.
–
Тараз: Тараз университеті, 2017. - 54 б.
Пікір жазғандар:
Мінәрбеков І.Қ
–
Дене тәрбиесі» кафедрасының меңгерушісі, доцент;
Шилібаев Б.А
–
«Дене шынықтыру және спорт» маманы, Аймақтық
менеджмент академиясының профессоры.
Әдістемелік нұсқауды «Дене шынықтыру» пәні бойынша сабақ жүргізетін
жоғары оқу орны оқытушылары және сабаққа өз беттерінше дайындалатын
студенттер пайдаланып, қолдануларына болады.
КБЖ796(07)
Әдістемелік нұсқау мұнай газ және механика факультетінің ғылыми-
әдістемелік жиналысында қаралып шығаруға ұсынылсын (хаттама №_4_
«_26_»____04___ 2017ж.).
© Қамысбаева Д.Қ., 2017
©М.Х. Дулати атындағы ТарМУ, 2017
3
КІРІСПЕ
Әдістемелік ұсыныстар тәжірибелік жұмыстарды орындауға "Дене
шынықтыру" пәні бойынша сабақтарды оқытуға арналған жұмысты
ұйымдастыру бойынша жоғары кәсіптік білімді мамандарды даярлау жүйесінде
маңызды құрамдас бөлігі болып табылады
Қалыптастырылатын
іс-жүзіндегі
дене
шынықтыру
сабақтары
іскерліктерді пайдалануға мүмкіндік береді, дене шынықтыру-сауықтыру
қызметі денсаулықты нығайту үшін, өмірлік және кәсіби табыстарға жету үшін
жүргізіледі.
Іс-жүзінде жүргізілетін дене шынықтыру сабақтары спорт залда немесе
таза ауада, аптасына екі рет, міндетті сабақ ретінде жүргізіледі. Сонымен
қатар студенттер аптасына үш реттен әртүрлі спорт үйірмелеріне қатысып
өздерінің таңдаған спорт түрлерінен шеберліктерін дамыта алады.
Дене тәрбиесі жоғарғы оқу орындарының оқу жоспарындағы басқа да
пәндермен қатар жеке пән болып табылады. Демек, сабақ кестесі бойынша
оқытушының басшылығымен студенттермен өткізілетін дене тәрбиесі
сабақтары дене тәрбиесінен оқу жұмыстарын ұйымдастырудың негізгі түрі
ретінде қарастырылады. Бұл өткізілетін сабақтардың сапасын көтеру жолында
үздіксіз жұмыс істеуге оқытушыларды міндеттейді.
ЖОО-дағы дене тәрбиесінің негізгі міндеті денсаулықты нығайту, дұрыс
жетілуге жәрдемдесу, студенттерді өмірге қажетті қозғалмалы дағдыларға
үйрету, дене шынықтыру, қайраттылық және моральдық қасиеттерге тәрбиелеу.
Дене тәрбиесінің мақсаты: қоғамдық талап пен оған қызмет көрсету үшін
халықтық дене дамытуындағы күткен нәтижесін білдіреді. Күтілген нәтиже
қоғам дамуының заңдылықтарымен тығыз байланысты. Бұл мақсат қоғада
құрап, оның байлығын қорғайтын әлеуметтік талаптарына сәйкестендіріледі.
Дене тәрбиесінің мақсаты жан-дүниесі рухани бай, ар-ожданы таза, Отанды
қорғауда ұзақ жылдар шығармашылық еңбек етуге жарамды адамдардың
физикалық дамуын қалыптастыру болып табылады. Бұл мақсат еліміздегі әр
адамның қоғамдық талап пен жеке қызығушылықтарына байланысты.
Дене тәрбиесінің міндеттері: алға қойған мақсаттың шарттарына, сәйкес
орындарға қол жеткізге мүмкіншіліктер туғызу. Дене тәрбиесі жұмысында ше-
шілуге тиіс міндеттер үш топқа бөлінеді: сауықтыру, тәрбиелік және білім бе-
ру міндеттері.
Тәрбиелік міндеттер адамның жеке басының жан-жақты дамуына рухани
және дене қуатының бірлігін береді.
Білім беру міндеттері осы саладағы арнайы білімді меңгеріп,осы қимыл
арқылы жүйелі білімді, дене жаттығуларын өзгертіп, оны өмірде түрлі айла-
тәсілдер арқылы өз бетінше қолдануды айтамыз.
Сауықтыру міндеттері дене шынықтыру, адам денесін су, ауа, күн проце-
дуралары арқылы, дене жаттығуларын орындау арқылы сауықтыруды айтады.
4
1. ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ САБАҚТАРЫН ҚҰРУДЫҢ НЕГІЗГІ
ҚОЙЫЛАТЫН ТАЛАПТАРЫ
Дене тәрбиесі сабағы туралы жалпы ережеге бағына отырып жоғарғы оқу
орында дене шынықтыру сабағы 1,2-курс студенттеріне, оқу бағдарламасының
мазмұнына, педагогикалық міндеттерді шешудің тұтастығына, оқудың күн
тәртібіне және өзге де жалпы білім беретін сабақтардың қатарындағы әр
сабақпен шартты байланыста болып келетін ерекшеліктерге ие болады. Мұның
барлығы сабақ өткізу әдістерінде дене шынықтыру сабақтарында арнайы
талаптар орындауды қажет етеді.
Студенттердің дене-бітімінің дұрыс дамуы, денсаулығының нығаюы,
жұмыс қабілетінің артуы сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларына қарсы
тұруға ықпал етеді. Жақсы денсаулық -адамның еңбек және қоғамның іс-
әрекетке жемісті қатысуының маңызды кепілі. Студенттердің денсаулығына
қамқорлық жасауға біздің қоғамымыз мейлінше мүдделі. Сабақтарда, сабақтан
тыс уақытта, спорт секцияларында дене тәрбиесін күн сайын ұйымдастырып,
қолайлы жағдайлар жасау қажет.
Табиғи қозғалыстың түрлері жүгіру, қарғу, жүзу, лақтыру, велосипед
тебу, акробатика т.б. өмірге қажетті дағды және іскерліктерді қалыптастырады.
Жас адамдардың денесі түрлі жаттығулар көмегімен ширап, дамиды.
Сондықтан күш, жылдамдық, төзімділік, икемділік сияқты адам қабілетін
дамыту студенттердің қозғалтқыш тәжірибесін байытады, дене қозғалысын
үйлестіреді. Дене тәрбиесі саласында ырғақ, жеке гигиена, дене шынықтыру
мәдениеті, туризм, спорт ерекше орын алады.
Дене тәрбиесі ең басты күн тәртібін, яғни, еңбек, демалыс, тамақтану,
ұйқы, бос уақыт ырғақтарын дұрыс ұйымдастыруды талап етеді. Күн тәртібін
тиімді пайдалану студенттердің ақыл-ойы мен дене құрылысының дұрыс
дамуына, денсаулығын сақтауға көмектеседі.
Күн тәртібін бұзбау міндет. Тәртіп дегеніміз - демалыс, тамақтану, жеке
тазалық және күн мен түннің пайдалы сәттерін маңызды, мазмұнды қолдану.
Жоғарғы оқу орындарында дене тәрбиесін оқытушысы басқарады.
Олардың жұмысының мазмұны:
˗
шәкірттерге оқу, еңбек және демалыс ырғағын ұтымды пайдалануды
үйрету, студенттердің денсаулығын үнемі бақылау, жұмыс қабілетін
жақсарту, оларға жағдай туғызып, қамқорлық жасау.
˗
оқу күні және оқу жылы бойында қозғалыс жасау, қозғалтқыш әрекетке
үйрету және қозғалтқыш сапаларын дамыту, дене шынықтыру және
сауықтыру жұмысын тиімді өткізу.
Дене тәрбиесін жоғарғы оқу орнында және университеттен тыс оқу
орындарында спорттық базаларда іске асыру үшін төмендегі талаптарды еске
алған жөн:
˗
студенттердің бойында жоғары адамгершілік сапаларын тәрбиелеу.
˗
жаттығушылардың денсаулығын нығайту, жұмыс қабілетін көтеру.
