Жоба кәсіби стандарт:

 

маңызды қасиеттерін 

қалыптастыруда әлеуметтік 

құндылықтарды интеграциялау 

принциптері мен әдістері; 

   білімалушылардың өзің-өзі оң 

бағалауды, тілдерді меңгеру 

мотивациясын, азаматтық 

сәйкестендірілуін және 

лингвистикалық толеранттылығын 

қалыптастыру тәсілдері; 

  көпмәдени 

тәрбиелеу 

мен 

көптілді 

білім 

теориясы 

мен 

практикасы 

демократиялық стильді сақтайды; 

  жоғары әлеуметтік құндылықтарын, гуманистік 

педагогика идеяларын қолдауын көрсетеді; 

  жалпы адами және ұлттық құндылықтарының 

біріккен жүйесіне қатысын көрсетеді; 

  Қазақстанның ұлттық басымдықтарын есепке алу 

арқылы тәрбие үдерісін қалыптастырады; 

  дискриминация, экстремизмнің кез келген 

түрлеріне қарсы тұру қабілетін көрсетеді 

 білімалушылардың мәдени және тілдік 

қажеттіліктерді іске асыру үшін оңтайлы білім 

ортасын дамытуға қолдау көрсетеді 

3-еңбек функциясы  

Әдістемелік  

 

Білім: 

Іскерлік пен дағдылар: 

7.1 

 жоғары кәсіби білімді дамытудағы 

әлем үрдістері; 

 халықаралық ұымдардың (БҰҰ, 

ЕҚЫҰ және т.б.) педагогикалық 

тұжырымдамалары мен білім 

стратегиялары  

 оқытылатын пәндер, авторлық курстар ОӘК білім 

ұйымы миссиясы мен мақсаттарына сәйкес және 

тәлімгер жетекшілігімен әзірлейді  

7.2 

 ғылыми-әдістемелік кешеңдер, 

авторлық курстарды әзірлеу әдістері 

 көптілді 

кадрларды 

даярлау 

аясында ғылыми-әдістемелік өнімді, 

оқу-әдістемелік 

кешеңдерді, 

авторлық 

курстарды 

әзірлеу 

әдіснамасы  

 оқытылатын пәндер ОӘК өз бетімен әзірлейді; 

 еліміздің әлеуметтік жаңғыруы мен ұлттық 

экономиканың дамуын есепке алу арқылы авторлық 

курстарды жасайды  

 өз бетімен еліміздің әлеуметтік жаңғыруы мен 

ұлттық экономиканың дамуын есепке алу арқылы 

авторлық курстарды әзірлейді 

4-еңбек функциясы  

Білім: 

Іскерлік пен дағдылар: 

 

Зерттеу 

7.1 

  педагогикада және арнайы 

саладағы ғылыми зерттеулердің 

теориялық-әдістемелік негіздері  

  психологиялық-педагогикалық ғылымдар 

саласында білім пратикасын жетілдіру үшін 

зерттеулерді өз бетімен жоспарлайды және жүргізеді 

  зерттеу  міндеттерін  анықтау  және  шешу  үшін 

теориялық  және  практикалық  білімдерді  өз  бетімен 

қолданады;  

  көпмәдени  және  көптілді  білім  саласындағы 

зерттеулерді  оқыту  практикасын  жақсарту  үшін  өз 

бетімен жоспарлайды және жүргізеді;   

7.2 

  зерттеу нәтижелерін практикалық 

педагогикалық әрекетке даярлау 

әдістері  

  көпмәдени және көптілді білім 

саласындағы ғылыми зерттеулер 

әдіснамалары; 

  көпмәдени және көптілді білім 

принциптерін оқу 

бағдарламаларына интеграциялау 

тетіктері 

5-еңбек функциясы  

Әлеуметтік-

коммуникативтік 

Білім: 

Іскерлік пен дағдылар: 

7.1 

 ғылыми-педагогикалық 

менеджмент негіздері; 

 кәсіби лидерлік негіздері; 

 оқу-тәрбие үдерісіне жұмыспен қамтушыларды, 

кәсіби бірлестіктер, ғылыми ұйымдар, шетел 

серіктестер өкілдерін тартады; 

 білімалушылардың халықаралық 

ынтымақтастығын дамытады  

7.2 

  кәсіби салада халықаралық 

ынтымақтастық нормалары, 

ережелері, нысандары, әдістері мен 

құралдары  

Жеке құзыреттерге 

қойылатын талаптар 

  Кәсіби қызметке қажет жаңа білімдерді өз бетімен алуға дайын болуы. 

  Академиялық және кәсіби ортада ғылыми пікірталастарға қатысу қабілеті, сондайақ 

зерттеулердің бастапқы нәтижелерін түрлі деңгейдегі академиялық басылымдарда жариялау. 

  Кәсіби әрекет нәтижелері үшін жауапкершілікті өз мойнына алу қабілеті. 

  Мемлекеттік және басқа тілдерде табысты оңтайлы іскерлік коммуникацияға қабілеті.  

  Коммуникабельділігі, толеранттылығы, ораторлық шеберлігі. 

 

  Оқыту мен тәрбиелеудің жаңа әдістері, нысандары мен құралдарын жасау және қолданудағы 

белсенділіктің жоғары дәрежесі  

  түрлі тілдік құралдарды барабар қолдана отырып, өз ойын еркін білдіру қабілеті; 

  мемлекеттік және басқа тілдердегі табысты және оңтайлы іскерлік коммуникацияға қабілеті; 

  коммуникабельділігі, толеранттылығы; 

СБШ шегіндегі басқа 

мамандықтармен 

байланысы  

білім саласындағы менеджерлер 

Кәсіп коды 

2310 

 

КӘСІП КАРТОЧКАСЫ: «Педагог» 

 

Кәсіп коды  

2310 

Кәсіп атауы  

педагог  

СБШ бойынша 

біліктіліктер деңгейі  

8 (8.1; 8.2; 8.3; 8.4 деңгейшелері) 

БЖ КС бойынша 

білітілік деңгейі  

4 

Кәсіби білім деңгейі  

PhD докторантурасы, PhD докторының ғылыми дәрежесі, PhD докторының, ғылым 

кандидатының, ғылым докторының бейіні бойынша дәрежесі немесе жоғары кәсіби білімі мен 

мамандық бойынша практикалық тәжірибесі, немесе жұмыстың басқару тәжірибесі  

Еңбек функциялары: 

1) оқыту 

2) тәрбиелеу 

3) әдістемелік 

4) зерттеу 

5) әлеуметтік-коммуникативтік 

1-еңбек функциясы  

Білім: 

Іскерлік пен дағдылар: 

 

Оқыту  

8.1 

  Пәнаралық білімдерінің (жоғары 

мектеп дидактикасы және арнайы 

сала) интеграция әдіснамасы  

   білімалушылардың  өзің-өзі  оң 

бағалауды, 

тілдерді 

меңгеру 

мотивациясын, 

азаматтық 

сәйкестендірілуін 

және 

лингвистикалық 

толеранттылығын 

қалыптастыру тәсілдері; 

   көпмәдени және көптілді ортада 

әлеуметтік өзара ықпалдасу теориясы 

мен практикасы 

  курстың (модульдің) мазмұнын өз бетімен 

анықтайды;  

  оқытудың алдыңғы қатарлы және инновациялық 

технологияларды енгізеді  

   мемлекеттік тілді меңгеру мотивациясын 

қалыптастырады 

8.2 

  кәсіби құзыреттерді оқытудың 

инновациялық технологияларымен 

интеграцияда арнайы саладағы бірегей 

білімдер  

   жалпы адами және этноұлттық 

құндылықтарды интеграциялау 

принциптері мен әдістері  

  қоғамның 

әлеуметтік 

тұрғыдан 

бірігуін,  азаматтық  сәйкестендірілуін, 

қазақстандық 

патриотизмды 

қамтамасыз ететін факторлар  

  жоо мамандықтары білім бағдарламаларын 

жобалайды  

   мәдени хабардар болушылығын, тілдік 

құзыреттілігін дамытады;  

   

2-еңбек функциясы  

Тәрбиелеу  

Білім: 

Іскерлік пен дағдылар: 

8.1 

  жоғары мектеп педагогикасы; 

  студенттер психологиясы; 

  жоо тәрбие үдерісі ерекшеліктері; 

  педагогикалық тактты, педагогикалық этика 

ережелерін сақтайды; 

  білімалушылар тұлғасына сыйластықпен 

8.2 

 

  болашақ мамандардың кәсіби 

маңызды қасиеттерін қалыптастыруда 

әлеуметтік құндылықтарды 

интеграциялау принциптері мен 

әдістері 

қарайды; 

  білімалушылармен өзара қарымқатынаста 

демократиялық стильді сақтайды; 

  жоғары әлеуметтік құндылықтарын, гуманистік 

педагогика идеяларын қолдауын көрсетеді; 

  жалпы адами және ұлттық құндылықтарының 

біріккен жүйесіне қатысын көрсетеді; 

  Қазақстанның ұлттық басымдықтарын есепке алу 

арқылы тәрбие үдерісін қалыптастырады; 

  дискриминация, экстремизмнің кез келген 

түрлеріне қарсы тұру қабілетін көрсетеді 

3-еңбек функциясы  

Әдістемелік  

Білім: 

Іскерлік пен дағдылар: 

8.1 

 жоғары және жоғары оқу орнынан 

кейінгі білім бағдарламаларын 

көптілді кадрларды есепке алу арқылы 

әзірлеу әдіснамасы 

 жоғары білімнің дамуының әлем үрдістері мен 

стратегияларын есепке алу ақылы студенттер, 

зерттеушілер білімдерінің жеке траекторияларын 

анықтайды  

 жоғары  және  жоғары  оқу  орнынан  кейінгі  білім 

бағдарламалары  аясында  көптілді  кадрларды 

даярлау  ын  есепке  алу  арқылы  тілдік  және  тілдік 

емес пәндерді өз бетімен интеграциялайды 

8.2 

 оқу 

материалдарына 

арнайы 

саладағы 

ғылыми 

зерттеулер 

нәтижелерін жобалау әдістері  

 көптілді 

кадрлардың 

кәсіби 

құзыреттерімен  интеграцияда  тілдік 

құзыреттерді дамыту әдіснамалары 

 жоо  мамандықтары  білім  бағдарламаларын 

руководит  ғылыми-әдістемелік  қамтамасыз  етуіне 

жетекшілік етеді  

  білімнің 

барлық 

деңгейлеріндегі 

білім 

стандарттары  негізінде  үш  тілді  оқытудың 

авторлық 

бағдарламаларын, 

интеграцияланған 

курстарын өз бетімен енгізеді; 

 

  консультация 

береді, 

білімнің 

барлық 

деңгейлерінде  көптілді  оқыту  саласында  оқу 

бағдарламалары,  пәндер  ОӘК,  авторлық  курстары 

сараптамасын жасайды 

4-еңбек функциясы  

Зерттеу 

 

Білімдер:  

Іскерлік пен дағдылар: 

8.1 

  ғылыми-зерттеу жобаларды 

құрастыру және әзірлеу әдістері; 

  педагогика, психология саласында 

және арнайы салада ғылыми 

зерттеулерді ұйымдастыру және 

жүргізу әдістері  

   көпмәдени және көптілді білім 

саласындағы ғылыми-зерттеу 

әдіснамалары 

  арнайы салада, кәсіби білім теориясы мен 

әдістемесі саласында жаңа білімдерді дамытады; 

  жүргізіліп жатқан ғылыми зерттеулер 

нәтижелерін осы нәтижелерді практикаға енгізудің 

әлеуметтік, экономикалық, экологиялық салдары 

контексінде болжайды; 

  көпмәдени және көптілді білім саласында 

студенттер мен магистранттар, докторанттардың 

ғылыми зерттеулеріне жетекшілік етеді 

   ғылыми нәтижелерді практикаға енгізудің 

әлеуметтік-экономикалық салдары контексінде 

көпмәдени және көптілді білім саласында 

жүргізілетін ғылыми зерттеулердің нәтижелеріне өз 

бетімен болжам жасайды 

8.2 

  ғылым және білім философиясы; 

  психологиялық-педагогикалық 

зерттеулер әдіснамасы; 

  арнайы саладағы іргелі және 

қолданбалы зерттеулер әдіснамасы  

5-еңбек функциясы  

Әлеуметтік-

коммуникативтік 

Білім: 

Іскерлік пен дағдылар: 

8.1 

  білімалушылардың қоғамдағы 

өзгерістерге әлеуметтік-экономикалық 

бейімделу принциптері, әдістері, 

құралдары  

   көпмәдени және көптілді ортада 

кәсіби қарым-қатынас жасау тәсілдері 

 оқу-тәрбие үдерісіне жұмыспен қамтушыларды, 

кәсіби бірлестіктер, ғылыми ұйымдар, шетел 

серіктестер өкілдерін тартады; 

 білімалушылардың халықаралық ынтымақтастық 

дағдыларын дамытады  

  көптілді  білім  практикасын  жақсарту  үшін 

әріптестермен  және  шетел  серіктестермен  кәсіби 

8.2 

 

өзара ықпалдастық етуді бастамашылық етеді 

Жеке құзыреттерге 

қойылатын талаптар 

  Кәсіби әрекетке қажет жаңа білімдерді өз бетімен алуға дайын болуы. 

  Академиялық және кәсіби ортада ғылыми пікірталастарға қатысу қабілеті, сондай-ақ 

зерттеулердің бастапқы нәтижелерін түрлі деңгейдегі академиялық басылымдарда жариялау. 

  Кәсіби әрекет нәтижелері үшін жауапкершілікті өз мойнына алу қабілеті. 

  Мемлекеттік және басқа тілдерде табысты оңтайлы іскерлік коммуникацияға қабілеті.  

  Коммуникабельділігі, толеранттылығы, ораторлық шеберлігі. 

  Оқыту мен тәрбиелеудің жаңа әдістері, нысандары мен құралдарын жасау және қолданудағы 

белсенділіктің жоғары дәрежесі 

  түрлі тілдік құралдарды барабар қолдана отырып, өз ойын еркін білдіру қабілеті; 

  мемлекеттік және басқа тілдердегі табысты және оңтайлы іскерлік коммуникацияға қабілеті; 

  коммуникабельділігі, толеранттылығы 

СБШ шегіндегі басқа 

мамандықтармен 

байланысы  

білім саласындағы менеджерлер 

Кәсіп коды 

2310 

 

Кәсіби стандарттың техникалық мәліметтері 

 

Әзірленген: 

Қазақстанның жоо қауымдастығымен, ТжКБ оқу мекемелері қауымдастығымен, Қазақстан 

мұғалімдері қауымдастығымен  

Жобаның нөмірі 

және шығарылған 

жылы: 

2016 жылғы 2 жобасы 

Болжамды қайта 

қарау күні: 

2019 жылғы 01 қыркүйек 

 

 

КӘСІП КАРТОЧКАСЫ: «Білім саласындағы менеджер» 

 

Кәсіп коды  

2310 

Кәсіп атауы  

Білім саласындағы менеджер  

СБШ бойынша 

біліктілік деңгейі  

7 (7.1; 7.2 деңгейшелері) 

БЖ КС бойынша 

білітілік деңгейі  

4 

Кәсіби білім 

деңгейі  

Жоғары білім.  

Еңбек 

функциялары: 

1) басқару 

1-еңбек функциясы  

Басқару  

Білім: 

Іскерлік пен дағдылар: 

7.1-7.2 

  ҚР Ата Заңы  

  ҚР Азаматтық кодексі  

  ҚР заңдары: "Білім 

туралы", "Ғылым туралы", 

"Сыбайлас жемқорлықпен 

күрес туралы ", "Қазақстан 

Республикасындағы тілдер 

туралы", "Жалпы әскери 

міндеттері мен әскери 

қызмет туралы", 

"Мемлекеттік сатыпалулар 

туралы", "Мемлекеттік мүлік 

туралы " 

  Білім ұйымдары (жоо 

басқа), оның құрылымдық 

  Білім ұйымдары (жоо басқа), оның құрылымдық 

бөлімшелері (жоо қоса) іс-әрекетін ұйымдастырады  

  Оқу бағдарламаларының орындалуын, оқу үдерісінің 

барлық бағыттарының тұрақты іске асырылуын қамтамасыз 

етеді  

  Білім ұйымы немесе құрылымдық бөлімше аясында 

педагогтардың, әдістемелік ұйымдардың ісәрекетін реттейді  

   Білім ұйымы немесе құрылымдық бөлімше 

педагогикалық қызметкерлерінің оқу жүктемесін 

қадағалайды және реттейді  

  Білім ұйымы немесе құрылымдық бөлімшенің білікті 

кадрлармен қамтамасыз ету мәселелерін шешеді  

  педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру 

бойынша жұмысын реттейді  

 

бөлімшелерін (жоо қоса) 

ісәрекетін реттейтін ҚР 

БҒДМБ және т.б. НПА 

  Білім саласындағы 

мемлекеттік саясаттың 

негізгі стратегиялары мен 

векторларын  

  Мемлекеттің жастар 

саясатын  

  Балалар мен жастарды 

тәрбиелеудің ұлттық 

идеологиясын  

  Еңбек заңнамасын, еңбекті 

сақтау ережелері мен 

нормалары  

  Қазіргі педагогикалық 

менеджмент пен 

стратегиялық басқару  

  кәсіби білім мен тәжірибе алмасуды пайдалану және 

дамыту, оңтайлы және қауіпсіз еңбек жағдайларын жасау, 

еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі талаптарын сақтау 

бойынша шараларды қамтамасыз етеді  

  басқарудың экономикалық және әкімшілік әдістерін 

дұрыс қолдануды, қызметкерлер жұмыс тиімділігін 

арттырудың материалдық және моральдық ынталандыру 

принциптерін қолдануды қамтамасыз етеді  

  Білім ұйымы немесе құрылымдық бөлімше әрекеті 

тиімділігі үшін инновациялық технологияларды енгізу және 

тартуды қамтамасыз етеді  

Жеке құзыреттерге 

қойылатын 

талаптар 

  Білімалушыларға педагогтарға сыйластықпен қарайды  

  стратегиялық ойлау қабілеті  

  ұжымды басқарудың демократиялық стилін сақтайды  

  әлеуметтік, кәсіби этика нормаларын сақтайды  

  Білім ұйымы немесе құрылымдық бөлімше әрекеті нәтижелері үшін персоналды 

жауапкершілікті мойнына алу қабілетін білдіреді  

  Мемлекеттік және басқа тілдерде табысты және оңтайлы іскерлік коммуникацияға қабілетін 

білдіреді  

  Коммуникабельділігі, толеранттылығы, ораторлық шеберлігі, заңға құлықтылығын білдіреді  

 

СБШ шегіндегі 

мамандықтармен 

байланыс  

Педагог  

Кәсіп коды  

2310 

 

КӘСІП КАРТОЧКАСЫ: «Білім саласындағы менеджер» 

 

Кәсіп атауы  

2310 

СБШ бойынша 

біліктілік деңгейі  

Білім саласындағы менеджер 

БЖ КС бойынша 

білітілік деңгейі  

8 (8.1; 8.2 деңгейшелер) 

Кәсіби білім деңгейі   4 

Еңбек функциялары:  Жоғары білім 

Кәсіп атауы  

1) басқару 

1-еңбек функциясы  

Басқару  

Білім: 

Іскерлік пен дағдылар: 

8.1 

  Білім саласындағы 

заңнаманы 

  Жоо білім, ғылыми, 

өндірістік-шаруашылық, 

қаржы-экономикалық 

әрекетін реттейтін ҚР 

БҒДМБ және т.б. НПА, 

ЖжКБ мамандарын 

даярлау саласындағы 

әдістемелік 

материалдар, жоо 

  Тиісті құрылымдық бөлімшелердің әрекетін ағымды және 

перспективалық жоспарлауды ұйымдастырады.  

  Оқу бағдарламаларының орындалуын, оқу үдерісінің барлық 

бағыттарының тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз етеді, оны 

жетілдіру барысында ұсыныстар енгізеді.  

  Оқытушылардың, кабинеттер, кітапхана меңгерушілері 

әрекетін реттейді 

  Оқытушылардың оқу жүктемесін бақылайды және реттейді.  

  Қабылданған шешімдер салдары, мемлекеттік мүлікті сақтау 

және тиімді қолдану үшін жауапкершілікті толық мойнына алып, 

мекеме іс-әрекетінің жеке бағытының ұйымдастыру-шаруашылық 

 

саласын техникалық 

және ғылыми дамыту 

перспективалары, жоо 

кадрлық ресурстары, 

ЖмКБ саласындағы 

(қосымша білім) шетел 

білім мекемелерінің 

ғылыми жетістіктері мен 

алдыңғы қатарлы 

тәжірибе  

 

  Білім саласындағы 

мемлекеттік саясат 

басымдықтарын, 

жастарды тәрбиелеудің 

ұлттық идеологиясын  

  Қазіргі педагогикалық 

менеджмент пен 

стратегиялық басқару  

  Білім жүйелерін 

дамытудың 

халықаралық үрдістерін, 

оның ішінде жоғары 

білімнің 

және қаржы-экономикалық әрекетіне жетекшілік етеді.  

  Әрекеттің белгіленген бағыты аясында бюджет, мемлекеттік 

бюджеттік емес қорлар, жабдықтаушылар, тапсыры берушілер, 

кредиторлар алдында жоо барлық міндеттерінің орындалуын 

қамтамасыз етеді  

  Жаңаша техника және технология, білім саласындағы отандық 

және шетел тәжірибесін, еңбекті басқару және ұйымдастырудың 

прогрессивті нысандарын қолдану саласындағы соңғы 

жетістіктері негізінде қарамағындағы құрылымдық бөлімшелерді 

басқаруды ұйымдастырады.  

  қарамағындағы бөлімшелерді біліктілікті кадрлармен 

қамтамасыз ету, қызметкерлердің біліктілігін үнемі арттыру 

мәселелерін шешеді.  

  Жетекшілік етудің экономикалық және әкімшілік әдістерінің, 

қызметшілер жұмысы тиімділігін арттырудың материалдық және 

моральдық стимулы принциптерін қолданудың дұрыс қолдануын 

қамтамасыз етеді. 

  Жоо білім беру әрекеті саласын қолдау және кеңейту 

мақсатында инновациялық технологияларды енгізу және тартуды 

қамтамасыз етеді.  

Мемлекеттік құпияны қорғау және сақтау бойынша жағдай жасау 

жұмысы, сондайақ қарамағындағы бөлімшелер әрекеті үшін жеке 

жауапкершілікті мойнына алады. 

  Қарамағындағы бөлімшелер әрекеті үшін жеке жауапкершілікті 

өз мойнына алады  

8.2 

  Дара басшылық пен әріптестіктің үйлесімділік принциптері 

негізінде жоо тікелей басқаруды іске асырады.  

  Жоо дамытудың мақсаттары мен стратегияларын анықтайды.  

 

  Қабылданған шешімдер, материалдық активтерді сақталуы 

және тиімді қолданылуы үшін жауап береді.  

  Мемлекеттік бюджеттік емес қорлар, жабдықтаушылар, 

тапсырыс берушілер, кредиторлар алдында жоо барлық 

міндеттерін орындауды қамтамасыз етеді.  

  Жаңаша техника және технология, білім саласындағы отандық 

және шетел тәжірибесін, еңбекті басқару және ұйымдастырудың 

прогрессивті нысандарын қолдану саласындағы соңғы 

жетістіктері, жоо материалдық және техникалық ресурстарды 

жұмсаудың негізделген нормаларын және рационалды қолдану 

негізінде жоо басқаруды ұйымдастырады.  

Жеке құзыреттерге 

қойылатын талаптар 

  Білімалушыларға, педагогтарға сыйластықпен қарайды  

  стратегиялық ойлау қабілеті  

  ұжымды басқарудың демократиялық стилін сақтайды  

  әлеуметтік, кәсіби этика нормаларын сақтайды  

  Білім ұйымы немесе құрылымдық бөлімше әрекеті нәтижелері үшін персоналды 

жауапкершілікті мойнына алу қабілетін білдіреді  

  Мемлекеттік және басқа тілдерде табысты және оңтайлы іскерлік коммуникацияға қабілетін 

білдіреді  

  Коммуникабельділігі, толеранттылығы, ораторлық шеберлігі, заңға құлықтылығын 

СБШ шегіндегі 

мамандықтармен 

байланыс  

Педагог  

Кәсіп коды  

2310 

 

Кәсіби стандарттың техникалық деректері 

Әзірленген: 

Қазақстан ЖОО қауымдастығымен, ТжКБ оқу мекемелері қауымдастығымен, Қазақстан мұғалімдері 

 

қауымдастығымен  

Жобаның нөмірі 

және шығарылған 

жылы: 

2, 2016 жылғы болжамы 

Болжамды қайта 

қарау күні: 

2019 жылғы 01 қыркүйек