Жұмыстың және жұмысшы мамандардың бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (23-шығарылым) 1-бөлім. Жалпы ережелер Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (23- шығарылым) (бұдан әрі бтба) «Кеме құрастыру және кеме

4) ірі кемелердің зәкірлі клюздары – осьті сызықтарды анықтау, клюз бөлшегін құру, шаблондар мен каркастарды дайындау;

5) радиалды шпангоуттар жазықтығындағы желпуіш тәрізді лекалалар – ЭВМ-де контурларын есептеу үшін бастапқы мәліметтерді дайындау және бақылаулы жазықтық іздер ережесі;

6) ірі кемелер ұштарының сыртқы қаптама табақтары – нобайлар дайындау;

7) орта және ірі кемелердің мортирлары, дейдвудтар мен кронштейндері – металда белгілеу;

8) бульбалы кемелерді жөндету – плазада ажырату;

9) анағұрлым күрделі процедуралық сипаттамалар – құру;

10) радиалды (желпуіш) шпангоуттар аймағының сыртқы қаптамасы – қашап орындау мен табақтарды белгілеу;

11) ірі кемелердің негізгі механизмдерінің фундаменттері – плазада бөлу, белгілеу үшін шаблондар, каркастар мен сызба шаблондарының бөліктерін дайындау;

12) ескек біліктерінің шығу шпангоуттары - плазада бөлу және плазада өлшемін алу;

13) зәкір және зәкірлі клюз – макеттерді дайындау.

15. Кеме шабушысы

шойын және көміртек болаттың дәлдіктің қарапайым сыныпты ескек бұрандаларының дайындалған бұрыштары мен маркалары бойынша қалақша, бекіткіш және метал қалақшалар арасындағы қиылыстар пішіндерін алдын ала шабу;

пневматикалық машинаның ескек бұрандаларын бекіткіштердің бетін тазалау;

көміртек және легирленген болаттан жасалған түзу сызық жиекті табақтарын шабу;

пневматикалық балғамен шабу, қолжетімді орындағы жауапсыз конструкциялардың бөлшектері мен түйіндерін пневматикалық машинамен тазалау;

жылумен кескеннен кейін жауапсыз конструкциялардың жиектерін тазалау;

табақтар мен бөлшектерді ажыратып кесумен тігіс жиектерін шабу;

темірбетонды конструкциялардың арматуралы шығымы арасындағы бетон ағымын пневматикалық балғалармен, зубилалармен шабу, бетонды үгінділер мен қаланатын бөлшектерден тазалау.

210. Білуге тиіс:

пневматикалық балғалармен жұмыс істеу қағидалары, орындалатын жұмысқа сай инструменттерді таңдауды;

шабатын инструментпен бұрыштарды егеу ережелерін;

кең таралған әмбебап және арнайы құралдар мен қарапайым бақылау-өлшеу инструментінің тағайындауы мен қолдану шарттарын;

ескек бұрандаларды, рульдерді, кронштейндерді және қанат құрылғыларды өңдеудің негізгі операцияларын;

ескек бұрандаларды, рульдерді, кронштейндерді және қанат құрылғыларын дайындау кезінде қолданылатын материалдардың негізгі маркаларын;

ескек бұрандалар мен қанат құрылғылар бөлшектерінің атаулары мен тағайындауларын;

қысылған ауа желісін пайдалану ережелерін;

құрылған металды немесе темірбетонды кемелердің негізгі конструкцияларының атауларын;

кескіштерде қолданылатын инструменталды болаттың маркалары мен қасиеттерін;

рұқсатнамалар, орындалатын жұмыстарға техникалық құжатнамаларды.

211. Жұмыс үлгілері:

1) ескек бұрандалар, рульдер, кронштейндер мен қанат құрылғылар - маркалау, консервациялау, дыбысты бәсеңдететін қондырғыны орнату;

2) ескек бұрандалар – тасымалдау үшін қаптау;

3) қамсыздандыру бөлшектері, уақытша бекіткіштер, бонктар, түйрегіштер, қапсырма шегелер, тарақтар, электр ұстағыштар – шабу мен тазалау;

4) қазандықтар мен резервуарлар – тігіс шекімелері мен бекіту қалпақшалары;

5) көміртекті және легирленген болаттың ұсақ табақтары – түйінді жинақтау мен орнату кезінде жиектерді өңдеу;

6) табақтар, бракеттер, флоралар – жылы кескен соң тазалау;

7) көміртек болаттан жасалған ескек бұрандалардың қалақшалары – балқытып сүзу;

8) су асты қанаттары бар кемеге арналған қанат жазықтарының металл рульдері, тіректер, кронштейндер мен дәнекерленген тігістер – белгілеу бойынша алдын ала шабу;

9) конструкциядағы жабыстырғыштар, фланцтар - кесу;

10) жауапты емес конструкциялардағы тесіктер – жылы кесуден кейін жиектерді өңдеу мен тазалау;

11) протекторлар – орналасу орындарын шабу мен тазалау;

12) таса, платформа, палуба жалпақ ендері - дәнекерлеу үшін және жылы кесуден кейін жиектерді тазалау;

13) кронштейн рульдері мен қанат құрылғылары –пішін бойынша шабу;

14) темірбетоннан секциялар – қаптауларды шабу мен түзу сызықты жиектерді шабу;

15) жауапты емес конструкциялардың дәнекерлі тігістері – есептеу;

16) жеңіл конструкциялардың шпангоуттары, бимсалары, бұрыштары - белгі бойынша шабу.

Параграф 2. Кеме шабушысы, 3- разряд
212. Жұмыс сипаттамасы.

шойын мен көміртек болаттан жасалған дәлдіктің қарапайым сыныпты ескекті бұрамалардың дайындалған маркалар мен бұрыштар бойынша қиылыстар арасындағы қалақ металдарын, қалақтар мен күпшектердің пішінін белгі бойынша ақырғы рет өңдеу;

ойықтарды жетілдіру;

коррозияға төзімді болат пен түсті қорытпалардан жасалған дәлдіктің қарапайым сыныпты ескекті бұрамаларының дайындалған маркалар мен бұрыштар бойынша қиылыстар арасындағы қалақ металдарын алдын ала шабу;

коррозияға төзімді болат пен түсті қорытпалардан жасалған кеме рульдерінің, кронштейндер мен қанат құрылғыларының беттерін жартылай тазалап өңдеу;

көміртек, легирлі болаттан және алюминий қорытпаларынан жасалған қарапайым конфигурациялы конструкцияларды жинау кезінде жүздерін түсіру мен қисық сызықты жиектерін шабу;

төменгі жағдайдағы оңай қолжетімді жерде алюминий қорытпаларынан жасалған тораптар мен конструкцияларда, бөлшектерде пневматикалық фрезерлі қол машинасының көмегімен жиектерді өңдеу;

оңай қолжетімді жерлердегі жылы жолдан кейін дәнекерлі қосылыстарын өңдеу;

қолжетімділігі қиын жерлердегі бедерлемелерді орындау;

тұтастырылған табақтар мен конструкциялар бедерлемесінің тігіс жиектерін өңдеу;

сынау кезінде бедерлеменің ақауларын анықтау мен жою;

корпустың дербес конструкцияларының тұтастырылған бастары, бедерлемелер мен бедерлеме тігістері (сыртқы қаптау, палубалар, қондырмалар);

судың 2 МПа (20 кгс/см²) дейін қысымымен цистерналар мен бөлікшелерді гидравликалық сынау және ауаның 0,3 МПа (3 кгс/см²) дейін қысымымен пневматикалық сынау;

жөндеу алдында арнайы учаскеде немесе жөндеу қосылыстарын жаңарту алдында темірбетонды конструкцияларды периметр бойынша жаппай егеуді орындау;

жауапты емес конструкцияларды жаңартылған жөндеудің түйіскен жері мен беттерінде тесіктер мен тесіп өткен ақау жерлерін шабу;

бетондалған тура емес ақау жерлердің беттерін егеу.

213. Білуге тиіс:

қолданылатын пневматикалық инструмент құрылымын (шабу балғалары, тазалау мен фрезлі машиналар);

орташа күрделі бақылау-өлшеу инструменттерін;

дәлдіктің қарапайым сыныпты ескекті бұрамаларды және қарапайым жауапты емес конструкцияларды белгілеу тәсілдерін;

корпусты конструкцияларды жасау кезінде қолданылатын көміртек, легирлі болат пен түсті қорытпалардың, ескек бұрамалар мен қанат құрылғыларының механикалық қасиеттері мен химиялық құрамын;

рұқсаттар, қондыру, дәлдік квалитеттері мен өңдеудің бұдырлы параметрлерін;

кеме құрушы бетондардың негізгі қасиеттері мен маркаларын;

бетон беттерін егу тәсілдерін;

бетон конструкциядағы ақауларды жіктеу мен оларды жою.

214. Жұмыс үлгілері:

1) ескек бұрамалар – шетел мәтінімен егеу мен маркалаудан кейін қадамды түзету;

2) 1000 мм дейін диаметрімен коррозияға төзімді болат пен түсті қорытпалардан жасалған дәлдіктің қарапайым сыныпты ескек бұрамалары – қалақтар мен күпшектерді алдын ала өңдеу;

3) ескек бұрамалар – бор мен керосинде сынау;

4) ескек бұрамалар, рулдер мен кронштейндер- лекальды шаблон бойынша кесілген соң дәнекерлеу мен өңдетуге құйылған кемістіктерді шабу мен бөлу;

5) иллюминаторлар, қақпақтар – бедерлемелеу;

6) көміртек және легирлі болаттан жасалған қисық сызықты конструкциялар – тігіс тамырын шабу, жылы кескеннен кейін тазалау;

7) жоғары палуба мен сыртқы қаптаманың уақытша бекіткіштері – конструкцияға тапсыру үшін шабу мен тазалау;

8) 1500 мм дейінгі диаметрлі дәлдіктің ескек бұрамаларының қалақтары – ілестіріп дәнекерлеу үшін қалақ ұштары мен сынған жиектерін дайындау және шаблондар мен лекалды шаблондар бойынша коррозиялы жерлерін балқыту мен пісіруден кейін өңдеу;

9) су асты қанаттары бар кемелер үшін руль металдары, күпшектер, кронштейндер мен қанат жазықтығының дәнекерлі тігістері - белгілеу бойынша соңғы өңдеу;

10) жауапты конструкциядағы тесіктер – жылы кесуден соң жиектерді өңдеу мен тазалау;

11) бойлық және тік тасалар – белгілеу бойынша стапельде және блок-секцияларда орнату кезінде жинау мен жиектерін шабу;

12) алюминий қоспаларынан жасалған түзу сызықты конфигурациялардың профиль металы, табақтары, бөлшектері мен тораптары – жүздерді, ескек аяқтарды түсіру мен цилиндрлі және дискті фрезалармен әдіптерін жою;

13) темірбетонды конструкциялардың бетіндегі тура емес раковиналар – бітеу үшін егу;

14) алюминий қорытпаларынан жасалған шабу, секциялар мен секциялы блоктар – орналастыру кезінде жиектерін шабу;

15) темірбетонды секциялар – жаңарту алдында периметр бойынша тұтас егеуді орындау;

16) корпуспен байланыспаған конструкцияның дәнекер тігістері – берілген өлшем бойынша калибрлеу, жылу жолдарынан соң тазалау.

Параграф 3. Кеме шабушысы, 4- разряд
215. Жұмыс сипаттамасы.

легирлі, коррозияға төзімді болат пен түсті қорытпадан жасалған дәлдіктің қарапайым сыныпты ескекті бұрамалардың қалақтарын, күпшектерін өңдеу мен ойықтарды жетілдіру;

коррозияға төзімді болат пен түсті қорытпалардан жасалған дәлдіктің қарапайым сыныпты ескекті бұрамалардың дайындалған маркалары мен бұрыштары бойынша қиылыстар арасындағы қалақ металдарын соңғы рет өңдеу;

коррозияға төзімді болат пен түсті қорытпалардан жасалған дәлдіктің жоғары сыныпты ескекті бұрамалардың дайындалған маркалары мен бұрыштары бойынша қиылыстар арасындағы қалақ металдарын алдын ала шабу;

коррозияға төзімді болат пен түсті қорытпалардан жасалған кеме рульдерінің, кронштейндер мен қанат құрылғыларының беттерін жартылай тазалап өңдеу;

айнымалы қадам ескек бұрамаларын алдын ала өңдеу;

дәлдіктің қарапайым сыныпты тұрақты қадамы бар бұрамаларының маркаларымен және шаблондар бойынша бұрама және орталық жырашықтарды шабу;

жоғарыдан басқа бұрамалардың дәлдік сыныбы мен барлық өлшемдерін жөндеу кезінде алдын ала және соңғы рет өңдеу;

қадам бұрышты сызғышпен қалақ жиектерін қолмен түзету;

бұрама қадамын өлшеу;

реттелетін қадамның бұрама қалақтарының ішкі кертік кесектерін өңдеу;

қисық сызықты жиектерді шабу, коррозияға төзімді болаттан жасалған күрделі конфигурациялы конструкцияларды жинау кезінде жүзін алу;

әртүрлі кеңістіктік жағдайында және қолжетімділігі қиын жерлердегі тораптар мен конструкцияларда пневматикалық фрезерлі қол машинасының көмегімен жиектерді өңдеу;

қолжетімділігі қиын жерлердегі жылы жолдан кейін дәнекерлі қосылыстарын өңдеу;

жазықтарды шабу;

эталондар бойынша дәнекер тігістерін мен сорғалап ағатын бытыра аппаратымен және ультрадыбысты соққыш қондырғылармен жарықшаларды пісіру орнында бекіту;

су қысымы 2-ден 4 МПа (20 до 40 кгс/см² жоғары) астам гидравликалық сынау мен ауа қысымы 0,3 МПа (3 кгс/см²) пневматикалық сынау кезінде корпусты конструкциялардың есептеу және бедерлеме жұмыстарын орындау;

шаблондар мен бұрыш өлшеу бойынша тексерумен жауапты конструкциялардың түйісулері мен беттеріндегі алмаспайтын ақау орындарын шабу;

кемелердің су бетінде қалқуы жағдайында түйіскен жерлерді жаңарту бойынша шабу жұмыстарын орындау.

216. Білуге тиіс:

күрделі және нақты бақылау-өлшеу инструменті мен аспаптарының құрылымы, тағайындауы мен қолдану шарттарын;

дәлдіктің жоғары сыныпты бұрамаларды, рульдер мен қанат құрылғыларын белгілеу мен өңдеу тәсілдерін;

ескекті бұрамаларды, кеме рульдерін, қанат құрылғыларын және ескектің бұрама конструкцияларының барлық түрлерін әзірлеу кезінде қолданылатын сызбалар бойынша шаблондарды тексеруді;

қолданылатын жабдықтың кинематикалық және электрлік кестелерін; коррозияға төзімді болат пен түсті қорытпалардың механикалық қасиеттері мен химиялық құрамын;

орындалған жұмыстың рұқсаттары мен қондырулары, металды немесе темірбетонды конструкциялар бойынша шабу жұмыстарын орындаудың техникалық шарттары, металл және темірбетонды кемелердің бөлікшелердің өткізбеушілігіне қойылатын талаптарды;

КСРО тізілімімен темірбетонды кеме конструкцияларына қойылатын талаптарды;

кессондар арқылы қалықтаған темірбетонды кемелерді қысқы бетондау мен жалғастыру кезінде жұмыстардың ерекшеліктерін.

217. Жұмыс үлгілері:

1) диаметрі 1000 мм дейінгі коррозияға төзімді болат пен түсті қорытпалардан жасалған дәлдіктің қарапайым сыныпты ескек бұрамалары – қалақтар мен күпшектерді соңғы рет өңдеу;

2) шулы емес ескекті бұрамалар – ауа айдаушы каналдарды өңдеу;

3) айнымалы қадам дәлдіктің қарапайым сыныпты ескек бұрамалары - алдын ала өңдеу;

4) дәлдіктің қарапайым сыныпты ескек бұрамалары барлық конструкциялары мен өлшемдері – тегістеу, жылтырату мен ойық өткелдерді жетілдіру;

5) алынатын қалақтары бар ескек бұрамалар – реттелетін жапсырмасы бар қондырғылар мен қиюластыруды белгіленген қадамға баптау мен тексеру;

6) алюминий қорытпаларынан жасалған мойындар мен люктер – жөндеу кезінде жиектерін фрезерлеу;

7) алюминий қорытпаларынан, легирлі және коррозияға төзімді болаттан жасалған сыртқы қаптама табақтары – жиектерін шабу, жүздерін өңдеу мен шабу;

8) диаметрі 1500 мм дейінгі дәлдіктің қарапайым сыныпты ескек бұрамаларының қалақтары – ілестіріп дәнекерлеу үшін қалақ ұштары мен сынған жиектерін дайындау және шаблондар мен лекалды шаблондар бойынша коррозиялы жерлерін балқыту мен пісіруден кейін өңдеу;

9) цилиндрлі ернеушелер, өрнектері- жөндету кезінде жиектерін шабу мен егеу;

10) қарапайым сыныпты тұтас құйылған рульдердің, қанат құрылғыларының, ескек бұрамаларының барлық өлшемдері – беттерін әзірлеу мен жылтырату;

11) борт, палуба секциялары – жүздерін алу үшін пішін бойынша шабу;

12) қалықтаған темірбетон кемелерді кессонды жалғастыру кезінде жаңартылған тораптар – ақаулар мен опалубкасын шешкеннен кейін бетон қаптауын шабу;

13) көмекші механизмдер мен нығайтқыштар астына фундаменттер – жинау мен орналастыру кезінде жиектерін өңдеу мен жазықтарды шабу;

Параграф 4. Кеменің шабушысы, 5- разряд

коррозияға төзімді болат пен түсті қорытпалардан жасалған дәлдіктің жоғары сыныпты ескекті бұрамаларының дайындалған маркалары мен бұрыштары бойынша қиылыстар арасындағы қалақ металдарын соңғы рет өңдеу (шабу);

су асты қанаттары бар кемелерде айнымалы қадамның ескекті бұрамаларын, рульдер мен қанат құрылғыларын соңғы рет өңдеу;

дәлдіктің жоғары сыныпты бұрамаларының маркаларымен және реттелетін қадам мен шаблондар бойынша бұрама және орталық жырашықтарды шабу; тұрақты және айнымалы қадамның ескекті бұрамалары мен қанат құрылғыларын статистикалық теңгеру;

кемені жөндеген кезде дәлдіктің жоғары сыныпты ескекті бұрамаларының барлық өлшемдерін алдын ала және соңғы рет өңдеу;

барлық өлшемді ескекті бұрамалардың қалақтарын қадамды үшбұрышты сызғышпен тексере отырып түзету;

қисық сызықты жиектерді шабу, беріктігі жоғары болаттан жасалған күрделі конфигурациялы конструкцияларды жинау кезінде жүздерін алу;

әртүрлі кеңістік жағдайындағы оң және сол қолы жағынан ыңғайсыз, әрең жететін түрлі күрделі конструкцияларда шабу жұмыстарын орындау;

4,0 МПа (40 кгс/см² жоғары) астам қысымы кезінде су құйып корпусты конструкцияларды сынау кезінде ақау орындарын есептеу мен бедерлеме бойынша жұмысты орындау;

әртүрлі кеңістіктік жағдайында және қолжетімділігі қиын жерлерде 0,1 мм дәлдігімен алюминий қорытпасынан жасалған аса жауапты корпусты конструкцияларға пневматикалық фрезерлі қол машинаның көмегімен жиектерді өңдеу;

жылы жолдардан кейін аса жауапты конструкциялардың беттерін тазалау; кемелердің су бетінде қалқуы жағдайында түйіскен жерлерді жаңарту бойынша шабу жұмыстарын орындау.

219. Білуге тиіс:

статистикалық теңгеру мен оларды жөнге салуға арналған стендтердің құрылымын;

ескекті бұрамалардың жинақталған тораптарын жинау мен реттеу тәсілдерін;

ескекті бұрамалар мен қанат құрылғыларының сапасына беттерді жөндеу дәлдігі мен жиілігінің ықпалын;

тұрақты және айнымалы ескекті бұрамалар конструкцияларының барлық түрлерін, рульдер мен қанат құрылғыларды жинау, сынау мен тапсырудың техникалық шарттарын;

беріктігі жоғары қолданылатын болат пен қорытпалардың механикалық қасиеттерін;

осы болат пен қорытпадан жасалған конструкцияларға қойылатын талаптар мен шабудың техникалық шарттары, жинау-дәнекерлеу жұмыстарының негізгі ережелері, темірбетонды кемелердің ұйқысыз су бетінде қалқу жағдайындағы жұмыстарды орындау ерекшелері, темірбетонды кемелердің бөлікшелерін сынау процесінде анықталған күрделі ақауларды жою әдістемелерін.

220. Жұмыс үлгілері:

1) ескек бұрамалар –белгілеу қадамының сухарьларын қиюластыру және реттеу;

2) жоғары сыныпты барлық өлшемдегі ескек бұрамалар – тегістеу мен жылтырату;

3) ескекті бұрамалар – жапсырма табақтарын қиыстырып канал жүйесін шабу, кейіннен жауып бекіту мен лекальды сызғыш бойынша қиюластыру;

4) қалақтарды өңдеу үшін масштабты көшірмелер – алдын ала өңдеу;

5) ескекті бұрамаларды қалыптау үшін металл модельдері – алдын ала өңдеу;

6) клюздар зәкірлі, арқандап байлайтын, кронштейндер – құйылған бөліктердің жазықтарын таза өңдеу, табақтарға жанасқан табақ жиектерін шабу, жүздерді өңдеу;

7) көлемді секциялар (түпкі секциялардың шеттері) – жүздерін алып пішін бойынша шабу;

8) негізгі конструкциялардың монтажды түйіскен жерлері – жүздерін өңдеу мен тігіс тамырларын шабу;

9) негізгі механизмдер мен құралдар астына фундаменттер – жинау мен орнату кезінде жиектерін өңдеу, жазықтықтарды шабу.

Параграф 5. Кеме шабушысы, 6-шы разряд
221. Жұмыс сипаттамасы.

сипаттамаларын алып, реттелетін қадам бұрамаларын жинау және баптау;

реттелетін қадам бұрамаларын статистикалық теңгеру, кергіштер мен саңылауларын қиыстыру, штат күпшектерді жинау кезінде қалақтарды ортаға дәл келтіру;

бұрамалардың айналу осі мен қалақтардың бұрылыс осіне қатысты реттелетін қадам бұрамалардың қалақтарын біртұтас статистикалық сәтке келтіру;

ескекті бұрамалардың гидродинамикалық сипаттамаларын бұзбай, ұшқалақ массаларды бірнеше қалақтарға не әр қалақтардың бірнеше нүктелеріне таратумен динамикалық теңгеру кезінде ескекті бұрамалардың айналу осі мен инерцияның негізгі орталық осін есептік мәліметтер бойынша қосарлау;

көшірме-фрезерлі станоктары үшін масштабты көшірмелердің беттік бұрамаларын дайындау;

әртүрлі конфигурациялы эксперименттік - тәжірибелі ескекті бұрамаларды толық өңдеу.

222. Білуге тиіс:

реттелетін қадам бұрамаларын статистикалық теңгеру үшін станоктар, стендтер мен құралдар құрылымын;

динамикалық теңгеру үшін станоктар мен құралдар құрылымы, оларды тербеліс жиілігіне келтіруді;

стродоскоп жұмысы: ұшқалақ массаларды тарату мен есептеу әдістемелерін;

беттерді ескекті бұрамалардың сапасына өңдеудің дәлдігі мен жиілігінің ықпалын;

ескекті бұрамалардың барлық түрлерін жинауға, сынау мен тапсыруға қойылатын техникалық шарттарды.

223. Жұмыс үлгілері:

1) реттелетін қадамның ескекті бұрамалары –соңғы рет өңдеу;

2) әртүрлі конфигурациялы эксперименттік -тәжірибелі ескекті бұрамалар – айдамалау және сорып әкетуші беттің толық өңделуі;

3) қалақтарды өңдеу үшін масштабты көшірмелер - ақырғы өңдеу, жөндеу мен түзету;

4) ескекті бұрамаларды қалыптау үшін металдық модельдер – соңғы рет өңдеу.

16. Ағаш кемелерді құрастырушы
Параграф 1. Ағаш кемелерді құрастырушы, 1-разряд
224. Жұмыс сипаттамасы.

жапсырылатын бөлшектерге желімді қолмен жағу;

бөлшектерден және тораптардан желімнің ағуларын жою;

клепкалау кезінде тойтармаларды бекіту;

біліктілігі жоғары ағаш кемелерді құрастырушының басшылығымен кемелердің және шлюпкаларды құрастыру, орнату және бекіту.

225. Білуге тиіс:

ағаш кемелердің бастапқы аудандарының атауларын, кемелердің корпустарын және шлюпкалардың негізгі бөлшектерін және тораптарын;

кемелердің және шлюпкалардың бөлшектерін орнату және бегіту, құрастыру кезінде орындалып жатқан жұмыстардың тәсілдері және негізгі ережелерін;

беттерге қолдан желім жағу және бөлшектерді тазарту бойынша жұмыстардың ережелері мен тәсілдерін;

қолданылып жатқан құралдар және оларды пайдалану ережесін.

226. Жұмыс үлгілері:

1) кемелерді толтырғыштар – жою;

2) шлюпкалардың шеткі орындықтары – ескі ұңғыларды жою;

3) шлюпкалар – ескі қаптаманы шешу.

Параграф 2. Ағаш кемелерді құрастырушы, 2-разряд
227. Жұмыс сипаттамасы.

кеме секцияларының, корпустарының және шлюпкалары жабдықтарының қарапайым бөлшектерін және тораптарын құрау, орнату, тігу және бекіту; бөлшектерді дайындағанда алдын-ала өңдеу бойынша жекелеген операцияларды орындау: сүргілеу, қаптау, бұрғылау және т.б;

тік «фугу» - ға жапсыру үшін бөлшектердің беттердің алдын-ала дайындау;

жапсырған кезде қарапайым пакеттерді жинау;

қолданылып жатқан құралдарды егеу;

ағаш бөлшектердің қарапайым өзара жанасуларын (байланыстардың) орындау;

біліктілігі жоғары ағаш кемелерді құрастырушының басшылығымен орташа күрделі бұйымдарды және тораптарды сүргілейтін, ленталы және дөңгелектеп аралайтын станоктарда құрау, жапсыру және бұйымдарды тексеру бойынша әртүрлі жұмыстарды орындау.

228. Білуге тиіс:

ағаштың физикалық, механикалық құрамы мен негізгі ақауларын;

кеме тұрғызуда қолданылатын желімдердің түрлері және олардың белгіленуін;

ағаш өңдейтін станоктардың (ленталы, дөңгелетіп аралайтын, сүрілейтін, бұрғылайтын және тағы басқа.) белгіленуі мен түрлерін;

ағаш кемелердің негізгі конструкциясын;

кемелердің секцияларының, корпустарының және шлюпкалардың қарапайым бөлшектерін және тораптарын құрастыру ережесін;

бөлшектердің және тораптардың қарапайым байланыстарының түрлерін;

бұйымдардың қарапайым тораптарын және шлюпкалардың жабдықтарын орнату бойынша ағаш - монтаждау жұмыстарының тәсілдері мен әдістерін;

ағаш кемелерді және шлюпкаларды құрастыру кезінде бұрғылау тәсілдерін; қарапайым сызбаларды және үлгілерді оқу ережелерін;

қолданылып жатқан құралдар.

229. Жұмыс үлгілері:

1) кеменің жабдықтарының бөлшектері және тораптары – шешу;

2) кемелерді толтырғыштар – орнату;

3) жабдықтарға арналған қорғаныс қаптамасы – тақтайлардан және фанерадан дайындау;

4) корпусты тақтайлармен қаптауда қолданылатын планкалар – өлшем бойынша бұрғылау;

5) әуе жәшіктерін тігу қалқандары - дайындау, орнату;

Параграф 3. Ағаш кемелерді құрастырушы, 3-разряд

кемелердің, шлюпкалардың, бакастардың және ялдардың секциясын және корпусының орташа күрделі бұйымдарын және тораптарын құрау, белгілеу және жапсыру;

ленталы, дөңгелетіп аралайтын, сүргілеуіш станоктарда жұмыстардың барлық түрлерін орындау және оларды икемдеу;

пресс-формада тік және сфералы бұйымдарды жапсыруға арналған шпондарды пішуге іріктеу;

сызба және үлгі бойынша қарапайым шаблондарды орындау;

корпустың сфералы бөлшектерін шыны матамен жапсыру;

құрылғылардағы шлюпкалар үшін майыстырылған бөлшектерді майыстыру;

орташа күрделі қиыстыруды (қиыстыруларды) орындау;

жапсырған кезде күрделі пакеттер мен қалқандар жинағы;

шпоннан бұйымдарды гидравликалық және пневматикалық престеу;

беті шығыңқы бөренелерді және киль мөлшер қада қаптамасын шпонмен жапсыру үшін сүргілеу;

тойтарма және болттарды орнату үшін белгілеу;

плазадан пішіндерді, макеттерді, төсектерді, рейкаларды шаблондармен пайдалану;

орташа күрделі кондукторларды және жабдықтарды құрастыру;

пневматикалық құрылғының көмегімен және қолдан өткізбейтін тігістерді тойтару;