Жұмыстың және жұмысшы мамандардың бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (23-шығарылым) 1-бөлім. Жалпы ережелер Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (23- шығарылым) (бұдан әрі бтба) «Кеме құрастыру және кеме

таратушы және қабылдаушы аспаптың барлық түйіндерінде күрделі ақауларды табу, оларды кез келген жағдайларда жою;

таратқыштың және қабылдағыштың каскадтарын қиыстырып келтіру және түйістіру;

қуатты кеме станцияларын байқауға дайындау, оларды тапсыру; редуктордық таратқыштармен верньерлік құрылғыларды жөндеу;

жөндеуден кейін барлық жүйелердің қабылдағыштары мен таратқыштарын баптау;

таратқышты градустау, дециметрлік толқындардың аппаратурасын жинау, жөндеу және құрастыру;

радиотехникалық құралдарды жөндеу: кез келген радиолокациялық және гидроакустикалық станцияларды кешенді баптау және реттеу, олардың сипаттамаларын алу және формуляларды толтыру, редиотехникалық құралдар жұмысының үйлесімді режимін таңдау, сипаттамаларын алу және жоғары дәлдікті және РЛС қадағалау блоктарының режимдерін, гидроакустика аппаратурасын тексеру;

антенна – фидерлік құрылғыларды және дірілдеткіштерді жөндеу;

навигация құралдарын жөндеу: кез келген күрделілікті навигация құралдары мен қондырғыларын беру стендісінде және кемелерде жөндеу, құрастыру, реттеу және тапсыру;

навигациялық қондырғыларды және станцияларға қызмет көрсету және швартты және қозғалғыш сынауларға тапсыру;

жоғары жиілікті аспапты жөндеу және баптау;

байланыс және навигацияның спутник аспабын монтаждау;

бір жолақтық қабылдау- тарату аппаратурасын монтаждау және реттеу;

жөндеуден кейін УКВ рейдті байланыс аспабын баптау;

бригадаға басшылық ету.

190. Білуге тиіс:

ерекше күрделі радиотехника аппаратурасының құрылысы мен белгіленуін, кемелерде қуат алу көздері мен оларды пайдалануды;

кеменің электр және радио жабдығының құрылысын, әрекет ету қағидасы мен пайдалану ережесін, аппаратура жұмысындағы ақауларды табу және жоюды;

жөндеу түрлерін, техникалық сипаттамалар құрумен стенділік сынаулар және ерекше күрделі түрлерін қосқанда, электрорадионавигация және радиобайланыстың барлық түрлерін құрумен стенділік сынауларды, қабылдау және тарату кеме аппаратурасының белгіленуі мен пайдалану ережесін;

қабылдау-тарату аппаратурасының жинағына кіретін барлық элементтердің белгіленуі, оларды қосу, тексеру, жөндеу ережесі, қабылдау және тарату орталықтарының антенна-мачталық құрылғыларын;

қабылдау радио орталықтарының аппаратурасында қолданылатын сигнализация, бұғаттау және автоматика жүйелері, олардың тізбектерін тексеру ережесін; паразиттік ауытқулар, оларды жоюдың негізгі әдістерін;

таратқыштардың қуатын анықтау әдістерін;

қуатты таратқыштардың лампаларының анодтарын суыту тәсілдерін; антенналардың түрлері мен оларды жазу ережесін;

қабылдау- тарату аппаратурасын жиынтықтау ережесін;

радиостанцияларды қуаттандыру көздерінің түрлерін, оларды тексеру, кемелерде орнату және пайдалану ережесін;

иіртүтік таратқыштарымен күрделі редукторлық жүйелерді;

жөнделетін бағдарламаның сынау және тапсыру бағдарламасының техникалық шарттарын;

күрделі радио өлшеу құралдарының түрлерін, әрекет ету қағидасын, құрылысын, пайдалану ережесін;

радиостанцияларды жөндеу, реттеу және баптау әдістері мен жүйелілігін; радиостанциялардың жинағына кіретін барлық элементтердің белгіленуін, оларды қосу, тексеру, жөндеу және баптау ережесін;

радиостанцияларға швартты және қозғалғыш сынау өткізу әдістемесін;

радиостанциялардың техникалық деректерін алуға арналған аппаратураны пайдалану ережесі мен тәсілдерін;

навигациялық аспаптарды жөндеуге қойылатын техникалық шарттарды; навигациялық аспаптардың барлық түрінің әрекет ету қағидасы мен конструкцияларын;

швартты және қозғалғыш сынаулардың бағдарламасын, КСРО тізілімінің РСФСР Өзен тізілімі ережесінің техникалық талаптарын;

электрондық- есептеу құрылғылары мен импульстық техниканы есептеумен жаңа кеме жабдығы мен навигациялық жабдық сызбаларының жұмыс қағидасын.

191. Арнаулы орта білім қажет.

192. Жұмыс үлгілері:

1) автомат-салушы – сызбаны реттеу, сынау;

2) әріп басатын аппаратура – жөндеу, реттеу, басқа радиоаппаратурамен түйістіру;

3) «Шхуна» тәрізді спутниктік навигация аппаратурасы – монтаждау;

4) радиобайланыс аппаратурасы: «Барк», «Бриг», «Корвет», «Муссон», «Сирена» тәрізді РПУ; «Штиль», «Шторм», «Сибирь», «Циклонда» тәрізді радиоқабылдағыштар; «Ангара», «Рейд», «Сейнер», «Чайка» түрлі радиостанциялар - дефектациялау, реттеу, баптау;

5) «Волна-С» тәрізді спутниктік байланыс аппаратурасы – монтаждау;

6) жиілікті диапазондық- кварцты тұрақтандырумен қоздырғыш- жөндеу, бапта;

7) стандартты сигналдардың генераторы- жөндеу, баптау;

8) қуатты таратқыштар - жөндеу, баптау;

9) жиілік модульдеумен таратқыштар - жөндеу, баптау;

10) электр радионавигациялық және спутниктік аспаптар – жөндеу,реттеу;

11) «Рыбка», «Румб» тәрізді радиопеленгаторлар - дефектациялау, реттеу;

12) жүйе (индикаторлық, қабылдау- тарату, автоматика, есептеу- шешуші) – баптау, сипаттамалар алу;

13) радиолокациялық станцияда «нағыз қозғалыс» және «кемелердің ажырауы» жүйелері - баптау, реттеу;

14) кварцты сүзгі - жөндеу;

14. Кеменің белгі қоюшысы

плазада – түзу сызық пішінді ұсақ бөлшектердің нобайларын, нобайлар және көшірмелер бойынша көшірмелі сызбалар мен сызба шаблондарын түзу сызық жиекті бөлшектерге сызу;

қағазды дайындау – сызба шаблондарын сызуға арналған фото төсетек;

түзу сызық жиекті бөлшектердің пішу картасын құрастыру және рейсфедермен калькалау;

шаблондар мен каркастар үшін материалдарды дайындау мен іріктеу;

қарапайым сызбаларды оқу;

анағұрлым жоғары білікті кеменің белгі қоюшысының басшылығымен шаблондар мен каркастар әзірлеу;

металда - нобайлар, шаблондар мен нақты сызбалар бойынша түзу сызықты бөлшектерге белгі қою;

шаблондарды қабылдау мен тапсыру;

анағұрлым жоғары білікті кеменің белгі қоюшысының басшылығымен үзік-үзік дәнекерленген тігістерді, қисық сызықты бөлшектерді белгілеу.

194. Білуге тиіс:

кеме корпустарының негізгі конструкцияларын; плазалы жұмыстардың тағайындалуы, плазалы бөлудің типтерін;

теориялық сызбаның үш жобасы туралы түсінікті;

нобайларды әзірлеу ережелерін, пішу карталарында орналастыру және түзу сызық пішінді шаблон бөлшектерін дайындау, кеме жасайтын сызбаларда қолданылатын шартты белгілерді;

табақтарды бөлшектерге пішуге қойылатын талаптарды;

көшірмелі сызбалар мен сызба шаблондарды сызғанда қойылатын техникалық талаптар, көшірмелі сызбалар мен сызба шаблондарын сызу тізбектілігі мен ережелерін;

сызылған көшірмелі сызбалар мен сызба шаблондарын маркалау ережелерін;

кемелерді тұрғызу үшін қолданылатын материалдардың негізгі маркалары, қарапайым геометриялық құрастыру тәсілдерін;

негізгі геометриялық фигуралардың аудандарын және басқа да параметрлерін анықтауды;

даярланатын шаблондардың плазалы бөлуден ауытқу нормаларын; бөлшектердің жылулық және механикалық өңделуі жөніндегі негізгі мәліметтерін;

плазалы жұмыста қолданылған орман материалдарына қойылатын талаптары мен номенклатурасын;

маркалау мен керндеу ережелерін;

шаблондар мен каркастарды тасымалдау мен сақтау тәсілдерін;

қарапайым белгілеу инструменттерінің (құралдардың) атауы, құрылымы мен қолдану ережесін;

плазаның ағаш өңдеуші жабдығы жөніндегі негізгі мәліметтерді.

195. Жұмыс үлгілері:

1) фотопроекциялық әдіспен белгіленетін бөлшектер – керндеу;

2) түзу сызық пішінді кницалар, табақтар, планкалар мен т.б. – шаблондар мен нобайлар бойынша белгілеу.

Параграф 2. Кеменің белгі қоюшысы, 3- разряд
196. Жұмыс сипаттамасы.

плазада – нобайлар сызу, плазалы бөлуді талап етпейтін бөлшектерге шаблондар даярлау;

көшірмелі сызбалар мен сызба шаблондарды лекальды жиегімен сызу;

оптикалық инструменттің көмегімен ұсақ бөлшектерді көшірмелі сызбалар масштабында сызу;

технологиялық талаптар мен рационалды орналастыруды ескере отырып, тікбұрышты және лекальды жиектері бар бөлшектерден пішу карталарын құрастыру;

дайын бағдарламалар бойынша ЧПУ сызу машиналарында пішу карталарын тексеріп сызу;

ЧПУ сызу машиналарында көшірмелі сызбалар сызу;

түзу сызық жиекті бөлшектерден құрылған пішу карталарын тексеру;

плазаның ағаш өңдеуші жабдығында жұмыс істеу;

анағұрлым жоғары білікті кеменің белгі қоюшысының басшылығымен табиғи және масштабты плазаны ажырату бойынша жұмыстарды орындау;

плазалы ажыратудың кеңістік сызықтарын созуды орындау, анағұрлым жоғары білікті кеменің белгі қоюшысының басшылығымен мөлшер қада созғыштар мен малоктарды әзірлеу;

ЭВМ-де есептеу үшін ойықтары жоқ түзу сызық жиекті бөлшектерді және нобайлар бойынша басқа да күрделендіретін элементтерді дербес аналитикалық сипаттау;

телетайп аппараттарда перфоленттерді қайталау және бақылау – есесптеуіш құрылғымен екі дананы салыстыру, перфоленттерді түзет;

маркалайтын машиналар үшін бағдарламаларды құрастыру мен тексеру;

белгілеудің фотопроекциялық аппаратурасын, механикалық рольгангаларын, маркалау машиналарын басқару;

металда –нақты сызбалар мен нобайлар бойынша бір лекальды жиегі бар бөлшектерге белгі қою;

шаблондар бойынша қисық сызықты бөлшектерге белгі қою;

фотопроекциялық әдіспен белгіленген бөлшектердің түрлі күрделілігінің борлы сызықтарын тесу;

нобайлар мен сызбалар бойынша бір бағытта иілген жазық төсемдерді пішінді, жиынтық қондырғыларды белгілеу;

каркастар мен шаблондар бойынша иілген соң жиынтықты пішіндеу .

197. Білуге тиіс:

жасалатын кемелердің корпусын құрастыру технологиясын;

нобайларды, шаблондарды дайындау ережесі мен тәсілдерін;

созуды орындау әдістерін;

корпусты бөлшектер мен МСЧ бөлшектердің нобайларын ресімдеу ережелерін;

ауқымды және табиғи ажыратудың жалпы ережелерін;

ажыратуға қойылатын техникалық талаптарды;

қарапайым геометриялық қашауларды салу әдістерін;

плазалы ағаш өндіретін жабдықтың құрылымын;

бағдарламалы басқарумен механикалық рольгангаларды, фотопроекциялық жабдықтарды, маркалайтын машиналарды басқару ережелері мен жұмыс істеу қағидасын;

бағдарламаларды маркалау мен сақтау ережелерін;

маркалайтын машинамен түсірілген шартты белгілері мен таңба пішіндерін, бөлшектерді белгілеу мен маркалау бағдарламаларын құрастыру мен әдістемесін;

фотопроекциялық белгілеу жөніндегі негізгі мәліметтерді;

плазалы жұмыста қолданылатын сызу – өлшеу инструменттері, оптикалық-механикалық инструменттерді;

жалпақ контурлардың сипаттама құрылысы мен қағидасын;

әмбебап геометриялық операторды;

бөлшекке көлем беру тәсілдерін;

қорытынды процедуралық блоктар туралы түсінікті;

пішу карталарын аналитикалық сипаттау тәсілдерін;

сызу, сызба геометриясын.

198. Жұмыс үлгілері:

1) бимсалар – жартылай ендік мөлшер қадаға түсіру;

2) бөлшектер – нақты сызбалар мен нобайлар бойынша өлшемдер мен маркалар кестелерін құру;

3) ойығы, жүзі, қиығы, лекальды жиегі бар бөлшектер – тексеру;

4) лекальды жиегі жоқ сыртқы қаптама табақтары – металда белгілеу;

5) екінші түбінің, палубаның, платформаның, бір лекаль жиекті тасаның төсеме табақтары – металда белгілеу;

6) корпустық конструкциялар жиынтығы - нобайлар мен сызбалар бойынша иілгеннен кейін пішіндеу, механикалық өңдеуден кейін тексеру;

7) бір бағытта иілген жалпақ және жазық секциялардың төсемдері – пішіндеу;

8) жалпақ төсемдер – жиынтықты орнату орнын белгілеу;

9) сандық бағдарламалар – бақылау сызу қондырғымен тексеру.

Параграф 3. Кеменің белгі қоюшысы, 4- разряд
199. Жұмыс сипаттамасы.

плазада – дайын ажырату кезінде майыспаған лекальды жиектері бар бөлшек нобайларын әзірлеу;

мөлдір пленкада нобайлар мен көшірмелер бойынша жиектердің қисықтары алмасып келетін (түрлі радиусты доғалардың жанасуы) бөлшектердің көшірме-сызбалары мен сызба шаблондарын сызу;

жасалған соң түзу сызықты және лекальды жиектері бар бөлшектерден құрастырылған пішу карталарын тексеру;

плазалы ажыратудың кеңістік сызықтарды созылуын орындау, мөлшер қадалар –созғыштар мен малоктарды дайындау;

пішу карталарының аналитикалық сипаттамасы;

қисық сызық жиекті бөлшектерді және нобайлар бойынша басқа да күрделендіретін элементтерді дербес аналитикалық сипаттау, бөлшектің негізгі контурына кесінділерді байлау (көмекші блоктарды);

күрделілігі орташа процедуралық сипаттамаларды құрастыру;

қорытынды процедуралық блоктарды қолдану арқылы бөлшектердің бастапқы мәліметтерін ЭВМ-де есептеу үшін дайындау;

ЭВМ-ге қосылған сызу қондырғысымен алынған қорытынды сызба бойынша ЭВМ-нің есептеу бағдарламасы мен бастапқы мәліметтерді дайындаудың дұрыстығын тексеру;

маркалайтын машинаға арналған бағдарламаны тексеру, ауысымның басында машина жұмысын тексеру;

үйлестірудің үш осі бойынша машинаның орын ауыстыруында іске қосу, басқару мен сәйкессіздікті жою;

жазатын инструментке арналған есептейтін қондырғыдан бұйрықтардың берілуі кезінде қателіктерді жою;

металда - қисық сызықты жиектері мен кесінділері бар бөлшектерді белгілеу;

тұрақты қисық радиусы бар бойлау және көлденең жиынтықты белгілеу; каркастар бойынша бөлшекті белгілеу;

қисық сызық жиекті және екі бағытқа иілген төсемді пішіндеу, жиынтықты орналастыратын орынды белгілеу.

200. Білуге тиіс:

теориялық сызбаның жекелеген түйіндерін келісу тәсілдерін;

малоктарды, плазалы кестелерді есептеу мен құруды;

созғыштар мен малоктарды түсіру ережелері мен тәсілдерін;

фотопроекциялық белгілеу бойынша барлық жұмыс түрлерін;

фундаменттің орналасу орнында кемеде, секциялар мен блоктарда белгі қою, сыртқы қаптамаға жиынтықты түйреу сызықтарын белгілеуді; дәнекерлеуге кеме конструкцияларын белгілеу және құрастыру рұқсатнамасын; каркастар мен макеттерді дайындау ережесі мен тәсілдерін;

өндіріске плаза-технологиялық дайындық жүйесінің математикалық моделін құру қағидасы мен мәні және олардың көмегімен шешілетін мәселелердің шеңберін;

кеме корпусының математикалық моделі мен сызбалары бойынша корпус бөлшектердің пішіні мен мөлшерін аналитикалық анықтау тәсілдерін;

маркалау машинасын жөндетудің негізгі ережелерін;

рольгангалар мен маркалау машиналарының механикалық түйіндерінің өзара іс-қимылы мен принципті кестесін;

маркалау машинасын жұмысқа дайындау мен тексеру ережесін және перфолентке берілген бағдарламаны тексеруді;

КОДС-ті (функция беретін оператор, операторлар: «Бөлшек», «Байлау», «Кесу», «Шпигат», топтық қайталау операторы);

КОДС жүйесінің құрылысын, интерполяторлар қолданылатын кадрлардың (жеке көріністер) құрамын;

механикалық рольгангалы фотопроекциялық аппаратураның құрылысын; бөлшекті кесетін сандық басқару бағдарламалардың құрастыру әдістемесін; тригонометрия, проекциялық сызуды.

201. Жұмыс үлгілері:

1) бимсалар – мөлшерқада құру;

2) әртүрлі өткелдері бар вентиляциялық машиналардың дүрліктіру бөлшектерін металда белгілеу;

3) бөлшектер – корпустық масштабты ажыратудың өлшемдері мен маркалар кестесін құру;

4) еріксіз конфигурациялық бөлшектер – дербес аналитикалық сипаттама (өлшемдер, «Геометрия» және «Маршрут» тараулар кестелерін дайындау) нобайлар бойынша жөндету.

5) пішу карталары – ЭВМ-де есептеу үшін сипатамаларды құру, бақылау-графикалық қондырғымен тексеру, жөндету;

6) көлденең және тік кильдер – белгілеу;

7) сыртқы қаптама табақтары (НО) – ЭВМ-ді қолдана отырып қашау үшін бастапқы мәліметтер дайындау;

8) кеменің орта бөлігіндегі сыртқы қаптама табақтары – металда белгілеу;

9) жабдықты орналастыру үшін кеме бөлмесінің макеттері – белгілеу мен дайындау;

10) бойлық жиынтық және т.б. –математикалық модельді қолданып жұмыс сызбасы бойынша ЭВМ-мен есептеу үшін дербес аналитикалық сипаттау;

11) тұрақты қисық радиусты бойлық және көлденең жиынтық – белгілеу;

12) арнайы пленкадан жасалатын плазалы масштабты плаза-қалқандар - сызу;

13) екі бағытта иілген қисық сызықты төсеме – төсек-орынды пішіндеу, жиынтықты орнату орындарын белгілеу;

14) корпустар мен шығып тұрған бөліктердің масштабты ажыратылуы – жаңарту;

15) вентиляция құбырлары – күрделі конфигурациялы және кенжарлы шаблондарды дайындау;

16) ішкі конструкциялардың жалпақ секцияларының жүздері (төсемелер, платформалар, қоршаулар мен тағы басқа) – сызба бойынша дайындау;

17) флоралар – шаблондар мен нобайлар бойынша металмен белгілеу;

18) төсек-орынды сызбалау мен жинақтауға арналған шаблондар – дайындау;

19) кемелердің машина және тірелген жер бөлімшелерінде алынатын пайол шаблондар – орнында өлшемін алып дайындау;

20) орнында қиыстырумен күрделілігі орташа құбыр байлауларының шаблондары - дайындау.

Параграф 4. Кеменің белгі қоюшысы, 5- разряд

плазада – күрделі қоршаулы кемелерден басқа теориялық сызба проекциясымен келісумен корпусты масштабты және табиғи өлшеміне дейін ажырату;

табиғи өлшемге дейін және бөлек түйіндері масштабында, корпус конструкциясын ажырату мен теориялық сызбаны келісу;

нобайларды дайындау, ауқымды плазаны ажыратып табақтарды қашау;

кеменің цилиндрлі бөлігінің аймағында қаптама табақтарын жалпақтап жаю;

жалпақтап жайып бөлшек нобайларын дайындау;

сызба шаблондар мен сызба көшірмелерін тексеру;

ажырату, пішіндеу мен тексеру үшін екі және одан да көп жазықтықта иіліп келген шаблондарды, каркастар мен макеттерді дайындау;

желпуіш тәрізді секциялардың өтпелі малоктарын дайындау;

блок- модельдер мен плазалы ажыратқышқа кертіктер мен жапсарлар жағу;

бөлшектердің пішіндері мен мөлшерлерін талдамалық анықтау үшін жұмыс сызбаларының талдауы мен процедуралық сипаттамаларды дайындау;

сызба мен математикалық модельдер бойынша ЭВМ-мен есептеу үшін күрделі бөлшектерді аналитикалық сипаттау;

процедуралық блоктарды қолданып есептеу үшін бастапқы мәліметтерді дайындау;

есептеу алдында бастапқы мәліметтер мен аналитикалық сипаттамаларды тексеру;

корпусты жинақтау жұмыстары үшін заттың өзіне қаратып жасалатын және масштабты күрделі жабдық ажыратылуын дайындау;

металда – плазалы мөлшерқада, каркас, нобай мен сызба бойынша желкен сияқты, ер-тоқым тәрізді, желпуіш тәрізді иірімдері бар бөлшектерді ажырату, күрделі иілімді және қисық сызықты төсемелерді пішіндеу.

203. Білуге тиіс:

теориялық сызбаны ажырату ережелері мен тәсілдерін;

корпусты конструкциялардың дербес күрделі бөліктерді ажыратуы кезінде геометриялық құрылыс тәсілдерін;

теориялық сызба проекциясын келісу ережесін;

плазалы ординаттар кестесін;

су ығыстырғышты тексеру үшін ордината кестелерін құру ережелері мен тәсілдерін;

корпус ажыратылуында теориялық және конструктивті сызықтардың орналасуын;

корпустың күрделі конструкцияларын белгілеу кезінде геометриялық құрылыс тәсілдерін;

сыртқы қаптаманың кертіктері мен жапсарларды, бойлық және тік байланыстарды, секция жапсарларын, табиғи және масштабты плаза корпусында бойлық жиынтық қиылыстарына жағу ережелерін;

цилиндрлі бөлігінде сыртқы қаптама табақтарын жаю тәсілдерін;

күрделі шаблондарды, каркастарды, макеттерді, блок-модельдерді, дайындау ережелері мен тәсілдерін;

бағдарламалы басқару мен лазерлі-белгілеу қондырғысы бар газды кескіш машиналардың құрылысы, корпус өндіретін, жинақтап-дәнекерлейтін және стапельды цехтарда жұмыс істеу технологиясы мен ұйымдастырылуын;

плаза-қалқандарын дайындауды;

плазалық жұмыстардың барлық түрлеріне қойылатын техникалық талаптар: масштабты және табиғи ажыратуға, корпустың конструкциялары мен бөлшектер өлшемдерін анықтауын;

масштабты және табиғи ажыратуын тапсырғанда ресімдеу, тексеру, қабылдау, плазалық ажыратуды орындау үшін сызу және өлшеу инструменттеріне қойылатын талаптарды;

күрделі беттерді жаю әдістемелерін;

көшірме-сызбалардың сапасын бақылау ережелерін, ЭВМ-мен есептеу үшін күрделі бөлшектерді жаюды сипаттау тәсілдерін.

204. Жұмыс үлгілері:

1) кеме вентиляциясы – нобайларды әзірлеу мен шаблондарды дайындау арқылы трассаларды бөлу;

2) кішкентай кемелердің ескек біліктерінің дөңгелектері – шаблондар мен каркастар бойынша табақтарды белгілеу;

3) кішкентай және орта кемелердің ескек біліктерінің дейдвудтары, мортирлары, кронштейндері – плазада ажырату;

4) күрделі иілгіштері бар бөлшектер – ЭВМ-де қашау үшін бастапқы мәліметтерді дайындау;

5) кеменің ұшындағы жиынтығының бөлшектері – жұмыс сызбалары мен математикалық модельдер бойынша жұмыс сызбаларын талдау мен процедуралық сипаттамаларды құру;

6) бөлшектер – бірігіп сипаттау үшін үлгілік топтарға қосылу арқылы формаларды талдау;

7) МСЧ бұйымдары үшін барлық үлгідегі гі конустар – қашау;

8) шварт клюзалар – макеттерді дайындау;

9) орташа кемелердің зәкірлі клюздер і– осьті сызықтарды анықтау, зәкірлі клюздерді құру бөлшектері, шаблондар мен каркастарды дайындау;

10) ұшындағы қос еңісті сызықтары – плазада жағу;

11) орташа кемелердің қос қисықты сыртқы қаптама табақтары – табақтарды жаю, белгілеу үшін нобайлар мен шаблондарды, ию үшін каркастарды әзірлеу;

12) кіші кемелердің мортирлары мен кронштейндері – модельдерді дайындау үшін қалқандарды сызу;

13) табиғи бөлу – негізгі сызықты жағу, плазалы тор құру;

14) созғыштар – көлемді секцияларды пішіндеу үшін плазаларды түсіру;

15) табиғи корпустар мен шығып тұрған бөліктердің масштабты ажыратылуы – жаңарту;

16) орта кемелердің негізгі механизмдерінің фундаменттері – плазада бөлу, белгілеу үшін шаблондар, каркастар мен сызба шаблондар бөліктерін дайындау;

17) ию мен белгілеу үшін тұмсық ұштарының шпангоут шаблондары – дайындау;

18) күрделі құбырлар бумасының шаблондары- орнында қиыстырып дайындау;

19) рамалы, радиалды шпангоуттары- ию мен белгілеу үшін шаблондарды дайындау;

20) орта және ірі кемелердің штевеньдері – плазада бөлу, модельдерді дайындау үшін шаблондар әзірлеу, дайындамалар белгілеу.

Параграф 5. Кемелік белгі қоюшы, 6-шы разряд
205. Жұмыс сипаттамасы.

плазада – күрделі қоршаулы кемелерден теориялық сызба проекциясымен келісумен және табиғи өлшеміне дейін корпустық масштабты ажырату;

екі және одан да көп жазықтықта иілген жауапты бөлшектерді қашау;

күрделілігі әртүрлі каркастарды, макеттерді, блок-модельдерді әзірлеу;

кеме корпусының математикалық моделін қалыптастыру;

теориялық сызбаның аналитикалық келісуі;

корпустың аналитикалық келісімімен есептеу нәтижелері мен сызбалары бойынша жауапты корпусты конструкциялардың математикалық модельдерінің кестесін белгілеу мен құру;

ЧПУ сызба машиналарында ауқымды -плазалы қашауларын сызу;

ЭВМ-мен есептегеннен кейін сызылғандарды талдау мен математикалық модельге өзгеріс енгізу;

күрделілігі әртүрлі жалпыланған процедуралық блоктарды құру;

плазалық ординаттардың есептік кестелерін құру.

206. Білуге тиіс:

плазалы кітаптың кестелерін құру;

кемені құру мен кеме жабдығын жөндеу процесінде анағұрлым күрделі, жауапты және тексеру жұмыстарын орындау тәсілдерін, барлық проекцияларда кеме корпусын плазалағанда ажырату кезінде геометриялық құрылыс тәсілдерін, кеме корпусының толық математикалық моделін құруды; плаза жұмыстарында аналитикалық әдістемелерді қолдану ерекшеліктері;

өндіріс процестерін бағдарламалауды;

кеме құру өндірісінің плазалы дайындығын ұйымдастыруды.

207. арнаулы орта білім талап етіледі.

208. Жұмыс үлгілері:

1) ірі кемелердің ескек біліктерінің дейдвудтары, мортирлары, кронштейндері – плазада ажырату;

2) түтін жолдары - плазада ажырату мен пішілген табақтарды каркас пен шаблон үстіне жабу;

3) дейдвуд құбырлар, штевеньдер, клюздер аймағында сыртқы қаптама табақтарын июге арналған каркастар – дайындау;