Жұмыстың және жұмысшы мамандардың бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (23-шығарылым) 1-бөлім. Жалпы ережелер Жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптерінің бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы (23- шығарылым) (бұдан әрі бтба) «Кеме құрастыру және кеме

кеменің механизмдерді пайдалануының негізгі ережелерін;

қосымша және қалдықтарды өңдейтін қазандардың мақсатын, құрылысын және жұмыс істеу принципін;

қосымша механизмдер мен құрылғыларды жөндеу тәртібін, оларды құрастыруға және сынауға қойылатын талаптарды;

кеменің механизмдері мен құрылғыларын жөндеген кезде қолданылатын алдыңғы қатарлы технологиялық процестерді;

білік өткізгішті, ескіш доңғалақтарды ортаға дәл келтіру ережелерін; қосымша механизмдерді болат арқан және жүріс сынақтары кезінде іске қосу және қызмет көрсету бойынша нұсқауларды, олардың жұмыс режімдерін реттеу әдістерін;

нормаларды, салалық және мемлекеттік стандарттарды;

жөндеу, сынау әдістемелерін;

шектерді, қондыруларды; кедір-бұдырлық квалитеттерін және параметрлерін;

әмбебап, арнайы айлабұйымдарды және бақылау-өлшеу аспаптарын, күрделі сызбаларды оқу ережелерін.

361. Жұмыс үлгілері:

1) балық тұздау агрегаттары, ау сілку машиналары – дефектация, жөндеу, жинау, монтаждау, тапсыру;

2) жылу алмасу аппараттары, қысым релесі, таратқыштар – жөндеу, жинау, түтіктерді ауыстыру және шыр айналдыру, орнату;

3) бағыттаушы аппараттар және шүмекті турбиналар –бөлшектеу, жөндеу, нығыздамаларды ауыстыру, орнату;

4) отындық арматура – бөлшектеу, ажырату;

5) блоктар, негізді жақтаулар, қақпақтар, цилиндрінің диаметрі 175 мм дейін болатын кеме дизельдерінің бұлғақтары бар поршеньдер – дефектация, жөндеу, орнату, ортаға дәл келтіру;

6) диаметрі 100 мм дейінгі иінді біліктер – калибрлеу және мойнақтарды жылтырату, төсеу, раскептерді өлшеу, май саңылауларын тексеру;

7) ескіш біліктер – шыныматаны, толтырғыштар мен байланыстырғыш элементтерді пайдалана отырып, эпоксидті құрам жағу;

8) диаметрі 250 мм дейінгі тралды жүкшығырдың жүк және аралық біліктері – төсеу;

9) аралық және ескіш біліктер, ескіш бұрамалар, дейвуд құрылғы, кронштейндер, мортиралар төлкелері, тығыздамалар, біліктер диаметрі 100 мм дейінгі ескіш бұрамалардың айнала аққыштары – дефектация, жөндеу, тетігін бұрау, қиюластыру, ернемектік және гидробаспақтық қосылыстарды жинау; жартылай жалғастырғыштарды отырғызу, төлкелерді баспақтау, құрастыру, кез-келген тәсілмен ортаға дәл келтіру, іс-қимылға тапсыру;

10) диаметрі 50 мм дейінгі таратқыш біліктер – бөлшектеу, дефектация, жөндеу, жинау, төсеу, реттеу;

11) мойынтірек ішпектері, білігінің диаметрі 100 мм дейінгі мойынтіректер – ұя бойынша қиюластыру, жинау, май саңылауларын тексеру;

12) деңгейдің су-көрсеткіштері (бу қазандарынан басқа) – алу, жөндеу, орнату, сынау;

13) барлық жүйелердің гидромоторлары, гидрокөтергіштер –бөлшектеу; ажырату;

14) грейферлер, кеменің жүк, крандарының жүк қармау айлабұйымдары – бөлшектеу, жөндеу, жинау;

15) диаметрі 80-175 мм аралығында болатын бөлшектер (төлкелер, саусақтар, мойынтіректер және т.б.) – баспақтау, гидравликалық, бұрамалық, механикалық баспақтарда айлабұйымдардың көмегімен және суық әдісімен баспалау;

16) цилиндрінің диаметрі 175-300 мм аралығындағы кеме дизельдері – бөлшектеу;

17) аспалы жол – құрастыру, тапсыру;

18) механикалық жетекті енгізу және шығару клапандары – дефектация, жөндеу, жинау, сынау, орнату;

19) сыналар (төсемдер), сфералық төсемдер, реттелетін сыналар – орынында өлшемдер алу, қиюластыру, орнату;

20) компенсаторлары бар жинағыштар – дефектация, жөндеу, орнату;

21) диаметрі 175 мм дейінгі поршень сақиналары – қиюластыру, орнату;

22) цилиндрінің диаметрі 200 мм дейінгі тоңазытқыш қондырғылардың компенсаторлары – бөлшектеу, дефектация, жөндеу, құрастыру; диамтері 200 мм артық болған жағдайда – бөлшектеу;

23) қосымша және қалдықтарды өңдейтін қазандар, бу сепараторлары – бөлшектеу, дефектация, жөндеу, ревизия, гидравликалық сынау, монтаждау;

24) гидравликалық, электр, электргидравликалық (тралды, палубалық, кемерден тысқары траптың көтерулері және тағы басқа) жүкшығырлар – жөндеу, құрастыру, реттеу, тапсыру;

25) турбиналардың жұмыс лапасттары– шешіп алып тастау;

26) жетекті меңгеріктік машиналар және құрылғылар – бөлшектеу; ажырату;

27) кеме дизельдер мен турбиналардың аспалы механизмдері – дефектация, жөндеу, жинау, стендте сынақ өткізу, орнату,монтаждау;

28) кемедегі тұрмыстық нысандағы механизмдер (кір жуу машиналары, центрифугалар, картоп аршығыштар, қамыр араластырғыштар және тағы басқа) – жөндеу, орнату, құрастыру, ортандыру, реттеу, жұмыс істеп тұрған күйінде тапсыру;

29) гидравлика жүйелерінің және суырмалы құрылғылардың механизмдері – бөлшектеу;

30) шина-пневматикалық жалғастырғыштар –бөлшектеу, ажырату;

31) қол жетекті реверсивті жалғастырғыштар – дефектация, жөндеу, жинау, сынау, тапсыру;

32) отындық сорғылар, реттегіштер – бөлшектеу, ажырату;

33) ылғал-ауалы, білікті, аспалы сорғылар – жөндеу, жинау, монтаждау;

34) басты, мотыльды мойынтіректер – кеулейжону кезінде жинау;

35) арматураны немесе құрал-жабдықты басқару жетектері (құбырлар, бұрыштық тісті берілістер, тісті берілісі болатын палубалы бұрыштық төлкелер, іріктемелі-палубалы бұрыштық мойынтіректер немесе тығыздамалар және тағы басқа) – дефектациялау, жөндеу, жинау, құрастыру, жұмыс істеп тұрған күйінде тапсыру;

36) турбиналардың шүмекті және байпас клапандарының жетектері – жөндеу, жинау, орнату;

37) диаметрі 600 мм артық түптік және кемерден тысқары арматураның қабылдау торлары – орнату;

38) білік диаметрі 100-250 мм аралығында болатын дейдвудтық, іріктемелі тығыздамалар – нығыздамаларды іріктеу, тығыздауды ауыстыру;

39) турбиналар тұрқыларының тығыздамалары – лабиринттік нығыздама жинағы;

40) турбосығымдағыштар – бөлшектеу, бөлектеу;

41) қосымша турбомеханизмдердің бұрыштық нығыздамалары – қиюластыру;

42) басты турбиналардың маневрлік және тез тиекті құрылғылары – бөлектеу, бөлшектеу;

43) диаметрі 500 мм асатын эксцентриктер – орнату.

Параграф 5. Кемені жөндеуші слесарь, 5-разряд

бөлшектер мен бұйымдарды 6-7 квалитет бойынша (дәлдіктің 1-2 кластары) слесарлық өңдеу;

цилиндрінің диаметрі 300 мм дейінгі кемелік дизельдерді, қуаты 225 кВт (300 а.к.) асатын бу машиналарын, білік өткізгіштерді, мойынтіректерді, ескіш бұрамаларды, білік диаметрі 100-250 мм аралығында болатын тығыздамаларды, кез-келген тәсілмен (оптикалықтан басқа) орталықтандырылатын механизмдерді, орталықтау шегі 0,10 мм, сыну – 0,15 мм/м агрегаттарды, дизельдерді бөлшектеу, дефектациялау, жөндеу, жинау, құрастыру кезінде темір ұсталық операцияларды орындау;

басты қазандарды құрастыру, жөндеу, ревизиялау, гидравликалық сынақтар жүргізу;

турбоциркуляциялық, май, конденсаттық, қоректік, топырақтық сорғыларды, автономды турбогенераторларды, ауыспалы өнімділік сорғыларын, дизель-генераторларды дефектациялау, жөндеу, құрастыру, сынақ жүргізу және жұмыс істеп тұрған күйінде тапсыру;

негіздердің, сыналардың және т.б. тіректік беттерін 0,05 мм дейін дәлдікпен, пневматикалық және электр машиналардың, жылжымалы станоктардың, қырғыштың көмегімен өңдеу;

арматураны, арнайы жүйелер мен құбырлардан басқа, құбырлар мен кез-келген диаметрге ие жүйелерді кемеде дефектациялау, жөндеу, құрастыру және 10,0-30,0 МПа аралығындағы (100-300 кгс/см2 аралығындағы) қысым әсерінде гидравликалық сынақ жүргізу;

құбырлар мен жүйелердің арматурасын кемеде 5,0-25,0 МПа аралығындағы (50-250 кгс/см2 аралығындағы) қысым әсерінде пневматикалық сынақтар жүргізу;

роторларды және массасы 1000 кг дейінгі басқа бөлшектерді динамикалық теңгеру, бөлшектерді статикалық теңгеру;

қосымша және қалдықтарды өңдейтін қазандар автоматикасын құрастыру, булық сынама, реттеу және жұмыс істеп тұрған күйінде тапсыру;

сығымдағыштарды және цилиндрінің диаметрі 200 мм артық тоңазытқыш қондырғылардың құрал-жабдықтарын сынау, реттеу және жұмыс істеп тұрған күйінде тапсыру;

ауа баптау жүйелерінің автоматикасын жөндеу және құрастыру;

механизмдері бар дизельді, қазандық қондырғыларды, рульмен басқарылатын машиналарды, құрылғыларды іске қосу және арқандап байлау мен жүріс сынауларына қызмет көрсету.

363. Білуге тиіс:

басты кемелік күш беретін қондырғылардың (бу машиналарының, кемелік дизельдердің, турбиналардың), бу қазандарының мақсатын, құрылысын және жұмыс істеу принципін;

білік өткізгіштерді төсеу және орталықтандыру технологиясын;

бөлшектерді динамикалық және статикалық теңгеру тәсілдерін;

КСРО Тіркелімінің, РКФСР Өзен тіркелімінің талаптарын және кемелік механизмдер мен машиналарды жөндеуге және құрастыруға қойылатын техникалық талаптарды;

құрастыру, кемелік дизельдердің жинау бірліктерін орталықтандыру ақауларын, оларды жою тәсілдерін;

индикатор диаграммалары;

білік өткізгіштерін, механизмдерді құрастыру және орталықтандыру ақауларын, оларды жою тәсілдерін;

тоңазытқыштық қондырғылар сығымдағыштарының құрылымын;

басты кемелік күш беретін қондырғылардың жұмыс істеу принципін және автоматты түрде реттеу құрылғысын;

кемелік дизельдердің реверсивті құрылғыларының құрылымын;

басты кемелік механизмдерді орталықтандыру шектерін;

екі еселік және төрт еселік кемелік бұйымдарды реттеудің ерекшеліктерін; өлшемдер алу және формуляр толтыру тәртібін;

отын, май маркаларын;

арқандап байлау мен жүріс сынаулары жөніндегі нұсқаулықтарды;

ерекше күрделі сызбаларды оқу ережелерін.

364. Жұмыс үлгілері:

1) турбиналардың бағыттаушы және шүмектік аппараттары – орталықтандыру, бекіту;

2) отындық арматура – дефектациялау, жөндеу, реттеу, құрастыру, сынау, тапсыру;

3) тралдық жүкшығырдың диаметрі 250 мм артық жүк және аралық біліктері – төсеу;

4) диаметрі 100-200 мм аралығында болатын иінді біліктер – бөлшектеу, дефектациялау, жөндеу, калибрлеу және мойынақтарды жылтырату, төсеу, раскептер бойынша тексеру, май саңылауларын тексеру;

5) мойынтіректер ішпектері, білік диаметрі 100-250 мм аралығында болатын мойынтіректер – ұя бойынша, білік мойнағы бойынша қиюластыру, жинау, орнату, май саңылауларын тексеру;

6) диаметрі 50-120 мм аралығында болатын таратушы біліктер – бөлшектеу, жөндеу, жинау, төсеу;

7) Блоктар, негіздік жақтаулар, қақпақтар, бұлғақты поршеньдер, цилиндрінің диаметрі 175-300 мм аралығында болатын кемелік дизельдердің бағаналары – дефектациялау, жөндеу, орнату, орталықтандыру.

8) диаметрі 175-350 мм аралығында болатын бөлшектер (төлкелер саусақтар, мойынтіректер және тағы басқа) – баспақтау, гидравликалық, бұрамалық механикалық баспақтарда айлабұйымдардың көмегімен және суық әдісімен баспалау;

9) цилиндрінің диаметрі 300 мм артық кемелік дизельдер – бөлектеу.

10) турбина тұрқысының диафрагмасы – дефектациялау, жөндеу, орнату, орталықтандыру

11) поршеньдік қозғалыс – цехтағы тақтада орталықтандыру.

12) кингстондар, кингстон жетектері, бәсеңдеткішті желдету жүйесінің іріктеу жапқыштары – дефектациялау, жөндеу, жинау, орнату, құрастыру, реттеу, тапсыру.

13) сақтандырғыш, бәсеңдеткіш клапандар (шартты өту мен қысымға тәуелсіз), іске қосу, ауа және көмірқышқыл баллондарының бастиектері – дефектациялау, жөндеу.

14) шүмекті және байпастық клапандар – дефектациялау, жөндеу, орнату, реттеу.

15) кемелік лифттер және крандар, гидравликалық жетекке ие басты конвейерлер – дефектациялау, жөндеу, жинау, құрастыру, реттеу, түзету, сынау, тапсыру.

16) ескіш бұрамалардың қалақтары – үлгі және адым бойынша қиюластыру, тазарту, қырнап өңдеу;

17) турбиналардың жұмыс қалақтары – қиюластыру, орнату;

18) гидравликалық машиналар, желдеткіш жүйесінің клапандары – дефектациялау, жөндеу, жинау, орнату, реттеу;

19) гидравлика жүйесінің және суырмалы құрылғылардың механизмдері – дефектациялау, жөндеу, құрастыру;

20) гидравликалық байланыстыру жалғастырғыштары – бөлшектеу, жөндеу, жинау;

21) отындық сорғылар, реттеуіштер – дефектациялау, жөндеу, жинау, орнату, реттеу;

22) параллельдер, кемелік дизельдердің және басты бу машиналарының бағыттауыш тақтайшалары – кемеде қыру;

23) арматураны және құрал-жабдықтарды басқарудың білікшелік жетектері – жөндеу, құрастыру, жұмыс істеп тұрған күйінде тапсыру;

24) басты кемелік құрылғылардың роторлары – бөлектеу, дефектациялау, жөндеу;

25) рульдік, түрлі құрылымды руль қырқұралы – шешіп алу, орнату, бір осьтікке орталықтандыру;

26) дейдвудтық тығыздамалар, білік диамтері 250 мм артық болған жағдайда іріктемелі – нығыздамаларды іріктеу, тығыздауды ауыстыру;

27) цилиндрінің диамтері 300 мм дейін болатын кемелік дизельдердің анкерлік байланыстары – технологиялық схема бойынша тартып ауыстыру, қайта тарту;

28) кез-келген қуатқа ие кемелік дизельдердің шығару жолдары – жинау, құрастыру, сынау;

29) турбосығымдағыштар – дефектациялау, жөндеу, жинау, реттеу;

30) ескіш біліктің диаметрі 250 мм дейін болатын «Симплекс» нығыздамасы – дефектациялау, жөндеу, жинау, құрастыру, сынау, тапсыру;

31) аппарельдік құрылғы – бөлшектеу, жөндеу, жинау;

32) реттелетін адымды ескіш бұрамалар құрылғысы, меңгеру құрылғысы – бөлшектеу, жөндеу, жинау;

33) басты турбиналардың маневрлік және тез тиекті құрылғылары – жинау, құрастыру;

34) цилиндрінің диамтері 300 мм дейін болатын кемелік дизельдердің іске қосу және реверсивтік құрылғылары – жинау, орнату, реттеу;

35) телескоптық құрылғы – бөлшектеу, дефектациялау, жөндеу, құрастыру, орталықтандыру;

36) призмалық сыналық кілтектер – қиюластыру, орнату.

Параграф 6. Кемені жөндеуші слесарь, 6-разряд
365. Жұмыс сипаттамасы:

цилиндр диамтері 300 мм асатын кемелік дизельдерді, басты турботісті агрегаттарды, газ-турбиналық қондырғыларды, турбиналарды, турбогенераторларды, білік өткізгіштерді, мойынтіректерді, ескіш бұрамаларды, білік диаметрі 250 мм асатын тығыздамаларды бөлшектеу, дефектациялау, жөндеу, құрастыру кезінде темір ұсталық операцияларды орындау;

кемеде басты кемелік күш беретін қондырғыларды орталықтандыру және реттеу;

негізгі тоңазытқышты орталықтандыру және құрастыру;

диаметрі 250 мм асатын білік өткізгішті кез-келген тәсілмен орталықтандыру;

арматураны және жоғарғы қысым ауасының құбырларын, гидравликаны дефектациялау, жөндеу, жинау, құрастыру, сынау;

басты қазандардың және күш беретін қондырғылардың автоматика жүйелерін түзету;

қазандық машина бөлімі механизмдерін автоматты түрде басқару жүйесін реттеу;

отынды жіберуді, бу және газ тарату құрылғыларын реттеу, цилиндрінің диаметрі 200 мм асатын тоңазытқыш қондырғылардың сығымдағыштарын және құрал-жабдықтарын сынау, реттеу, жұмыс істеуін тексеру;

кемелердің аппарельді құрылғыларын сынау және жұмыс істеп тұрған күйінде тапсыру;

роторларды және массасы 1000 кг асатын басқа бөлшектерді динамикалық теңгеру;

қазандық машина бөлімі механизмдерін арқандап байлау мен жүріс сынаулары;

бригаданы басқару.

366. Білуге тиіс:

механизмдерді және машиналарды пайдалану ережелерін, кемелерде басты кемелік дизельдерді, турбиналарды, басты турботісті агрегаттарды орнату тәсілдерін;

жұмыс істегенде кемелік күш беретін қондырғының барлық механизмдері мен жүйелерінің өзара әрекеттесуін;

отынның жіберілуін, кемелік дизельдерде газ таралуын реттеу әдістерін; басты кемелік күш беретін қондырғыларды құрастырудың ең тиімді процестерін;

арқандап байлау мен жүріс сынаулары бағдарламасын;

367. Арнайы орта білім талап етіледі.

368. Жұмыс үлгілері:

1) кемелік дизельдердің, басты қазандардың, турбиналардың басты бу машиналарының автоматикасы – құрастыру, реттеу;

2) блоктар мен негіздік жақтаулар, бағаналар, цилиндрінің диаметрі 300 мм асатын кемелік дизельдердің цилиндрлері – орнату, жинау, орталықтандыру, тексеру;

3) диаметрі 200 мм асатын иінді біліктер – мойнақтарды калибрлеу, төсеу;

4) диамтері 120 мм асатын тарату біліктері – бөлшектеу, дефектациялау, жөндеу, жинау, төсеу, реттеу;

5) тіректік біліктер – төсеу, орталықтандыру;

6) мойынтіректердің ішпектері, 300 мм асатын диаметрге ие білік (ротор) мойынтіректері – ұя бойынша, білік мойнағы бойынша қиюластыру, жинау, орнату, май саңылауларын тексеру);

7) турбиналардың тұрқылары – турбина тұрқысының жарты бөліктерін өзара орталықтандыру, жинау;

8) жоғарғы қысымдық отындық сорғылар – кемелік дизельдерді тапсыру кезінде реттеу;

9) параллельдер, бағыттаушы тақтайшалар – кемеде орталықтандыру;

10) білік диамтері 250 мм асатын тіректік мойынтіректер – өңдеу, ұя бойынша қиюластыру, сегменттерді қиюластыру;

11) цилиндр диамтері 300 мм асатын кемелік дизельдердің анкерлік байланыстары – технологиялық схема бойынша тартып ауыстыру, қайта тарту;

12) басты турбиналар – аксиальды және радиальды саңылауларды тексеру және орнату;

13) турбиналар және негізгі бәсеңдеткіштер – дефектациялау, роторды төсеу;

14) лабиринттік нығыздамалар, ұштық диафрагмалар – орнында қырнап өңдеу үшін өлшемдерді анықтау;

15) реттелетін адымды ескіш бұрамалар құрылғысы, меңгеру құрылғысы – реттеу, сынау, дефектациялау;

16) су астындағы қанаттары бар қанатты кемелер құрылғысы – электроқшаулау мен шабуыл бұрыштарын қалпына келтіру, түзету, реттеу;

17) басты турбиналардың маневрлік және тез тиектік құрылғылары – реттеу, жұмыс істеп тұрған күйінде тапсыру;

18) цилиндрінің диамтері 300 мм асатын кемелік дизельдердің іске қосу және реверсивтік құрылғылары – жинау, орнату, реттеу;

19) түрлі жүйелердің белсенді рульмен басқарылатын құрылғы – бөлшектеу, жөндеу, жинау реттеу, сынау, құрастыру.

20) гидравликалық жетегі және айнымалы өнімділікке ие сорғылары бар рульмен басқарылатын құрылғы – бөлшектеу, жөндеу, жинау, реттеу, сынау, құрастыру.

21) мойынтіректер астына салынатын негіз – оларды дайындау үшін координаталарды анықтау және алып шығу.

22) гидротістік берілістің және турбиналар бәсеңдеткіштерінің тістегеріштері – тістерді ілінісуде қиюластыру.

26. Кеменің ағаш шебері
Параграф 1. Кеменің ағаш шебері, 2-разряд
369. Жұмыс сипаттамасы:

жұмсақ ағаштан жасалған қарапайым штаттан тыс жиһазды немесе қапталмаған сауытты, оқшаулықты бекіту үшін торды, кеме бөлігін өңдеу бөлшектерін (раскладкалар, галтелдер және т.б) белгі бойынша құру, бекіту;

дайын бөліктерден қарапайым жәшіктер жинау;

жұмсақ ағаштан жасалған қайрақты қолмен аралау және сүргілеу;

ағашты жалғаудың қарапайым түрін орындау;

штаттан тыс жиһазды және лакталған бетін сақтамайтын орнының жабдықтау бұйымын демонтаждау;

ағаш желімін дайындау;

жабыстыратын бөліктеріне желімді қолмен жағу, бөлікке және түйінге аққан желімді алып тастау;

желімге шкантты орнату;

асбосилиталық тақта жиектерін қалақтау және сырлау, ағаш торларының өңделген шетін бояу;

қарапайым ағаш құралын ұштау;

біршама жоғары деңгейдегі кеме шеберінің басшылығымен баулық, дөңгелек аралау, сүргілеу станогымен жұмыс жасау.

370. Білуге тиіс:

кемелердің негізгі орналасу орны мен атауын;

кемелік орындардағы жұмсақ ағаштан жасалған қарапайым бұйым және жиһазды құру, бекіту, жинау, сұрыптау, демонтаждау және жөндеудің ағаш шеберлік және монтаждау әдіс­тәсілдерін;

қарапайым ағаш жалғауларының түрі;

ағаштың басты түрлер мен айырмашылық қасиеттері;

қолданылып жатқан желімнің маркасы мен қасиеті;

олардың дайындалу тәсілдері;

ұстаның қолданатын құрылғысы;

қарапайым сызба мен сызбанұсқаның оқылу ережелері.

371. Жұмыс үлгілері:

1) қолдан жасалған банкеткалар, фурнитуралар, фанермен көмкеру, тор, сөрелер, кереуеттер, үстелдер, графин мен стакан ұстағыштар, әжетхана сөрелері, санитарлық орындардағы палубалы және ағаш желдеткішті торлар, камбузды өңделген үстелдер, есік құлыптары – алу;

2) әртүрлі биркалар – дайындау, орнату;

3) қоймалық бөлмедегі стеллажға төсейтін қайрақ – келістіру, құру;

4) жабдықтың сауыты мен бөлшектері, ұсталық бұйымдардың ойықтары – шаблонмен белгілеу;

5) пердеге арналған қарапайым леер – орнату;

6) жиһаз және жабдық – механикалық зақымданудан қорғау үшін фанермен көмкеру және қаптағышпен жабу;

7) панелдер мен бояудың астына қоятын жұқа тақтайлар – орнату және бекіту;

8) қорғайтын, оқшаулайтын пасталар – бетіне қолмен жағу;

9) жұмсақ ағаштан жасалған қарапайым раскладкалар – қол құралы және терімен тазалау;

10) фанерлер – бетін сәндеу материалдарымен тігу;

11) қарапайым сауыттар - шпунтқа желімдеу.

Параграф 2. Кеменің ағаш шебері, 3-разряд

жұмсақ ағаштан жасалған күрделі штаттан тыс жиһазды немесе қапталмаған сауытты, қарапайым заттарда және қатты ағаш түрінен жасалған жабдықтарда, декоративті фанерлер мен кемелік орындардағы пластмассаларды құру, бекіту, жинау;

күрделі құрылымды жәшікті жасау және жинау;

баулық, дөңгелек аралау, сүргілеу станогымен жұмыс жасау;

орташа қиындықтағы ағаш жалғау жұмыстарын орындау;

ағаштың жұмсақ түрінен жасалған, фанерленбеген сауытқа лайықталған рамкаларды жәшік тікенектеріне желімдеу;

сауыт және қайрақ жиектерін пластикпен қаптау және фанерлеу, желімдегеннен кейін ағындыларды алып тастау;

жиһазға қарапайым үлгі және макет жасау;

күрделі түрдегі ағаш торын шпилькаға және бұрандаға келістіріп және бекітіп белгілеу және орнату;

линолеумді жабыстыру, пластмассалық жақтауларды, плинтусты, галтельді, раскладкаларды қосымша беттерді құруымен орнату;

желім мен шпатлевканы синтетикалық қара маймен жасау;

тесіктерді бұрғымен тесу, жиһазды бекіту үшін металл торда оюды кесу;

ағаш құралын ұштау және жөндеу;

бағалы ағаштан жасалған кеме жиһазын, жабдықты, тігісті, лакталған, сырланған және қатпарлы пластикті тақтаны құру, бекіту және жинау барысында біршама жоғары деңгейдегі кеме ағаш шеберінің басшылығымен жұмысты орындау.

373. Білуге тиіс:

кемелік орындардағы жұмсақ ағаштан жасалған бұйым және жиһазды құру, бекітудегі ағаш шеберлік және монтаждау әдіс­тәсілдерін;

ағаш өңдеу станоктардың құрылғысы мен күйін: баулық, дөңгелек ара, сүргі, бұрғы түрлерін;

түйін мен бөліктердің жалғану түрлерін, ағаштың бетін өңдеудің түрлерін, өңдеу материалдары және олардың қолдану ережелері;

ерекшеліктері және ағаштың қатты және жұмсақ түрінің ылғалдылық мөлшерін;

еріткіштердің, яғни ағаш өнімдерін өңдеудегі паста мен лактың, жеке бөліктер мен түйіндердің нобайын сызудың қолдану ережелерін;

сызба мен нобайға қарап, қарапайым шаблон жасау;

геометриялық пішіндердің құрылуы жайындағы басты мәліметтер;

желімнің эпоксидті тәсіл негізінде жасалуы.

қарапайым сызба мен сызбанұсқаның оқылу ережелері.

374. Жұмыс үлгілері:

1) аккумуляторлар – кемеде бекіту;

2) пенопластан жасалған блоктар – келістіру, орнату;

3) буфеттер, дивандар, ас және жазуға арналған үстелдер, ағаштың жұмсақ түрінен жасалған шкафтар - жинау, жөндеу, орнына байланысты әрлеп орнату;

4) кемелік слесарлық верстактар – орнату;

5) бүлікше ескек – орнымен бекіту;

6) галтелдер, раскладкалар, кеме орындарда ағаштың қатты және жұмсақ түрінен жасалған және лакталған жақтаулар – сақтап алу, орнату, шақтау, бекіту;

7) қалқан және жұқа тақтайшалы, қозғалмалы, біржақты, екіжақты есіктер, жұмсақ ағаштан жасалған қуыс есіктер – келістіру, орнату, жөндеу;

8) оргәйнектен жасалған заттар (графин және стакан ұстағыштар, әжетхана сөрелері, шкафтар және тағы басқа) – орнату, бекіту;

9) темірден жасалған, никельмен қапталған бұйымдар және пластмассадан жасалған есіктерге, үстелдерге, жұмсақ ағаштан жасалған (сырланбаған) шкафтарға арналған – орнында бұрау және орнату;

10) жиһазға арналған күрделі және механикалық зақымданудан қорғайтын құралдар приборы, иллюминаторлы төртжақты есік қораптары – дайындау, құру;

11) пердеге арналған күрделі леерлер – құру;

12) жиһаз – ескі лакпен сырланған қабын тазалау;

13) палубалар – бакелезирленген фанермен қаптау;

14) шырақшамның астына қоятын жұқа тақтайшалар, розеткалар – бұрандалар мен пистондармен бекіте отырып құру;