Таблеткалар – ұнтақтар немесе ұнтақтардың қосымша заттармен қоспасын технологиялық өңдеу алынатын қатты дозаланған дәрілік түр. Өндірісте шығарылатын таблеткалардың барлығы қосымша заттар қосу арқылы дайындалады,оларды қолдану мақсатына байланысты жіктеледі: байланыстырғыштар, ыдырайтқыш заттар, толықтырғыштар, бояғыш заттар, әсерін ұзартатын заттар. Таблетка дайындау үш операциядан тұрады, олар: араластыру, түйіршіктеу, престеу. Таблеткалық цехта жұмыстың барлық сатысында жұмысшыға әр түрлі дәрілік және көмекші заттардың шаңы әсер етеді. Ауадағы шаң химиялық табиғаты бойынша аралас болып келеді, оның максимальді концентрациясы араластыру, түйіршіктеу, түйіршікті кетіру және опалау кезінде жиналады. Кетіру бөліміндегі ыстық температура кептірілген майда дисперсті шаңның ауада ұзақ уақыт сақталуына әсер етеді.
Таблеткалық цехтағы өндірістік зияндылықтан сақтандыру мақсатында негізгі және қосымша процестерді автоматтандыру және механизациялау, жұмыс орнында жергілікті механикалық тартып-сору вентияцасын орнату жүргізіледі.
Ампулалық дәрілік түрлер өндірісінің технологиялық процесі фармацевтік зауыттардың ампулалық цехтарында орындалады. Ампулалар дайындаудың өндірістік циклі келесі негізгі операциялардан тұрады:
ампулаларды дайындау;
шаншуға арналған ертіндіні дайындау және ампулаларды толтыру (амулалау);
ампулаларды дәнекерлеу;
стерильдеу;
маркалау;
орамдау;
Ампулалық цехтарда шаң-тозаң жиналатын жерлердің аз болуына қолға алынады, тазалығы бақыланып отыратын ауа жіберу қамтамасыз етіледі, жоғарғы қысым, белгілі температура мен ылғлғалдылық бір қалыпта ұсталып отырады. Ампулалық цехта жұмыс істеу кезінде әсер ететін өндірістік зияндылықтарға: шу, көмірқышқыл газы, жоғарғы температура, әйнектің сынығынан жарақат алу, химиялық заттардың шаңы, ампулалардың сапасын бақылау кезінде мөлдірлілігін анықтау да жарықтың көздің көру қабілеіне кері әсері және т.б. Өндірітік зияндылықтардан сақтану үшін жұмысшылар жеке гигиенасын және техника қауіпсіздігі ережелерін сақтауы қажет.
Химия фармацевтикалық өнеркәсіптерінде еңбек жағдайларын сауықтыру бойынша келесі жұмыстар жүргізіледі: технологиялық процестерді жетілдіру; автоматтандыру құралдарын қолдану; құралдарды қашықтан басқару (дистанционды); өндіріс бөлмелері мен қондырғыларды дұрыс жоспарлау; тартып-сору вентиляциясын қамтамасыз ету; жеке басты қорғау құралдарын қолдану; қызметкерлердің денсаулығын сақтау бойынша емдік-профилактикалық шаралар жүргізу (медициналық бақылаудан өту).
4.Иллюстрациялық материалдар: Презентация, слайдтар
5.Әдебиеттер:
Гигиена. /Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009 г. - 668 с.
Измеров Н. Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Учебник. Москва, 2008.-592 с.
Общая гигиена. Учебник. А.М.Большаков, И.М.Новикова. М:Медицина.–2005.– 383 с.
ҚР Еңбек кодексінің (15.05.2007 ж.) “Еңбек қауісіздігі және еңбекті қорғау” бөлімі;
ҚР ДСМ № 06214 24.06.1998 ж "Об утверждении правил по эксплуатации, техники безопасности производственной санитарии на фармацевтических фабриках" бұйрығы;
ҚР ДСМ № 243 “Зиянды, қауіпті және қолайсыз өндірістік факторлардың әсеріне ұшырайтын жұмысшыларға алдын ала және кезеңдік медициналық тексерулер өткізу тәртібі туралы” бұйрығы;
6. Қорытынды сұрақтар:
Дәрілік препараттарды өндірісте дайындау ерекшеліктері?
Таблеткалық дәрілік препараттарды дайындау кезіндегі еңбекке қойылатын гигиеналық талаптар?
Стерилді дәрілік түрлерді дайындау кезіндегі еңбекке қойылатын гигиеналық талаптар?
Химия фармацевтік зауыттардың санитарлық гигиеналық жағдайларына қойылатын гигиеналық талаптар?
№4
1. Тақырыбы : Химиялық кәсіпорындарда және микробиологиялық өнеркәсіптердегі еңбек гигиенасы.
2. Мақсаты: Студенттерді химиялық кәсіпорындарда және микробиологиялық өнеркәсіптердегі еңбек гигиенасымен таныстыру.
3. Дәріс тезистері:
Химиялық өндіріс дегеніміз, шикізатты дайын өнімге дейін өңдеуге қажетті, бір-бірімен байланысқан технологиялық процестер мен аппараттардың көптеген сандарының қосындысы болып табылады. Химия өнеркәсібі — ауыр өнеркәсіптің жетекші салаларының бірі, еңбек заттарын (шикізаттар мен материалдарды) өңдеуге, негізінен химиялық әдістерді баса қолданатын өндіріс салаларының кешені.
Химиялық өнеркәсіп өнеркәсіптің басқа салаларының арасында ең маңызды орындардың біріне ие. Химиялық өнеркәсіптің маңыздылығы ол қазіргі заманда қоғамның өміріне өте қажетті көптеген өнімдерді дайындайды. Қазіргі заманғы химиялық өндіріс, негізі химиялық технология болатын, көптоннажды мамандандырылған өндіріс болып табылады. Химиялық технология табиғи материалдардың өндіріс құралдарына (өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығында қолданылатын өнімдер, жартылай өнімдер) және тұтыну құралдарына дейін өңделу процестерін қарастырады. Химиялық технологияда өңделетін заттардың химиялық құрамының өзгеруімен байланысқан процестер қарастырылады. Химиялық технологияның процестерінің мысалдары: синтетикалық аммиакты азот пен сутектен алу, кальцийленген соданы ас тұзы мен әк тастан алу және т.б.
Химия өнеркәсібінің салалық құрылымы 4 топқа бөлінеді, олар:
кен-химия өнеркәсібі (шикізат — фосфорит, ас және калий тұздарын, күкірт, т.б. өндіру, байыту және оларды бастапқы өңдеу)
негізгі химия өнеркәсібі (минералдық тыңайтқыштар, қышқылдар, сілтілер, т.б. өндіру)
полимерлік материалдар өнеркәсібі (синтетикалық шайырлар мен пластмассалар, химиялық талшықтар, синтетикалық каучук, синтетикалық бояғыштар өндіру);
тұтыну қажеттерін қанағаттандыруға арналған өнім (фармацевтикалық дәрі-дәрмек, жуғыш заттар, фотохимия, парфюмериялық-косметикалық тауарлар) өндіру. Химия өнеркәсібінің құрамында барлығы 200-ден астам кішігірім сала мен өндіріс бар, ал оның өнімдерінің түр-түрінің атауы 1 млн-ға жетіп отыр.
Химия саласы Қазақстан Республикасы өндірісінде басым бағыттарға ие және экономиканың нақты секторларының басқа салалары үшiн шикiзаттардың, жартылай өнiмдердiң, материалдардың iрi жеткiзушiлерiнiң бiрi болып табылады.
Химиялық өнімдердің импорты мен экспортының құрылымы, 2010 ж.
Қазақстанның химия саласының негізгі міндеттері:
Қосылған құны жоғары жоғары технологиялық, экспортқа бағдарланған және инновациялық өнім шығаруға бағытталған химия өнеркәсібінің бәсекеге қабілетті басым өндірістерін дамыту.
Импорттың басым бөлігін: кальциленген сода; тыңайтқыштар; органикалық емес қосындылар (қышқыл, сілті, оксидь, тұз және т.б); тазалаушы құралдары құрайды. Сондықтан да химиялық өнімдерінің импорттық құрылымы импортағы қосыған құны жоғары өнімдердің басымдылыққа ие екендігін көрсетеді.
Химиялық өндірістегі еңбек гигиенасы:
Химия өндірісінде әр түрлі химиялық заттармен, қоспалармен жұмыс жасау жүргізіледі. Олар адам ағзасына енуімен бірге тері қабатын зақымдап, кәсіптік улану туғызуы мүмкін. Кәсіптік улану - өндірістің қолайсыз жағдайы мен технологиялық процестің бұзылуы нәтижесінде химиялық заттардың адам денсаулығына және еңбек қабілеттілігіне зиянды әсері.
Өндіріс жағдайында химиялық заттар адам ағзасына тыныс алу жолдары, тері, ас қорыту жолдары арқылы түседі. Заттардың ағзаға түсу жолдары заттың арегаттық күйіне (аэрозольдер, булар, газдар, сұйықтықтар) және технологиялық процестің сипатына байланысты.
Химиялық заттардың теріні тітіркендіру әсерінен және ағзаны аллергиядан алдын алу мақатында қорғаныс жағар майлары (2%салицил қышқылының жағар майлары), жуғыш құралдар, "Легисток-5", "Легисток-40" типті шаңға қарсы рестраторлар, қорғаныс көзілдіріктер, қолғаптар, арнайы жұмысшы киімдерімен сақтандыру жүргізіледі.
Микробиологиялық өнеркәсіп.
Микробиологиялық өнеркәсіптің негізгі технологиялық сатысы микроорганизмдерді дақылдау болып табылатын өндіріс.
Микробиологиялық өнеркәсіпті технологиялық белгілері бойынша екі топқа бөледі:
1. Көп тоннажды өндіріс – оның өнімдері органикалық қышқылдар, спирттер, микробтық биомасса болып табылады. Олардың негізгі белгілері терең, яғни суспензиялық өсіру, ал қоректік орта компоненттері қанттар, спирттер, мұнайдың көмірсутектері көптеген микроорганиздердің өсуін тежейтін концетрацияда болады, кейбір жағдайда аэрацияны қажет етпейтін анаэробтар және т.б. қолданылады. Мұндай жағдайлар биотехнологиялық процестерді бөгде микрофлорадан сақтауды және көп мөлшердегі сұйықтықты мұқият заласыздандыруды, ауаны терең тазалау мен қоңдырғыларды гермитизациялау сияқты талаптарды орындаудың қажеттілігін жояды.
Ал, көп тоннажды өндірістің негізгі ерекшеліктерінің бірі - өнімді бөліп алу сатысының қарапайымдылығы, оларды сұйық түрде өндіреді және өнімдердің термотөзімділігіне байланысты жылумен кептіруге болады.
2. Аз тоннажды өндіріс жоғары физиологиялық активтілікке ие (витамин, ферменттер) күрделі құрылымды заттар мен бактериялық препараттар алумен байланысты микробиологиялық синтез. Аз тоннажды өндірісте микроорганизмдерді терең дақылдау әдісі пайдаланады, сондықтан қолданылатын қоректік орталарды, қоспаларды, аэрацияланатын ауаны заласыздандыру, жұмыс орындарының гермитизациялануы жоғары талаптарға сай орындалуы қажет: Соңғы өнімді бөліп алу және тазалау бірнеше күрделі операциялардан тұрады.
Микробиологиялық синтездің өнімдерін 3 түрге бөледі:
Негізгі активті компоненті ретінде тіршілік етуге қабілетті, тірі микроорганизмдерден тұратын биологиялық препараттар (өсімдіктерді қорғайтын заттар, бактериялық тыңайтқыштар, ұйытқылар т.б.).
Инактивирленген клеткалар және олардың өңделген өнімдерінен құрылған биологиялық препараттар (азықтық ашытқылар, саңырауқұлақтың мицелиялары).
3.Микроорганизмдер метаболизмінің тазаланған өнімдері негізіндегі биологиялық препараттар (витаминдер, аминқышқылдар, ферменттер, антибиотиктер т.б.).
Бұл өнімдерді химиялық табиғатына және өндіруші (продуцент) микробтық клеткалар үшін мәніне байланысты 3 топқа бөледі:
молекулалық массасы 10000-нан бірнеше миллионға дейін үлкен молекулалы заттар (ферменттер, полисахаридтер және т.б.).
бірінші реттік метаболиттер, яғни микроорганизмдер өсуі үшін қажетті қосылыстар (аминқышқылдар, витаминдер, пуринді және пиримидинді нуклеотидтер және т.б.).
екінші реттік метаболиттер, яғни микроорганизмдердің өсуіне қажетсіз қосылыстар (антибиотиктер, токсиндер, алкалоидтар).
Бірінші және екінші реттік метаболиттердің молекулалық массасы 1500 дальтоннан аспайды.
Микробиологиялық өндірістің технологиялық процестері келесі сатылардан тұрады:
егінді материалды дайындау,
қоректік орталарды дайындау және залалсыздандыру,
микроорганизмдерді дақылдау (микроб синтезі),
қажетті (соңғы, құнды) өнімді бөліп алу,
препараттардың тауарлы өнімдерін алу (кептіру, ұнтақтау, стандарттау және қаптау).
Микробиологиялық өнеркәсібіндегі еңбек гигиенасы:
Микробиологиялық өнеркәсібіндегі еңбек гигиенасы ауаға жоғары дисперсті антибиотикті шаңның, химиялық заттардың технологиялық процесінде қолданылатын бу мен газдың және артық жылу бөлінуімен сипатталады. Жұмысшылар микроорганизмдерді ферментациялау сатысында бөлмені және қондырғыны стерильдеу үшін қолданылатын фенол мен формальдигид буының және түзілетін шаңның әсеріне ұшырауы мүмкін. Осы зиянды факторлардың әсерінен мамандыққа байланысты аурулар туындайды, оларға аллергия, дерматит, экзема, бронхиалды астма, дисбактериоз, анемия, лейкопения және т.б. жатады.
Микробиологиялық өнеркәсібіндегі жұмыс істейтіндердің денсаулығын зерттегенде әр түрлі улану әсерлері анықталады, олар терінің дуылдап қышуы, бастың жиі ауруы, көздің шаншып ауруы, тамақтың ауруы және кебуі, тәбеттің болмауы, жүректің айнуы, метеоризм, іштің ауруы деген көрсеткіштермен сипатталады.
4. Иллюстрациялық материалдар: Презентация, слайдтар
5. Әдебиеттер:
Муравьев И.А.- Технология лекарств. – В 2-х томах. - М. - 1980.
Технология лекарственных форм. - (Под ред. Ивановой Л.А.) – Том 2. - 1991.
Руководство к лабораторным занятиям по заводской технологии лекарственных форм. - (Под ред. А.И. Тенцовой).- М.- 1986. - 272 с.
Государственная фармакопея СССР, ХI издание 1,2 т. - М. - 1990 г.
ҚР ДСМ № 243 “Зиянды, қауіпті және қолайсыз өндірістік факторлардың әсеріне ұшырайтын жұмысшыларға алдын ала және кезеңдік медициналық тексерулер өткізу тәртібі туралы” бұйрығы;
Журналы «Фармацевтический бюллетень», «Фармация Казахстана», «Фармация», «Химико-фармацевтический журнал» и др.
В.И. Чуешов. Промышленная технология лекарств, в 2-х томах, г. Харьков, 2002 г.
6. Қорытынды сұрақ:
Химиялық және микробиологиялық өндірістердің фармацевтік өнеркәсіптермен байланысын атаңыз?
Химиялық және микробиологиялық өндірістердің қандай өнімдері фармацияда қолданылады?
Химиялық және микробиологиялық өндірістердегі еңбек гигиенасы?
№5
1.Тақырыбы: Химия-фармацевтік өнеркәсібін және дәріхананы ағымды және сақтық санитарлық қадағалау жүргізу ерекшеліктері.
2. Мақсаты: Студенттерді санитарлық қадағалау негіздерімен таныстыру. ағымды және сақтық санитарлық қадағалау жүргізу ерекшеліктері.
3. Дәріс тезистері:
Санитарлық қадағалау негізінен атмосфералық ауаның,су нысандарының, топырақтың, елді мекен аймағының ластанбауын болдырмауға және оны жоюға, сондай-ақ тұрмыс, еңбек, тәрбие, оқу, тұрғындардың дем алу жағдайын сауықтыру,олардың аурушаңдығын болдырмау және азайту әрекеттеріне бағытталған санитарлық-гигиеналық және санитарлық-эпидемиияға қарсы шаралардың орындалуына жүргізілетін бақылау болып табылады.
Еңбек гигиенасы саласындағы санитарлық қадағалаудың негізгі мақсаты – жұмысшыларды өндірістік орта факторларының зиянды әсерінен және кәсіби аурушаңдықтан алдын алу жатады.
Санитарлық бақылауды алдын алу (сақтық) мақсатындағы және ағымдағы (күнделікті) бақылау деп екіге бөледі.
Сақтық (алдын алу) мақсатындағы санитарлық бақылау нысандарды пайдаланудың алдындағы немесе өнімді тұтынушылар қолданудың алдындағы кезеңдерінде іске асырылады.
Сақтық санитарлық қадағалау практикаға қандай-да нысанды немесе шараларды енгізбестен бұрын гигиеналық нормалар мен ережелердің сақталуын алдын-ала бағалау болып табылады. Санитарлық сараптау кезінде техникалық жағдайлардан, мемлекеттік стандарттардан, елді мекеннің жобаларынан (бас жоспар), құрылыс салу жобаларынан, жаңа химиялық заттар және басқа да жаңа заттар жасаудан тұрады.
Ағымдағы (күнделікті) санитарлық қадағалауға қондырғылар мен ғимараттарды пайдалануға бергеннен кейінгі тұрақты түрдегі бақылау жатады, сондай-ақ қоршаған орта нысандарының (атмосфера, су, топырақ), елді мекен, жұмыс, тұрмыс, дем алу және басқа да жағдайларды үнемі бақылау болып табылады. Оның негізгі мақсаты – сақтық санитарлық қадағалауда алдын-ала бекітілген жобаға, техникалық шарттарға сәйкестігін тексеру болып табылады.
Санитарлық қадағалау елді мекенді, ғимараттарды салуды, су құбырын, канализацияны және басқа да объектілерді жоспарлау жобасы бойынша қорытынды жазумен аяқталатын болса, ал күнделікті қадағалау олардың санитарлық жағдайын тексеруден тұрады.
Санитарлық қадағалаудың құқылық негізіне санитарлық заңдылық жатады, оған кіретіндер: мемлекеттік стандарттар (МЕСТ), санитарлық ережелермен нормалар, әдістемелік нұсқаулар, құрылыс нормалары мен ережелері, техникалық жағдайлар, ДСМ бұйрықтары мен қаулылары, салалық стандарттармен және т.б.
Санитарлық қадағалауды ұйымдастыратын негізгі мекемеге санитарлық-эпидемиологиялық станса (республикалық, облыстық, қалалық, аудандық СЭС) жатады.
Санитарлық қадағалау жоспарлы түрде немесе жоспардан тыс өтуі мүмкін.
Жоспарлы санитарлық қадағалау жыл бойына құрастырылған және жергілікті басшылармен бекітілген жоспар бойынша бақылау шараларынан тұрады. Бір бақылаудың өту мерзімі 1айдан аспауы қажет.
Жоспардан тыс санитарлық қадағалау: авария,технологиялық процестердің өзгеруі, тұрғындардың өмірі мен денсаулығына туындайтын қауіп қатерлер, қоршаған ортаның ластануы, санитарлық ережелер мен нормалардың бұзылуына байланысты тұрғындардан, заңды тұлғалардан және жеке кәсіпкерлерден шағым түскен кезде жүргізіледі.
Санитарлық қадағалаудың объектілері:
өндірістік бөлмелер және технологиялық процестер;
жеке қорғаныс құралдары;
санитарлы-тұрмыстық бөлмелер;
сумен жабдықтау және канализация;
жылыту және вентиляция;
өндірістік жарық;
жеткізілетін шикізат;
өнім;
өнім мен шикізатты сақтау жағдайлары;
тасымалдау;
өндірістік қалдықтарын, қолданбаған өнімдерді жою реттілігі;
өндірістік алаңы, санитарлық зоналардың топырағы мен ауасы;
еңбек және демалыс тәртібін ұйымдастыру;
тамақтануды ұйымдастыру;
медициналық байқаулар ұйымдастыру;
қызметкерлер мен жұмысшыларды аттестаттау;
Дәріханаларды санитарлық қадағалау 25.03.2002 № 9 бұйрыққа сәйкес, ал химия фармацевтік өндірістерде ҚР ДСМ 8 шілде 2005 ж. № 334 бұйрыққа сәйкес жүргізіледі.
Иллюстрациялық материалдар: Презентация, слайдтар
Әдебиеттер:
Гигиена. Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009 г. 668 с.
ҚР Еңбек кодексінің (15.05.2007 ж.) “Еңбек қауісіздігі және еңбекті қорғау” бөлімі.
“Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық саулығы” туралы заңы (04.12.2002 ж.);
Измеров Н. Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Учебник. Москва. 2008. 592 с.
Руководство к практическим занятиям по гигиене труда. М. Медицина. 2001. 400 с. (под ред. В.Ф.Кирилова ).
ҚР ДСМ № 06214 24.06.1998 ж "Об утверждении правил по эксплуатации, техники безопасности производственной санитарии на фармацевтических фабриках" бұйрығы.
ҚР ДСМ № 243 “Зиянды, қауіпті және қолайсыз өндірістік факторлардың әсеріне ұшырайтын жұмысшыларға алдын ала және кезеңдік медициналық тексерулер өткізу тәртібі туралы” бұйрығы.
ҚР ДСМ 8.07.2005 ж. № 334 «Өндiрiстiк нысандарды жобалауға қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» атты санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларды бекiту туралы» бұйрығы;
ҚР ДСМ 21 мамыр 2009 ж № 911 "Об утверждении санитарно-эпидемиологических правил и норм эпидемиологии" бұйрығы;
ҚР ДСМ 25 наурыз 2002 ж № 9 "Дәріхана ұйымдарын жабдықтау, эксплуатациялау және негізгі санитарлық ережелер мен нормалар;
Общая гигиена. Учебник. А.М.Большаков, И.М.Новикова. М:Медицина. 2005. 383 с.
6.Қорытынды сұрақтар:
Санитарлық қадағалауға анықтама беріңіз?
Сақтық санитарлық қадағалау дегеніміз не?
Ағымды санитарлық қадағалау дегеніміз не?
Санитарлық қадағалау объектілерін атаңыз?
Санитарлық қадағалауды жүргізетін мекемелер?
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК
ФАРМАЦЕВТИКА АКАДЕМИЯСЫ
Гигиена – 1, дене шынықтыру және валеология кафедрасы
ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚҚА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК
ӨҢДЕУ
Пән, пән коды : Фармацевтикалық гигиена негізі, OFG 3213
Мамандығы: - 051103 – «Фармация»
Оқылатын курс пен семестр: ІІІ –курс, V-семестр
2014-2015 жыл.
І-семестр
1-кредит
№1
І. Тақырыбы: Еңбек физиологиясы. Еңбекке қабілеттілікті, қажуды бағалаудың физиологиялық және психологиялық әдістерін меңгеру. Күн тәртібінің организмге әсері, еңбек ауырлығын бағалау.
ІІ. Мақсаты: Еңбек физиологиясы пәні , еңбекке қабілеттілікті, қажуды бағалаудың физиологиялық және психологиялық әдістері, күн тәртібінің организмге әсері, еңбек ауырлығы туралы студенттерге білім беру.
III. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
Еңбек физиологиясы пәнінің мақсаты мен міндеттерін;
Физикалық және ой еңбегі. Ұқсастықтары мен ерекшеліктері;
Физикалық және ой жұмыстары кезіндегі ағзаның физиологиялық өзгерісі;
Қажу, пайда болу механизмі және алдын-алу шаралары, адамның жұмысқа қабілеттілігінің жоғарылауының негізгі жолдары;
Еңбек физиологиясы пәнінің басқа пәндермен байланысы
Студент істей білуі тиіс:
Еңбек физиологиясы пәніне сипаттама беру;
Еңбектің ауырлығы мен зорығуын анықтау арқылы адамның еңбектік іс әрекетіне баға беру;
Еңбек іс-әрекеті үрдісі кезіндегі адам ағзасындағы физиологиялық өзгерістерге баға беру;
Қажудың алдын-алу шараларын өңдеу және еңбек күн тәртібін,демалысты дұрыс ұйымдастыру;
Алынған білімдер мен дағдыларды тәжірибеде қолдану
IV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Еңбек физиологиясы пәні, мақсаты мен міндеттері және өзектілігі.
Адам іс-әрекетінің негізгі түрлерінің жіктелуі.
Еңбектің ауырлығы мен зорығуы.
Жұмыс кезіндегі ағзадағы физиологиялық өзгерістер.
Еңбекке қабілеттілікті, қажуды бағалаудың физиологиялық және психологиялық әдістері.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: теориялық сұрақтарды талқылау, заңдық актілер мен әдебиеттермен танысу және жұмыс жасау.
VI. Әдебиеттер:
негізгі:
1. Гигиена труда. Учебник /под редакцией Н.Ф Измерова. Кириллова М. ГЭОТАР –Медиа 2008г.
2. Руководство к практическим занятием по гигиене труда (под. Ред. Н.Ф. Измерова) М. Медицина, 2001г.
3. Руководство по физиологии труда (под ред. Н.Ф. Измерова, Золина З.М М. Медицина 1983г.
қосымша:
Гигиенические критерии оценки и классификации условий труда по показателям вредности и опасности факторов производственной среды тяжести и напряженности трудового процесса. АДЗ РК №1 1.04.001. 2000-Астана, 2000г
Трудовой кодекс РК
Постонавление правительство РК №91 от 17.01.12г «Санитарно-эпидемиологические требования к обьектам с сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники.
Поствновление правительство РК №93 от 25.01.12г «Санитарно-эпидемиологические требования к зданиям и сооружениям производственного назначения»
5. Постановление правительства РК «166 от 25.01.12г перечень вредных производственных факторов профессий при которых проводятся обязательные медицинские осмотры»
6. Постановление правительства РК №529 от 07.06.2010г.
VII. Бақылау: сұрақтар
Еңбек физиологиясы пәнінің мақсаты мен міндеттері қандай?
Физикалық еңбектің жіктелуі мен физиологиялық ерекшеліктері
Ой еңбегі кезіндегі ағзаның физиологиялық ерекшеліктерінің реакциясы және жіктелуі
Физикалық және ой еңбегі жұмыстары кезіндегі ағзадағы физиологиялық өзгерістер
Қажу және оның пайда болу механизмі
Қажудың алдын алудың психофизиологиялық бағыты
№2
І. Тақырыбы: Механикалық тербелістерді (шу, діріл, инфрадыбыс, ультрадыбыс) зерттеу әдістері.
ІІ. Мақсаты:
Дайындау кезіндегі жұмыс орнындағы шу, діріл, инфрадыбыс, ультрадыбыстың негізгі көздері туралы білім беру;
Тәжірибе жағдайындағы зерттеу әдістеріне үйрету.
III. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
Механикалық тербелістердің зерттеу әдістерін;
Химия –фармацевтикалық өндірісіндегі механикалық тербелістердің негізгі көздері;
Шу, діріл, инфрадыбыс, ультрадыбыстың физикалық сипаттамасын;
Шу, діріл, инфрадыбыс, ультрадыбыс көрсеткіштеріне қойылатын нормативтік талаптарды;
Есептік көрсеткіштерді өлшейтін құралдардың жұмыс істеу қағидаларын, шу мен діріл бойынша (дыбыстық қысым мен спектральдық көрсеткіштерді);
Механикалық тербелістердің көрсеткіштеріне қойылатын гигиеналық талаптар;
Еңбектің дірілдік және шулық қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша емдік, технологиялық, ұйымдастырушылық және конструктрлік алдын алу шаралары;
Студент істей білуі тиіс:
Шу және дірілді өлшейтін құралдармен жұмыс істеуді ( шумомер, виброметр);
Алынған көрсеткіштерді белгілі формула мен әдістерге сай есептеу;
Алынған зерттеу нәтижелеріне гигиеналық баға беру;
Емдік –профилактикалық ұсыныстар беру.
IV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Механикалық тербелістердің зерттеу әдістері.
Фармацевтикалық өндірістегі шу, діріл, инфрадыбыс, ультрадыбыстың физикалық сипаттамалары.
Шу, діріл, инфрадыбыс, ультрадыбыс көрсеткіштері және оларға қойылатын гигиеналық талаптар.
Өлшейтін құралдардың жұмыс істеу қағидалары.
Көрсеткіштерді алу, берілгендерді есептеу реті және зерттеу нәтижелерін гигиеналық бағалау.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: теориялық сұрақтарды талқылау, аспаптармен жұмыс
VI. Әдебиеттер:
негізгі:
1. Гигиена труда. Учебник (под. ред. Н.Ф. Измерова, И.Ф. Кириллова М, ГЭОТА –Медиа 2008г
2. Руководство к практическим занятием по гигиене труда (под. ред Н.Ф. Измерова ) М. Медицина 2001г
3. Руководство по гигиене труда. Под редак. И.Ф. Кириллова. М., Медицина в 2-х томах, 2001г.
қосымша:
1. Пост. Правит. РК №168 от 25.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к атмосферному воздуху в городских и сельских населенных пунктах, почвам и их безопасность, содержанию территорий городских и сельских населенных пунктов, условия работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека»
2. Пост. Правит. РК №93 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к зданиям и сооружениям производственного назначения»
3. Пост. Правит. РК №91 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к объектам в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники»
VII. Бақылау: сұрақтар
Механикалық тербелістердің негізгі зерттеу әдістері қандай?
Дірілді өлшеуге арналған аспаптың жұмыс істеу қағидалары, көрсеткіштерді алу реті және олардың есебі.
Шуды, инфрадыбысты және ультрадыбысты өлшеуге арналған аспаптардың жұмыс істеу қағидалары, көрсеткіштерді алу реті және олардың есебі.
Шу, діріл, инфрадыбыс, ультрадыбысқа қойылатын нормативтік талаптар
Шу, діріл, инфрадыбыс, ультрадыбыстың зертханадан алынған көрсеткіштеріне гигиеналық баға беру.
№3
І. Тақырыбы: Өндірістегі метеорологиялық жағдайды гигиеналық бағалау және зерттеу әдістері.
ІІ. Мақсаты:
Өндірістік ғимараттағы адам ағзасына әсер ететін микроклимат факторларымен студенттерді таныстыру;
Оқу зертханасындағы атмосфералық қысымды, температуралық тәртіпті, ылғалдылық пен ауаның қозғалыс жылдамдығын анықтау әдістерін меңгеру;
Микроклиматтың параметрлерін кешенді бағалау және фармацевтикалық өндірістегі гигиеналық қорытынды жасау.
III. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
Денсаулық жағдайына әсер ететін метеорологиялық факторларды;
Өндірістік үрдістің микроклиматын сипаттайтын көрсеткіштер;
Жұмыс орындарының микроклимат көрсеткіштеріне қойылатын гигиеналық талаптар;
Өлшегіш аспаптардың жұмыс істеу қағидасы және алынған нәтижелерді есептеу әдісі;
Фармацевтикалық өндірістегі қызметкерлердің денсаулық жағдайына әсер ететін жағымсыз факторлар. Микроклиматтың нормативті көрсеткіштерінің болмауы.
Студент істей білуі тиіс:
Химия-фармацевтикалық кәсіпорындағы өндірістік үрдіске метеорологиялық сипаттама беру;
Атмосфералық қысымды, ауаның ылғалдылығын зертханалық тексеруді жүргізу;
Зертханалық зерттеу нәтижелерінің негізінде микроклимат параметрлерін есептеуді жүргізу;
Микроклимат көрсеткіштеріне кешенді санитарлық-гигиеналық баға беру.
IV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Дәрілік препараттарды өндірудегі негізгі метеорологиялық факторлар.
Химия – фармацевтикалық өндірістегі метеорологиялық факторлардың адамның денсаулық жағдайына әсер етуі.
Зертханалық зерттеу әдістері және алынған көрсеткіштерді есептеу реті.
Алынған зертханалық зерттеулердің нәтижелерін гигиеналық бағалау.
Санитарлық - гигиеналық қорытынды негізіндегі емдік-профилактикалық және технологиялық ұсыныстар.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: теориялық сұрақтарды талқылау, құралдармен жұмыс.
VI. Әдебиеттер:
негізгі:
1. Гигиена труда. Учебник (под. ред. Н.Ф. Измерова, И.Ф. Кириллова М, ГЭОТА –Медиа 2008г
2. Руководство к практическим занятием по гигиене труда (под. ред Н.Ф. Измерова ) М. Медицина 2001г
3. Руководство по гигиене труда. Под редак. И.Ф. Кириллова. М., Медицина в 2-х томах, 2001г.
қосымша:
1. Пост. Правит. РК №168 от 25.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к атмосферному воздуху в городских и сельских населенных пунктах, почвам и их безопасность, содержанию территорий городских и сельских населенных пунктов, условия работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека»
2. Пост. Правит. РК №93 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к зданиям и сооружениям производственного назначения»
3. Пост. Правит. РК №91 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к объектам в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники»
VII. Бақылау: сұрақтар
Өндірістік ғимараттағы микроклиматты сипаттайтын факторлар.
Микроклиматтың негізгі параметрлерін өлшейтін аспаптар.
Микроклиматтың жағымсыз әсерімен байланысты патологиялық жағдайларды бағалау.
Өндірістік ортадағы микроклимат көрсеткіштерін оңтайландыруға бағытталған іс-шаралар.
№4
І. Тақырыбы: Өндірістік аэрозольдерді гигиеналық бағалау және зерттеу әдістері.
ІІ. Мақсаты:
Өнеркәсіптік аэрозольдардың түсініктерімен және жіктелуімен студенттерді таныстыру:
Аэрозольдардың химия-физикалық құрамының гигиеналық маңызын және олардың адам ағзасына әсер етуін түсіндіру;
Студенттерді аспаптардың жұмыс істеу қағидаларымен және шаңдануды анықтау әдістерімен таныстыру
III. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
Өнеркәсіптік аэрозольдардың түсініктері мен жіктелуін;
Дәрілерді дайындаудағы технологиялық үрдістегі өндірістік шаңдардың пайда болуының негізгі факторлары;
Аэрозольдардың химия-физикалық құрамының гигиеналық маңызын және олардың адам ағзасына әсер етуі;
Шаңдануды анықтайтын аспаптар мен әдістер;
Жұмыс орнының шаңдануына қойылатын нормативті талаптар және алдын-алу іс-шаралары.
Студент істей білуі тиіс:
Дәрілік препараттарды өндіру үрдісіндегі аэрозольдердің пайда болуына технологиялық сипаттама беру;
Лайыкты өлшемдерді және өндірістік ортаның шаңдануының есебін жүргізу;
Алынған есептердің нәтижесі бойынша шаңның адам ағзасына әсеріне гигиеналық баға беру;
Санитарлық-гигиеналық және технологиялық сипаттамаларға байланысты сәйкесінше ұсыныстар беру.
IV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Дәрілерді дайындаудағы технологиялық үрдістегі өндірістік аэрозольдардың химия-физикалық сипаттамасы және ондағы шаңдардың адам ағзасына әсері.
Өндірістік шаңның адам ағзасына әсер етуі.
Өндірістік нысандардағы шаңдануды анықтауға арналған әдістер мен аспаптар.
Өндірістік ортадағы шаңдануды нормалаудың гигиеналық көрсеткіштері.
Өндірістік нысандардағы шаңданудың алдын алу шараларын ұйымдастыру.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: теориялық сұрақтарды талқылау, құралдармен жұмыс.
VI. Әдебиеттер:
негізгі:
1. Гигиена труда. Учебник (под. ред. Н.Ф. Измерова, И.Ф. Кириллова М, ГЭОТА –Медиа 2008г
2. Руководство к практическим занятием по гигиене труда (под. ред Н.Ф. Измерова ) М. Медицина 2001г
3. Руководство по гигиене труда. Под редак. И.Ф. Кириллова. М., Медицина в 2-х томах, 2001г.
қосымша:
1. Пост. Правит. РК №168 от 25.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к атмосферному воздуху в городских и сельских населенных пунктах, почвам и их безопасность, содержанию территорий городских и сельских населенных пунктов, условия работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека»
2. Пост. Правит. РК №93 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к зданиям и сооружениям производственного назначения»
3. Пост. Правит. РК №91 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к объектам в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники»
VII. Бақылау: сұрақтар
Өндірістік шаң дегеніміз не?
Өндірістік шаңның физикалық-химиялық құрамы және жіктелуі.
Жұмысшылардың денсаулық жағдайына өндірістік шаңның әсері.
Өнеркәсіптік аэрозольдерге қойылатын гигиеналық талаптар.
Шаңдануды зерттейтін әдістер мен аспаптар.
Шаңдануды алдын алу шаралары және гигиеналық бағалау.
№5
І. Тақырыбы: Өндірістік жарықтануды гигиеналық бағалау және зерттеу әдістері.
ІІ. Мақсаты:
Фармацевтикалық өнеркәсіп мекемелеріндегі өндірістік жарықтануды (табиғи және жасанды) гигиеналық бағалау және зерттеу әдістерін студенттерге меңгерту.
Алынған нәтижелер бойынша гигиеналық қорытынды құрастыру.
III. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
Өндірістік ғимараттардың жарықтану параметрлерінің көрсеткіштерін;
Табиғи, жасанды және аралас жарықтану түсініктерін;
Өндірістегі жарықтанудың гигиеналық нормалары мен ережелері, люкметрмен жұмыс және зерттеуді орындау реті;
Табиғи және жасанды жарықтануды бағалаудың есептік әдісінің маңызы;
Зертханалық зерттеулерден алынған нәтижелер бойынша гигиеналық қорытынды жасау.
Студент істей білуі тиіс:
Өндірістік нысанның жарықтану көрсеткіштері бойынша алдын ала мәліметтерді жинауды жүргізу;
Люскметрмен жұмыс жасау;
Алынған нәтижелер негізінде сәйкесінше есептерді жүргізу;
Нысанның жарықтануына гигиеналық баға беру.
IV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Өндірістік нысандардағы жарықтанудың сипаттамасы.
Өндірістік нысандардағы жарықтануға қойыатын гигиеналық талаптар.
Жарықтануды зерттеу әдістері.
Люксметр құрылғысы және онымен жұмыс істеу реті.
Зертханалық зерттеулердің көрсеткіштерін есептеу әдістері.
Жарықтануды гигиеналық бағалау.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: теориялық сұрақтарды талқылау, құралдармен жұмыс.
VI. Әдебиеттер:
негізгі:
1. Гигиена труда. Учебник (под. ред. Н.Ф. Измерова, И.Ф. Кириллова М, ГЭОТА –Медиа 2008г
2. Руководство к практическим занятием по гигиене труда (под. ред Н.Ф. Измерова ) М. Медицина 2001г
3. Руководство по гигиене труда. Под редак. И.Ф. Кириллова. М., Медицина в 2-х томах, 2001г.
қосымша:
1. Пост. Правит. РК №168 от 25.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к атмосферному воздуху в городских и сельских населенных пунктах, почвам и их безопасность, содержанию территорий городских и сельских населенных пунктов, условия работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека»
2. Пост. Правит. РК №93 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к зданиям и сооружениям производственного назначения»
3. Пост. Правит. РК №91 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к объектам в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники»
VII. Бақылау: сұрақтар
Фармацевтикалық өнеркәсіп мекемелеріндегі және дәріхана ғимараттарындағы табиғи және жасанды жарықтану параметрлерін сақтаудың гигиеналық маңызы қандай?
Табиғи жарықтанудың параметрлеріне гигиеналық сипаттама беріңіз.
Табиғи жарықтанудың аса объективті көрсеткішін көрсетіңіз.
Люксметр қалай орналасқан және онымен жұмыс істеу тәртібін көрсетіңіз.
Дәріханалардың табиғи және жасанды жарықтануының гигиеналық нормативтерін атаңыз.
Табиғи және жасанды жарықтанудың есептік әдісін бағалаудың гигиеналық негізі неде?
№6
І. Тақырыбы: Ауада химиялық улы заттардың (газдар, булар) болуын зерттеу әдістерін меңгеру.
ІІ. Мақсаты:
Студенттерге жұмыс аймағындағы ауаны ластайтын зиянды заттардың шектеліп рұқсат етілген концентрациясының (ШРЕК) негізгі қағидалары туралы білім беру;
Атмосфералық ауа гигиенасы зертханасының зертханалық-техникалық жабдықталуы;
Жұмыс аймағындағы ауаны ластайтын зиянды заттардың бағытталған қауіпсіз деңгейінің әсерін есептеу;
Есептелген мағыналарды салыстыру және олардан жеке заттар үшін аса жақсы дәлелденген бағытталған қауіпсіз деңгейінің әсерін таңдау;
III. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
жұмыс аймағындағы ауаны ластайтын зиянды заттардың болу қауіпсіздігіне қойылатын гигиеналық талаптар;
ШРЕК және БҚӘД түсініктері туралы жалпы түсінік;
Токсикометрия көрсеткіштері бойынша есептеу әдісі;
Заттардың улылық көрсеткіштері;
Фармацевтикалық өнеркәсіптердегі ауа ортасын аса маңызды ластаушылар.
Студент істей білуі тиіс:
Жұмыс аймағы ауасындағы зиянды заттардың ШРЕК –ын негіздеу;
Жұмыс аймағы ауасындағы зиянды заттардың БҚӘД есептерін жүргізу;
Есептелген мағыналарды салыстыру және олардан жеке заттар үшін аса жақсы дәлелденген бағытталған қауіпсіз деңгейінің әсерін таңдау;
Кезеңді медициналық тексерулердің нәтижесі негізінде денсаулық жағдайына баға беру.
IV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Фармацевтикалық өнеркәсіп ауасындағы зиянды заттардың мазмұнын гигиеналық нормалау.
Жұмыс аймағы ауасындағы зиянды заттардың ШРЕК –ын негіздеудің негізгі қағидалары.
Бағытталған қауіпсіз деңгейінің әсерін есептеу.
Есептелген мағыналарды салыстыру және олардан жеке заттар үшін аса жақсы дәлелденген бағытталған қауіпсіз деңгейінің әсерін таңдау.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: теориялық сұрақтарды талқылау, құралдармен жұмыс.
VI. Әдебиеттер:
негізгі:
1. Гигиена труда. Учебник (под. ред. Н.Ф. Измерова, И.Ф. Кириллова М, ГЭОТА –Медиа 2008г
2. Руководство к практическим занятием по гигиене труда (под. ред Н.Ф. Измерова ) М. Медицина 2001г
3. Руководство по гигиене труда. Под редак. И.Ф. Кириллова. М., Медицина в 2-х томах, 2001г.
қосымша:
1. Пост. Правит. РК №168 от 25.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к атмосферному воздуху в городских и сельских населенных пунктах, почвам и их безопасность, содержанию территорий городских и сельских населенных пунктов, условия работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека»
2. Пост. Правит. РК №93 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к зданиям и сооружениям производственного назначения»
3. Пост. Правит. РК №91 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к объектам в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники»
VII. Бақылау: сұрақтар
ШРЕК дегеніміз не,оны қалай анықтайды?
БҚӘД дегеніміз не,оны қалай анықтайды?
ШРЕК және БҚӘД түсініктерінің ұқсастықтары мен ерекшеліктері.
Заттардың улылық көрсеткіштерін атаңыз.
Фармацевтикалық өнеркәсіптердегі ауа ортасын аса маңызды ластаушылар.
№7
І. Тақырыбы: Өнеркәсіптік токсикология негіздері. Өнеркәсіптік уларды гигиеналық нормалау және гигиеналық регламенттеу. Химиялық-фармацевтикалық өнеркәсіпке тән химиялық заттардың организмге әсерімен танысу.
ІІ. Мақсаты: Өнеркәсіптік токсикология негіздері туралы студенттерге білім беру. Өнеркәсіптік уларға қойылатын гигиеналық талаптар. Фармацевтикалық өнеркәсіпке тән химиялық заттардың организмге әсерімен таныстыру.
III. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
Өнеркәсіптік токсикология негізін;
Токсикологиялық мөлшер мен концентрациялардың түрлерін;
Зиянды заттардың жіктелуін;
Токсикометрияның негізгі параметрлерін;
Өнеркәсіптік уларға қойылатын гигиеналық талаптар;
Зиянды химиялық заттардың адам ағзасына әсерін.
Студент істей білуі тиіс:
Зиянды заттарға (уларға) токсикологиялық сипаттама беру;
Адам ағзасына әсер ету жолдарын анықтау;
Токсикометрия көрсеткіштері негізіне сүйене отырып, зиянды заттардың улылық класын анықтау;
Гигиеналық және профилактикалық сипаттағы қорытынды беру.
IV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Өнеркәсіптік токсикология пәні.
Токсикометрия параметрлері.
Фармацевтикалық өнеркәсіпке тән химиялық заттардың организмге әсері.
Фармацевтика өндірісіндегі жұмысшылардың ағзасына өндірістік улардың әсері.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: дискуссия, нормативті құжаттармен жұмыс.
VI. Әдебиеттер:
негізгі:
1. Гигиена труда. Учебник (под. ред. Н.Ф. Измерова, И.Ф. Кириллова М, ГЭОТА –Медиа 2008г
2. Руководство к практическим занятием по гигиене труда (под. ред Н.Ф. Измерова ) М. Медицина 2001г
3. Руководство по гигиене труда. Под редак. И.Ф. Кириллова. М., Медицина в 2-х томах, 2001г.
қосымша:
1. Пост. Правит. РК №168 от 25.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к атмосферному воздуху в городских и сельских населенных пунктах, почвам и их безопасность, содержанию территорий городских и сельских населенных пунктов, условия работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека»
2. Пост. Правит. РК №93 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к зданиям и сооружениям производственного назначения»
3. Пост. Правит. РК №91 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к объектам в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники»
VII. Бақылау: сұрақтар
Өнеркәсіптік токсикология дегеніміз не?
Токсикологиялық мөлшер мен концентрациялардың түрлері.
Адам ағзасына әсер ету деңгейіне байланысты зиянды заттардың жіктелуі.
Ағзаға зиянды заттардың (улардың) түсу жолдары.
Токсикометрия параметрлері.
Өнеркәсіптік уларға қойылатын гигиеналық талаптар.
№8
І. Тақырыбы: Кәсіптік уланулар
ІІ. Мақсаты: Студенттерді уланудың жіктелуімен және зиянды заттардың токсикалық әсерін анықтайтын факторлармен таныстыру.
III. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
Адам ағзасына зиянды заттардың фармакокинетикалық және токсикалық әсерін;
Адам ағзасындағы зиянды заттарды зарарсыздандырудың биологиялық жолдарын;
Уланудың жіктелуін;
Негізгі өнеркәсіптік улардың гигиеналық сипаттамасын;
Өндірістік ортаға қойылатын гигиеналық талаптар,мысалы, химия-фармацевтикалық өнеркәсібінде;
Кәсіби интоксикация кезіндегі медициналық алдын алу шараларын;
Студент істей білуі тиіс:
Адам ағзасына өндірістік үрдістегі токсикологиялық әсердің мүмкіндіктері жайында сипаттау;
Уланудың негізгі токсикалық факторын анықтау және оның ағзаға әсер ету жолдарын;
Кәсіби улануды жіктеу;
Жұмыс аймағындағы зиянды заттар құрамына гигиеналық нормалау мен регламентация жүргізу;
Технологиялық, медициналық-профилактикалық сипаттағы ұсыныстарды беру.
IV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Кәсіптік уланудың түсініктері.
Токсикологиялық мөлшер мен концентрациялардың түрлері.
Адам ағзасына әсер ету деңгейіне байланысты зиянды заттардың жіктелуі.
Зиянды заттардың токсикологиялық жіктелуі.
Талғамалы токсикалығына байланысты улардың жіктелуі.
Ағзаға зиянды заттардың (улардың) түсу жолдары және олардың денсаулық жағдайына әсері.
Зиянды заттармен шақырылатын кәсіби аурулар.
Токсикалық әсердегі зиянды заттарға қойылатын гигиеналық талаптар.
Емдік-профилактикалық сипаттағы кешенді шаралар.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: іскерлік ойындар.
VI. Әдебиеттер:
негізгі:
1. Гигиена труда. Учебник (под. ред. Н.Ф. Измерова, И.Ф. Кириллова М, ГЭОТА –Медиа 2008г
2. Руководство к практическим занятием по гигиене труда (под. ред Н.Ф. Измерова ) М. Медицина 2001г
3. Руководство по гигиене труда. Под редак. И.Ф. Кириллова. М., Медицина в 2-х томах, 2001г.
қосымша:
1. Пост. Правит. РК №168 от 25.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к атмосферному воздуху в городских и сельских населенных пунктах, почвам и их безопасность, содержанию территорий городских и сельских населенных пунктов, условия работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека»
2. Пост. Правит. РК №93 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к зданиям и сооружениям производственного назначения»
3. Пост. Правит. РК №91 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к объектам в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники»
VII. Бақылау: сұрақтар
Кәсіптік улану түсінігіне анықтама беру.
Адам ағзасына токсикалық заттардың әсер ету механизмі.
Кәсіптік уланулардың жіктелуіне анықтама беру.
Химия-фармацевтика өндірісіндегі зиянды заттарды және өндірістік үрдістерді гигиеналық нормалау.
Кәсіби аурулар дегеніміз не?
Кәсіби аурулардың алдын алу шаралары.
№9
І. Тақырыбы: Химиялық-фармацевтикалық өнеркәсібінде жеке басты қорғау заттарын қолданудың гигиеналық негіздері.
ІІ. Мақсаты: Студенттерді химиялық-фармацевтикалық өнеркәсібінде жеке басты қорғау заттарын қолданудың гигиеналық негіздерімен таныстыру.
III. Оқыту мақсаты:
Студент білуі тиіс:
Дәрілік құралдардың технологиялық өндірісіндегі негізгі зиянды факторлар;
Тыныс алу мүшелерін жеке қорғау заттары. Сипаттамасы және әсер ету қағидасы;
Дене, қол, басты жеке қорғау заттары;
Көзді жеке қорғау заттары;
Дірілден жеке қорғану әдістері;
Шудан қорғау құралдары мен әдістері;
Иондаушы сәулелерден жеке қорғау әдістері және шаралары;
Кезеңді алдын ала тексерулерді жүргізу ережелері.
Студент істей білуі тиіс:
Дәрілік препаратты өндірудегі технологиялық үрдістегі негізгі зиянды факторды анықтау;
Жұмыс аймағына гигиеналық баға беру;
Өндірісдік үрдістің әр жеке кезеңіне сәйкесінше жеке қорғаныс заттарын таңдау;
Жеке қорғаныс әдістерін қолдану;
Жұмысшылардың кезеңді алдын ала медициналық тексеру нәтижелеріне қорытынды беру.
IV. Тақырыптың негізгі сұрақтары:
Жеке қорғаныс құралдары.
Химия-фармацевтикалық өнеркәсіпте жеке қорғаныс заттарын қолданудың гигиеналық негізі.
V. Білім берудің және оқытудың әдістері: Жұптасып жұмыс жасау, дискуссия.
VI. Әдебиеттер:
негізгі:
1. Гигиена труда. Учебник (под. ред. Н.Ф. Измерова, И.Ф. Кириллова М, ГЭОТА –Медиа 2008г
2. Руководство к практическим занятием по гигиене труда (под. ред Н.Ф. Измерова ) М. Медицина 2001г
3. Руководство по гигиене труда. Под редак. И.Ф. Кириллова. М., Медицина в 2-х томах, 2001г.
қосымша:
1. Пост. Правит. РК №168 от 25.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к атмосферному воздуху в городских и сельских населенных пунктах, почвам и их безопасность, содержанию территорий городских и сельских населенных пунктов, условия работы с источниками физических факторов, оказывающих воздействие на человека»
2. Пост. Правит. РК №93 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к зданиям и сооружениям производственного назначения»
3. Пост. Правит. РК №91 от 17.01.2012г Санитарные правила «Санитарно правила –эпидемиологтические требования к объектам в сфере обращения лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники»
VII. Бақылау: сұрақтар
Жеке қорғаныс құралдарына сипаттама және қолдану әдістері.
Жеке қорғаныс құралдарын қолданудың гигиеналық негіздері.
Өндірістегі физикалық факторлар әсерінен жеке қорғау құралдары.
Өндірістегі химиялық факторлар әсерінен жеке қорғау құралдары.
Шу, діріл, инфрадыбыс, ультрадыбыс әсерлерінен жеке қауіпсіздік шаралары және әдістері.
Химия –фармацевтикалық өнеркәсіптегі жұмысшылардың денсаулығын сақтау бойынша алдын алу шаралары.
№10
І. Тақырыбы: Дәріхана гигиенасы
ІІ. Мақсаты:
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕВТИКА
АКАДЕМИЯСЫ
«Гигиена-1, дене шынықтыру және валеология» кафедрасы
СТУДЕНТТІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫСЫНА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК ӨҢДЕУ ҚҰРЫЛЫМЫ
Пән: Фармацевтикалық гигиена негізі, OFG 3213
Мамандық: 051103- Фармация
Курс: 3
2014-15ж
«Гигиена-1, дене шынықтыру және валеология» кафедрасы мәжлісінде талқыланды.
Хаттама № «___» _______2014 ж
Кафедра меңгерушісі м.ғ.к,. доцент___________ Долтаева Б.З.
№1.1.
І. Тақырыбы: Иондаушы және иондаушы емес сәулеленулер. Гигиеналық бағалау. Зерттеу әдістері.
ІІ. Мақсаты:студенттерге иондаушы және иондаушы емес сәулеленулерді, гигиеналық бағалауды және зерттеу әдістерін үйрету.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма. Сәулелену дозасын анықтау.
2 тапсырма. Сәулелену дозасының қуатын анықтау.
3 тапсырма. Эквивалентті дозаны анықтау.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру.
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Әртүрлі сәулелердің әртүрлі биологиялық әсерін айтып беріңіз?
Радиоактивті сәулелердің биологиялық әсерін айтып беріңіз?
Сәулелену дозасын есептеудің ережесін айтып беріңіз?
№.2
І. Тақырыбы: Дәріханалар гигиенасы: сақтық және күнделікті санитариялық қадағалау; дәріхана ортасының зиянды факторлары, аурушаңдығы, алдын-алу шаралары.
ІІ. Мақсаты:Дәріхана мекемелері және фармацевтикалық өнеркәсіптердегі еңбек гигиенасымен таныстыру және дәріхана ортасының зиянды факторларын, аурушаңдығын алдын -алу шараларын студенттерге үйрету.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма.Дәріхана мекемелері және фармацевтикалық өнеркәсіптердегі еңбек гигиенасын қарастыру.
2 тапсырма. Дәріхана және фармацевтикалық өндіріс орындарында жұмысшылар денсаулығына зиянды әсер ететін факторлардың алдын алу жұмыстарын ұйымдастыру.
3 тапсырма.Дәріхана және фармацевтикалық өндіріс орындарында, сақтық және күнделікті санитарлық қадағалауды ұйымдастыру.
4 тапсырма. Дәріхана жоспарына , қондырғыларын және жабдықталуына қойылатын гигиеналық талаптарды мазмұндау.
5 тапсырма. Дәріханадағы негізгі зиянды факторлар, жұмысшылардың аурушаңдыққа әкелу мүмкіндігі.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру.
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
1. Фармацевтикалық өнеркәсіптер туралы түсінікке анықама беріңіз?
2. Дәріхана мекемелері туралы түсінікке анықтама беріңіз?
3. Фармацевтикалық өнеркәсіптердегі еңбек гигиенасына анақтама беріңіз?
4. Дәріхана мекемелері, өнеркәсіптердегі еңбек гигиенасына анықтама беріңіз?
№.3
І. Тақырыбы: Еңбек психологиясының негіздері.
ІІ. Мақсаты: Студенттерге еңбек психологиясының негізі туралы түсінік беру.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма.Еңбек субъектісінің функциялық жағдайларын психологиялық тұрғыдан зерттеу.
2 тапсырма.Еңбек қызметінің міндеттері мен мазмұнын көрсету.
3 тапсырма.Еңбек субъектісінің жұмысқа қабілеттілігін анықтау.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Еңбек субъектісінің функционалдық жағдайына жалпы сипаттама беріңіз?
Еңбек қызметін зерттеу әдістері және оларды практикада пайдалану жолдарын атаңыз?
№.4
І. Тақырыбы:Ультракүлгін сәулелердің гигиеналық маңызы.
ІІ. Мақсаты: Студенттерді УК-сәулелену табиғатымен және өндіріс жағдайында жұмысшылар денсаулыққа әсерімен таныстыру.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма.Медицинада ультракүлгін сәлелерді қолданылуы.
2 тапсырма.Ультракүлгін сәулелердің ағзаға тигізетін әсерін анықтау.
3 тапсырма.Ультракүлгін сәулелесінің адам ағзасына зиянды әсерінің алдын алу.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Адам ағзасына ультракүлгін сәулесінің зиянды әсерінің алдын алу шараларын атаңыз?
Ультракүлгін сәулесін медицинада қаолданылуын айтып беріңіз?
№.5
І. Тақырыбы:Лазерлік сәулелердің гигиеналық маңызы.
ІІ. Мақсаты: Лазерлік сәулелену болмысы, оның адам ағзасына тигізетін зиянды әсері мен оны алдын алу шараларымен бойынша білімділікті және іскерлікті қалыптастыру.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма. Лазерлердің халық шаруашылығындағы қолданылуы.
2 тапсырма. Лазерлердің негізгі техникалық сипаттамасы.
3 тапсырма. Лазерді қолданудағы еңбек жағдайлары.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Активті ортаның сипатына қарай лазерлердің қандай түрлері бар?
Лазерлік сәулеленудің зиндылық дәрежесін бағалаудағы ең қолданбалы көрсеткіштері?
Лазерлік физика-химиялық параметрлеріне бойынша жіктелуі?
Лазерлермен жұмыс істеудегі негізгі пайда болатын факторлар?
Лазерлермен жұмыс істеуде пайда болатын қосымша факторлар?
Лазерлік сәулелену ағзада қандай эффект туғызады?
ШРЕД- лазерлік сәулеленуге не қолданылады?
Лазерлік сәулелену қарқыны қандай өлшем бірлікпен өлшенеді?
№.6
І. Тақырыбы: ЭМӨ және радио жиіліктердің гигиеналық маңыздылығы.
ІІ. Мақсаты: Студенттерді электромагниттік өріс көздерін санитарлық қадағалаудың әдістемелері мен таныстыру.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма.Электромагниттік өріс көздерін санитарлық қадағалау әдістемелерін үйрету.
2 тапсырма.Электромагниттік өріс параметрінің өлшеу қағидаларын бағалау.
3 тапсырма.Оқу қорытындысы бойынша презентация дайындау.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
1.Электромагнит өріс түрін атаңыз?
2.Электромагниттік өріс көздерінің адам денсаулығына әсері қандай?
3Электромагниттік өріс көздерін санитарлық қадағалау әдістері қандай?
4.Электромагниттік өріс көздерін дозиметрлік қадағалау дегеніміз не?
5.Нормативтік-методикалық құжаттар дегеніміз не?
№.7
І. Тақырыбы: Пестицидтер мен биопрепараттарды қолданудағы еңбек гигиенасы.
ІІ. Мақсаты: Улылық дәрежесі және кумуляциялық қасиеті жоғары, жұмысшылар денсаулығына қатер төндіретінпестицидтер туралы білім беру.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма.Улы химикаттар туралы толық мағлұматты білу, олардың денсаулыққа төндірер қаупін дұрыс бағалау.
2 тапсырма.Минералды тыңайтқыштар мен пестицидтердің улылық дәрежесін білу, олармен жұмыс істеу барысында уланудан алдын алу шараларын ұйымдастыру.
3 тапсырма.Сауықтыру шараларын жоспарлау, жұмысшылардың денсаулығын сақтау мақсатында оларды өндірістерге енгізу.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
1.Пестицидтер, олардың жіктелуін айтып беріңіз?
2.Өсімдіктерді қорғау мақсатында, химиялық заттарды қолдану бағытында СЭС-тің жұмысын айтып беріңіз?
3. Пестицидтерді қолдану амалдары мен әдістері қандай?
4. Минералды тыңайтқыштардың, улы химикаттардың улылық дәрежелерін айтып беріңіз?
5. Улы химикаттардың жұмысшылар ағзасына түсу жолдары қандай? Политропты әсері жайында айтып беріңіз?
№.8
І. Тақырыбы: Органикалық еріткіштермен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Аралық бақылау: коллоквиум
ІІ. Мақсаты: Студенттерді органикалық қосылыстармен және негізгі токсикалық қосылыстармен жұмыс жасаудағы гигиеналық ерекшеліктерді студенттерге таныстыру.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма. Қосылыстардың негізгі классы, оның қолданылу аясын сипаттау.
2 тапсырма. Органикалық қосылыстардың ағзаға зиянды әсері және сақтану шаралары.
3 тапсырма. Органикалық ерітінділері ағзаға негізгі ену жолдары.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Органикалық ерітінділер қандай қосылыстарға жатады?
Аз ұшпалы, орташа ұшпалы және жеңіл ұшпалы ерітінділер деген не?
Неге улылығы аз жеңіл ұшпалы ерітінділер аз ұшпалы қарағанда жоғары токсикалық қауіптілігі болуы мүмкін?
Бензол және оның қосылыстары, ағзаға әсері қандай?
№.9
І. Тақырыбы:Әйелдердің еңбек гигиенасы.
ІІ. Мақсаты:Студенттерді әйелдердің еңбек гигиенасымен таныстыру.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма.Әйелдердің еңбекке қабілеттілігін және аурушаңдығын бағалау.
2 тапсырма.Қазіргі жағдайдағы әйелдер еңбегін қорғау және гигиеналық ережелері.
3 тапсырма.Әйелдердің жүктілік кезеңінде еңбек ауырлығының дәрежесін анықтау.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Әйелдердің еңбекке қабілеттілігі және аурушаңдық жайында айтып беріңіз?
Өнеркәсіп салаларындағы әйелдер еңбегінің концентрайиялану дәрежесінің ерекшклігі қандай?
Өндірістік ортаның кейбір химиялық және физикалық факторларының әйелдер ағзасына әсер ету ерекшеліктері қандай?
№.10
І. Тақырыбы: Видеотерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы.
ІІ. Мақсаты: Студенттерді видеотерминалдармен, компьютермен жұмыс жасау кезіндегі қауіпсіздік ережелерін ақтауды жеткізу
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма. Компьютермен жұмыс жасау кезіндегі көру мүшесіне зиянды және оның әсерінен құтылу туралы терең түсіндіру.
2 тапсырма. Компьютермен жұмыс жасау кезіндегі еңбек режимі мен демалысы.
3 тапсырма. Компьютермен жұмыс жасаудағы зиянды және қауіпті өндірістік факторлар.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Көз монитор экранынан қанша сантиметр қашықтықта болу қажет?
Дисплейдегі бейнеленген қабылдаудан қарапайым затты қабылдаудың айырмашылығы неде?
Монитор экранындағы бейне қандай жиілікте өзгеріп отырады?
Компьбютермен күніне қанша сағат жұмыс жасауға болады?
Компьютермен жұмыс жасау кезіндегі көру мүшесіне әсері немен қауіпті?
Компьютерде тұрақсыз бейне неге пайда болады?
Компьютермен жұмыс жасау кезіндегі көзді шаршатпаудың алдын –алу шарасы .
«Компьютерлік шаршағыштық» көрінісінің типтерін атаңыз..
Аккомодация спазмы деген не?
№.11
І. Тақырыбы:Жұмыс орнында эргономика негіздерін ұйымдастыру.
ІІ. Мақсаты:Автоматтандырылу дәрежелері бойынша еңбек ету заттары және құралдарының жалпы жіктелуіндегі эргономикалық талдаудағы негізгі элементтерді студенттерге түсіндіру.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма.Эргономиканың әдістері.
2 тапсырма.Жобалау және түзету эргономикасы.
3 тапсырма.Қазіргі кездегі көзқарастарға сәйкес эргономиканың іс жүзінде қолданылатын ғылымдар жүйесіндегі алатын орны мен рольі.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Эргономиканың негізгі мақсатын айтып беріңіз?
Эргономикадағы зерттеу әдістерін атаңыз?
Негізгі жұмыс іс-әрекеттерінің қысқаша сипаттамасына анықтама беріңіз?
Эргономиканың маңызы және пайда болуын атаңыз?
Өндірістік эргономиканың міндеттері және оның негізгі принциптерін атаңыз?
№.12
І. Тақырыбы: Егде жас тобындағылардың еңбек гигиенасының негіздері. Зейнеткерлердің еңбегін реттеу.
ІІ. Мақсаты: Студенттерге карт адамдардың негізгі мамандықтарына байланысты еңбектің орындалу мүмкіншіліктерін объективті үйрету және зейнеткерлерге түсіндіру, негізгі мамандығына байланысты жұмысты жалғастыру мүмкін болмаған жағдайда, мамандық ауыстыруын жөндеу, сонымен қатар студенттерді зейнеткерлердің еңбек жағдайына арналған әдістемелік құралдарды құруды үйрету.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма. Әртүрлі әлеуметтік топтағы адамдардың зейнетке шыққаннан кейінгі жалғасыратын жұмысының себебін талдау.
2 тапсырма. Зейнеткерлердің мамандық бойынша немесе еңбек әрекеттік жалғастыруды мамандық өзгертудің қажеттілігін бағалауды оқыту.
3 тапсырма. Қарттық кезеңде жұмысқа қабілеттіліктің жоғалуының себебі.
IV. Орындау түрі: Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
1. Зейнеткерлік жастағылар жұмысты жалғастыруының себебі неде?
2. Қарттық кезеңде жұмысқа қабілеттіліктің жоғалуының себебі неде?
3. Зейнеткерлік жаста еңбекке қабілеттіліктің тоқтау бағытының қандай түрі бар?
4. Зейнеткердің денсаулығын өзіндік бағалау кәсіби бағыттың негізгі факторы қандай?
5. Зейнеткер зейнетке шыққанан кейінгі орташа жас мөлшері.
6. Зейнеткерлердің еңбек өнімділігі немен байланысты?
7. Неге ауыл тұрғындары зейнетке шыққан соң жұмысын тоқтатады?
8. Ақыл-оймен жұмыс жасайтын адамдардың еңбекті жалғастыруындағы негізгі себебі?
№.13
І. Тақырыбы: Химиялық заттардың организмге оқшауланған және комбинирленген әсері. Удың үзіліссіз және үзілісті әсері.
ІІ. Мақсаты: Студенттерді адам ағзасына улардың оқшауланған, кешенді, үздіксіз, интермиттирленген әсерімен таныстыру, әрбір әсерінің ерекшеліктерін көрсету.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма. Өнеркәсіптік улардың оқшауланған және кешенді әсерін көрсету, нақты мысалдар келтіру.
2 тапсырма. Үздіксіз және интермиттирленген улардың әсері. Гигиеналық нормалаудың осы әсерлерді ескерту.
3 тапсырма. Интермитирленген удың әсері.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Удың қандай әсерін оқшауланған деп атаймыз?
Удың қандай әсері кешенді деп аталады?
Зиянды факторлардың қандай әсері байланысқан деп атайды?
Удың қандай әсері үздіксіз деп атайды?
Удың қандай әсері интермитирленген деп аталады?
№.14
І. Тақырыбы: Гигиеналық регламенттер жасаудың негіздері. ШРЕК және ӘШҚД туралы түсінік. Химиялық зиянды заттардың организмдегі детоксикациясы.
ІІ. Мақсаты: ШРЕК және ӘШҚД шығарылуы ұстанымдары туралы анықтамаға түсінік беру. Гигиеналық регламенттердің шығарылуы үрдісімен таныстыру.
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма. Гигиеналық регламентацияның шығарылу мақсатын оқу, анықтама беру. ШРЕК және ӘШҚД негізгі шығарылу ұстанымдарын атау.
2 тапсырма. Гигиеналық регламенттердің шығарылу кезеңдерін көрсету.
3 тапсырма. Кумуляция коэффиценті.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Жедел токсикалық заттар дегеніміз не?
Токсикометрия дегеніміз не?
Кумуляция коэффиценті дегеніз не?
Жедел әсер ету табалдырығы деген не?
Созылмалы әсер ету табалдырығы деген не?
Қалдық коэффицент деген не?
№.15
І. Тақырыбы: Аралық бақылау
ІІ. Мақсаты:
ІІI.Тапсырма:
1 тапсырма. Еңбек субъектісінің функциялық жағдайларын психологиялық тұрғыдан зерттеу.
2 тапсырма. Өнеркәсіптік улардың оқшауланған және кешенді әсерін көрсету, нақты мысалдар келтіру.
3 тапсырма. Органикалық қосылыстардың ағзаға зиянды әсері және сақтану шаралары.
IV. Орындау түрі:Реферат, презентация, тақырып бойынша глоссарий, сөзжұмбақ, тест тапсырма-ларын құрастыру
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:
Негізгі
1. Гигиена. /Кенесариев Ү.И., Тоғызбаева К.К. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010ж. – 652 б.
2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.
3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.
4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.
қосымша:
1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.
2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинагы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.
3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.
4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспаханасы.- 2010. - 66 б.
5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- -Алматы, 2010, 28 б.
6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.
7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:
Иондалмаған сәулелену, оның түрлері.
Иондалған сәулелену, оның табиғи және техногенді сипаттағы көздері.
Иондалмаған сәлеленудің адам ағзасына әсері .
Иондалған сәлеленудің адам ағзасына әсері .
Адам ағзасына иондалған сәулеленудің әсерін зерттеу әдістері.
Адам ағзасына иондалмаған сәулеленудің әсерін зерттеу әдістері.
α, β, γ-сәулеленулер нені көрсетеді?
Радиация дозасының өлшем бірлігін айтыңыз
Радиациямен өдірістік жанасу болмағанда, Адам радиацияны көп жағдайда қайдан қабылдайды?.
дәріхана жұмысшыларына әсер ететін негізгі зиянды және қауіпті өндірістік факторларды атаңыз.
Дәріхана жұмысшылардың денсаулығына дәрілік препараттар мен зиянды химиялық заттардың әсері..
Дәріхана жұмысшылардың микроклиматтың еңбек жағдайына әсері..
Дәріхана жұмысшылардың физикалық еңбек жағдайына әсері.
Дәріхана жұмысшылардың микробиологиялық факторға әрекеті.
Жұмыс жасау кезіндегі көру анализаторына күш түсуі және дәріхана жұмысшылардың мәжбүр жұмыс қалпы.
Дәріхана жұмысшыларының аурушаңдық ерекшеліктері.
Дәріхана жұмысшылардың жек бас гигиенасының ерекшеліктері.
Жобалау кезіндегі сақтық санитарлық қадағалау мен дәріхана құрылысының ерекшеліктері.
Дәріханадағы күнделікті санитарлық қадағалау.
Еңбек психологиясы деген не?
Еңбек психологиясының негізгі даму бағыты.
Еңбек психологиясының зерттеу әдістерін атаңыз;
Зейіннің негізі сапасы
Сенсорлы қоғалыс, сенсорлы өріс, моторлы өріске анықтама бер.
Эмоциялар және сезім, оның адамның еңбегіне деген қарм-қатынасындағы рөлі;
Оң және теріс эмоциялар;
Ес және оның құрам бөліктерін сипаттау;
Тұлға және оның ерекшеліктерін бағалаудың негізінде не жатыр?
Психофизиологиялық таңдау кәсіби таңдаудың бөлшегі дегенгн анықтама беру;
УК-сәулелену нені көрсетеді?
УК-сәулелену дің табиғи және жасанды көздері.
Сәулеленудің қандай бөліктері толқын ұзындығына байланысты УК-дапазонға бөлінеді.
Жұмысшы контингенттердің қайсысы УК-сәулеленуге әсері сезімтал болып келеді?
Қандай мүшелер УК-сәулеленуді қабылдауға аса сезімтал болып табылады?
Ультракүлгінді ашығу және онымен күрес.
Күннің УК-сәулеленудің спектрі қандай екі ауданға бөлінеді?.
УК-сәулелену дің биологиялық мәні.
УК-сәулелену профилактикалық фазасы неге байланысты?
Ағзаға УК-сәулеленудің регламенттелген әсері, заңдылық құжаттар.
Достарыңызбен бөлісу: |