Корпоративтік басқару кодексі
Кодекс Қазақстан Республикасының
заңнамасына, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ»
АҚ ішкі құжаттарына сәйкес Қазақстан-
да және әлемде дамып келе жатқан
корпоративтік басқару тәжірибесін,
«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ АҚ Трансфор-
мация бағдарламасын ескере отырып
әзірленді.
Кодексте Компаниядағы корпоративтік
басқару жүйесі негізделетін қағидаттар
бекітілген.
Корпоративтік басқару — бұл ішкі
факторлардың ықпалымен де, сыртқы
ортаның ықпалымен де тұрақты дамып
келе жатқан күрделі көп деңгейлі
қатынастар жүйесі.
Компанияның
корпоративтік басқарудың жоғары
стандарттарын қолдану жөніндегі
іс-әрекеті бірінші жағдайда серікте-
стердің
инвестициялық тартымдылығы
мен сенімін арттыру мақсаттарына
негізделген. Сыртқы факторлар, мыса-
лы, макроэкономикалық саладағы өз-
герістер корпоративтік басқару алдына
шешу Компанияның одан әрі дамуына
әсер ететін міндеттерді қояды. Осыған
байланысты сыртқы және ішкі өзгері-
стерге тұрақты мониторинг жүргізу,
корпоративтік басқару стандарттарына
әсер етуі мүмкін жаһандық әлемдік,
сондай-ақ ұлттық үдерістердің даму
үрдістерін талдау қажет.
Корпоративтік басқарудың ең жоға-
Компанияның корпоративтік басқару кодексі 2015 жылы
«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ АҚ-ның Корпоративтік басқару кодексі
негізінде қабылданды. Кодекстің мақсаты корпоративтік
басқаруды жетілдіру, басқарудың ашықтығын қамтамасыз ету,
тиісті корпоративтік басқару стандарттарын ұстануға бейілділікті
растау болып табылады.
ры стандарттарына сәйкестік және
ашықтық — әлеуетті инвесторлардың
сенімін нығайтуға, Компанияның
ресурстарын тиімсіз пайдалану тәуе-
келдерін төмендетуге, оның құнының
өсуіне және әл-ауқатының артуына
ықпал ететін Компания қызметінің
инвестициялық тартымдылығы мен
экономикалық тиімділігін арттыру-
дың маңызды факторлары. Компания
корпоративтік басқару жүйесінің ірі
қор биржалары листингінің негізгі
ережелеріне, әлемдік экономикалық
қоғамдастық мойындаған корпора-
тивтік басқару қағидаттарына (мысалы,
экономикалық ынтымақтастық және
даму ұйымының корпоративтік басқару
қағидаттарына) сәйкестігін айқындай
алады.
Корпоративтік басқару кодексін
сақтау
Корпоративтік басқару кодексіне
сәйкес 2019 жылы Корпоративтік хатшы
қызметі
Компаниядағы Корпоративтік
басқару кодексінің қағидалары мен
ережелерінің сақталуына талдау жүр-
гізді. Жүргізілген талдау нәтижелеріне
сәйкес, Компанияда іс жүзінде Кодекс
ережелерінің 86%-ы сақталады, Кодекс
ережелерінің тағы 5%-ы ішінара сақта-
лады және қазіргі уақытта ережелердің
0%-ы сақталмайды. Кодекстің 9%-ы
Компанияға қолданылмайды.
4.2
Корпоративтік
басқару кодексі
Кодекс ережелері жүргізілген
талдау нәтижелеріне сәйкес
практикада сақталады
87
%
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ |
101
және одан да көп пайызы дирек-
торлар кеңесі ұсынған қабыл-
данатын шешімге ұсынымдарға
«қарсы» дауыс берген жағдайда,
Компания осындай дауыс беру
нәтижелерін жария еткен кезде
акционерлердің осындай дауыс
беру себептерін түсіну
мақсатында
қандай іс-әрекеттер қолдануға ни-
еттенетіні туралы түсінік беруі тиіс.
Акционерлердің пікірлері туралы,
сондай-ақ қабылданған шаралар
туралы жаңартылған ақпарат акци-
онерлердің жалпы жиналысының
отырысынан кейін 6 (алты) айдан
кешіктірілмей жариялануға тиіс.
Директорлар кеңесі Компанияның
жылдық есебінде, акционерлердің
жалпы жиналысының ұсынылған
шешімдеріне (егер қолданылса)
пікірлердің шешімдерге қандай
әсер еткені туралы түсіндірме жаз-
баларда жалпы қорытындыларды
көрсетуі тиіс,
Компанияның корпоративтік басқару
кодексінде Компанияның Директор-
лар кеңесі Төрағасының Директорлар
кеңесінің мүшелері, ірі акционерлер
және Компанияның атқарушы органы
арасында конструктивтік диалог
құру туралы міндеті қарастырылған.
Сонымен қатар,
Компания акционер-
лерінің жалпы жиналысының төраға-
сы акционерлердің тікелей отырыс
барысында сұрақтарға жауап алуына
ұмтылуы тиіс. Егер сұрақтардың
күрделілігі оларға дереу жауап беруге
мүмкіндік бермеген жағдайда, олар
берілген тұлға (тұлғалар) компания
акционерлерінің жалпы жиналысы
аяқталғаннан кейін қысқа мерзімде
берілген сұрақтарға жазбаша жауап
береді. Компанияның қосымша ірі
акционерлері Даму стратегиясы
мәселелерін, атқарушы органның
бірінші басшысын сайлау және ұзақ
мерзімді құнның өсуіне және ұйым-
ның тұрақты дамуына әсер ететін
басқа да аспектілерді талқылау үшін
Директорлар кеңесінің Төрағасымен
және мүшелерімен
отырыстар өткізе
алады. Мұндай отырыстар алдын ала
жоспарланады және бекітілген рәсім-
дерге сәйкес өткізіледі.
•
Ұлыбританияның Корпоративтік
басқару кодексі атқарушы емес
директорлардың Компанияның
атқарушы органының өкілеттігін
тағайындау мен тоқтатуда басты
рөл атқаруы тиіс деп қарастырады.
Сондай-ақ, атқарушы емес дирек-
торлардың қатысуынсыз кездесулер
өткізу қажеттілігі қарастырылған.
Компанияның Корпоративтік басқару
кодексінде Компанияның бірінші
басшысы лауазымына кандидатураны
Қазақстан Республикасы Прези-
дентінің Жарлығымен бекітілген
тиісті тізімге Компания енгізілген
жағдайда Қазақстан Республикасының
Президентімен немесе Президенті
Әкімшілігімен, «Самұрық-Қазына» АҚ
Басқармасымен, «Самұрық-Қазына»
АҚ Директорлар
кеңесінің тағайындау
және сыйақы жөніндегі Комитетімен
және «Самұрық-Қазына» АҚ Дирек-
торлар Кеңесінің Төрағасымен келісу
қажеттілігі көзделген.
•
Ұлыбританияның Корпоративтік
басқару кодексі тағайындау және
сыйақылар жөніндегі комитет
пен Компанияның Директорлар
кеңесінің Аудит жөніндегі комитеті
қызметінің негізгі аспектілерін
сипаттауды көздейді. Сондай-ақ,
Компанияның жылдық есебіне осы
комитеттердің негізгі қызметінің
сипаттамасы және оның аспектілері
туралы ақпаратты енгізу қажеттілігі
көрсетілген.
Компанияның Корпоративтік басқару
кодексінде мұндай қажеттілік көздел-
меген.
7
Айырмашылықтар Компанияның Корпоративтік басқару кодекстері мен Ұлыбританияның Корпоративтік басқару кодексі мазмұнының әріптік салысты-
руына
байланысты белгіленген, алайда, Ұлыбританияның іс жүзінде кодексі нормаларының толық сақталмауын білдірмейді.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ Кор-
поративтік басқару кодексінің 2018
жылғы қағидалары мен ережелерін
сақтау туралы есеппен мына сілтеме
бойынша танысуға болады: https://
www.kazatomprom.kz/ru/investors/
inie_otcheti_i_prezentatsii
AIX корпоративтік басқару қағидат-
тары
AIX биржасымен акциялары AIX-те
бағаланатын компаниялар үшін
корпоративтік басқарудың жалпы
қағидаттары белгіленген. Компани-
яның Корпоративтік басқару кодексі
көбінесе осындай қағидаттарға сәйкес
келеді. Бұдан басқа, Компанияның
Корпоративтік басқару кодексінде
«Самұрық-Қазына» ҰӘҚ АҚ мақсаттары
мен болжамдарын сақтауды қамта-
масыз ететін белгілі бір ережелер
қамтылған.Топтың негізгі қызметінің
шегінен шығатын қызмет түрлерін
жүзеге асыру бөлігіндегі кез келген
бастамалары
тәуелсіз атқарушы емес
директор басқаратын және тағы
екі тәуелсіз атқарушы емес мүшені
қамтитын Компанияның Директорлар
кеңесінің қарауына және тексеруіне
жатады. 2019 жылдың желтоқсан айы-
ның соңына дейін «Самұрық-Қазына»
ҰӘҚ» АҚ үздік халықаралық тәжірибені
ескере отырып, Компанияның Корпо-
ративтік басқару кодексін жаңартпақ.
Компанияның Корпоративтік басқа-
ру кодексі мен Ұлыбританияның
Корпоративтік басқару кодексінің
ережелері арасындағы айыр-
машылықтар
7
Төменде Компанияның Корпоративтік
басқару кодексі мен Ұлыбританияның
Корпоративтік басқару кодексінің
ережелері арасындағы негізгі айыр-
машылықтар сипатталған.
•
Ұлыбританияның Корпоративтік
басқару кодексінің ережелеріне
сәйкес акционерлердің 20 (жиырма)
102 | Жылдық есеп. 2018
4. Корпоративтік басқару және этика
