Жылдық есеп, 2018. «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ

Топ денсаулықты, еңбек пен қоршаған 
ортаны қорғау саласындағы ең жақсы 
әдістерді қолдануға тырысады және 
бұл мәселені болашақта бірінші 
дәрежелі маңыздылығы тұрғысынан 
қарауды жалғастырады. 
БК саласындағы стандарттарды 
тұрақты арттыру мақсатында Компа-
ния 2018 жылдың маусым айында Топ 
активтерінің жай-күйіне талдау жүргіз-
ген SRK тұжырымдары мен ұсыныста-
рын қарауға бағытталған экологиялық 
және әлеуметтік іс-қимыл жоспарын 
(ПДЭСС немесе ESAP) бекітті. Бұл 
бірқатар іс-қимыл жоспарлары Компа-
нияның тәжірибесін алдыңғы қатарлы 
халықаралық салалық практикаларға 
(GIIP), атап айтқанда IFC қызметінің 
стандарттарына, сондай-ақ еңбекті 
қорғау, қоршаған ортаның қауіпсіздігі 
жөніндегі басшылыққа толық сәйкес 
келтіруге бағытталған және ауаны, су 
мен жерді қорғау, қалдықтарды басқа-
ру, мүдделі тараптардың қатысуы, 
тіршілік ету орындарын шолу, тау-кен 
өндірісі және т. б. аяқталғаннан кейін 
жер қабатын қалпына келтіру жөнінде-
гі жоспарларды өзіне қамтиды.
ПДЭСЖ-ның жалпы мақсаты Топтың 
нормативтік сәйкестікті қамтамасыз 
етуден бес жылдық кезең ішінде 
Топ қызметінің барлық аспектілері 
Директорлар кеңесі пара-
дигманы өзгерту қажеттігін 
мойындайды және проце-
ске басшылық ету үшін сы-
ртқы тәжірибені пайдалану 
мүмкіндігін қарастырады. 
Процесті жеңілдету үшін 
Компания мен еншілес ком-
паниялардың басшылығы 
үшін тренингтер мен семи-
нарлар пайдаланылатын 
болады.
ПДЭСЖ-да көзделген негізгі қадамдар
бойынша алдыңғы қатарлы халықа-
ралық салалық практикаларға (бұдан 
әрі — АҚХСТ) сәйкес ТБ мәселелерін 
проактивті тәуекелге бағдарланған 
басқаруға көшуі болып табылады.
ПДЭСЖ келесі негізгі қағидаттарға 
негізделген:
3.4
Даму  
жоспарлары 
Тәуекелді талдауға негіздел-
ген басқаруға белсенді тәсілді 
қабылдау. Топ фокусты ӨБ 
тиімділігінің одан да жоғары 
деңгейін қамтамасыз ету үшін 
тәуекелді талдау негізінде 
тәсілге нормативтік сәйкестікті 
қолдаудан сыйдырады.
ПДЭСЖ-ны уақтылы іске асы-
руды қолдау үшін персонал 
санын арттыру. Компанияның 
Директорлар кеңесі қосымша 
ресурстардың қажеттілігін 
мойындады.
Басқару жүйесінің тиімділігі 
бойынша есептілік және талдау. 
Компанияның ТБ команда-
сы компанияның жоғары 
басшылығы мен Директорлар 
кеңесі алдында ТЖЖС-ны іске 
асыру бойынша үйлестіретін, 
талдайтын және есеп беретін 
болады. Бұдан басқа, компа-
нияның жоғары басшылығы, 
кем дегенде, әрбір жарты жыл 
сайын ПДЭСЖ-ны іске асыру ба-
рысын шолуды және бақылауды 
жүзеге асыратын болады.
1
3
2
ПДЭСЖ мақсаты
Іс-қимылға шолу
Нәтижесі
Әсерді болжау мен мониторингін 
жақсарту
ӨБ шолуында операциялар экологиялық және әлеуметтік контексті әрі 
қарай түсінуді талап ететіні анықталды, ал әсерді жүргізілген бағалау 
және мониторинг қазіргі уақытта әсер ету нысанына негізделген тәсілге 
емес, нормативтік талаптарды сақтауға бағытталған. Осы олқылықтар-
ды жою үшін келесі әрекеттер қажет:
•  әсер ету объектілерін анықтау мақсатында кеніштерге жақын жерде 
су ресурстарын, мекендеу және жер пайдалану орындарын одан әрі 
зерттеу.
•  әсер ету болжамдарын нақтылау.
•  кумулятивті әсерлерді анықтау.
•  әсер ету туралы мониторинг пен есептілікті жетілдіру.
Ықпал ету объектілеріне операция-
лардың әсер етуінің болмауын дәлел-
деу және қамтамасыз ету бойынша 
мүмкіндіктерді арттыру.
«Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ | 91

ПДЭСЖ-да көзделген негізгі қадамдар (жалғасы)
ПДЭСЖ мақсаты
Іс-қимылға шолу
Нәтижесі
Мүдделі тараптармен өзара іс-
қимылды жақсарту
ӨБ шолуында мүдделі қоғамдастықтармен өзара іс-қимыл жасау және 
шағымдарды қарау үдерістері қазіргі уақытта басқару жүйесіне ресми 
түрде ықпал етпейтіні анықталды және олай болмаған жағдайда ӨМОП-
мен толық келісілмеген. Осы олқылықтарды жою үшін келесі әрекеттер 
қажет:
•  Адамдар кеніштердің айналасында жер мен суды қалай пайдалана-
тынын анықтау мақсатында әлеуметтік зерттеулер жүргізу.
•  Мүдделі тараптарды формальды анықтау және талдау арқылы мүд-
делі қоғамдастықтарды анықтау.
•  Неғұрлым белсенді өзара іс-қимылға бағытталған мүдделі тараптар-
мен өзара іс-қимыл жоспарлары.
•  Халықаралық озық тәжірибе контекстінде тұжырымдалған және 
құжатталған шағымдарды қарау рәсімдері.
•  Мүдделі тараптармен өзара іс-қимыл жөніндегі құжаттама.
Тәуекелдерді басқару деңгейін және 
қоршаған қоғамдастықтармен кон-
структивтік қарым-қатынасты артты-
руға ықпал ететін қоғамдастықтар-
мен белсенді өзара іс-қимыл.
Радиоактивтілігі төмен 
қалдықтар (РТҚ) бойынша қызмет 
көрсетушілерді бақылауды 
жақсарту
ӨБ шолуында радиоактивтілігі төмен қалдықтар жөніндегі қызметтерге, 
атап айтқанда радиоактивтілігі төмен металл қалдықтарды залалсы-
здандыру жөніндегі қызметтерге көбірек көңіл бөлу қажеттілігі анықтал-
ды, сондай-ақ олардың РТҚ кәдеге жарату процесін қоса алғанда, жабу 
кезінде радиоактивті қалдықтардың көп мөлшерін өңдеу қабілетін 
жақсы түсіну қажеттігі анықталды. Осы олқылықтарды жою үшін келесі 
әрекеттер қажет:
•  қалдықтар қалдықтарды жою бойынша бөтен объектілерге жол-
данатын жағдайларда, кәсіпорындар қызмет көрсету туралы тиісті 
келісімдерді (жауапкершілікті табыстауды қоса) және бұл объек-
тілердің ӨБ қолайлы екендігінің дәлелдерін қамтамасыз етуі тиіс.
•  Топ компаниялары сонымен қатар жабу кезінде алынатын радио-
активтік қалдықтардың санын дәл бағалауы және қолданыста бар 
лицензияланған тазарту құрылғыларының мұндай қалдықтарды 
қабылдау үшін жеткілікті қуаттылықтарға ие екендігін растауы тиіс.
Топ кәсіпорындары пайдаланыла-
тын радиоактивті қалдықтарды жою 
қызметтері жауапты екенін дәлелдей 
алады.
Радиоактивті қалдықтар жөніндегі 
объектілердің және металл қал-
дықтарды зарарсыздандыру жөнін-
дегі қызметтердің мүмкіндіктерін 
жақсы түсіну жолымен жабу жоспар-
ларын жетілдіру болжанады.
Жабуды жоспарлауды жақсарту
Кеніштерді жабуға арналған есептік шығындар ӨБ шолу кезінде төмен 
болды және SRK есебі үшін қосымша қайта қаралды. Өндірілетін 
активтердің SRK ӨБ шолуына сондай-ақ ЖБӨС-ке сәйкес жабу жөнін-
дегі болжамды міндеттемелерді бағалау енгізілді (ал Қазақстанның 
заңнамасына сәйкес жабу құнын бағалау қолданылатын реттеуде нақты 
анықтамасы бар және топтың кез келген объектілеріне, сондай-ақ жер 
қойнауын пайдалану жөніндегі міндеттемелерге қолданылмайды). ӨБ 
шолуында жабуды жоспарлаудың келесі жетілдіру қажеттілігі анықтал-
ды:
•  Жою бағдарламаларын және шығыстар сметасын тұрақты шолу үшін 
жабуды жоспарлау бойынша ішкі топ құру.
•  Жабу жоспарларын және тұрақты негізде шығыстар сметасын 
жаңарту.
•  Реттеуші органдармен және басқа да мүдделі тараптармен келісілуі 
және жабу жоспарларында қаралуы тиіс жабу өлшем шарттары. 
Топ жабу жөніндегі міндетті міндет-
темелерге (Қазақстан Республика-
сының заңнамасына сәйкес талап 
етілетін), сондай-ақ ҚСЖ-ға сәйкес 
жабу жөніндегі міндеттемелерге қа-
тысты өз бағаларын үнемі жаңарта-
тын болады. Кейіннен Топ әрбір тиісті 
активті мерзімнің соңында жабуға 
және қалпына келтіруге арналған 
шығыстарды жабу үшін жеткілікті 
қаражаттың болуын қамтамасыз 
ететін болады.
Өндірістік қауіпсіздік
ӨБ шолуында жеке қорғану құралдарын (ЖҚҚ) пайдалану жөніндегі та-
лап көптеген операциялар кезінде қатаң сақталғаны анықталды, бірақ 
барлығында емес, сондай-ақ радиациялық қорғау әдістерін жетілдіру 
талап етіледі. Осы олқылықтарды жою үшін келесі әрекеттер қажет:
•  Барлық операцияларда ЖҚҚ-ны пайдалану жөніндегі талаптарды 
сақтауға одан әрі жәрдемдесу.
•  Қажет болса, персоналдың несеп үлгілерін мониторингілеу үшін 
әлеуетті құру.
•  Радиациялық қауіпсіздік жоспарларымен әлі қамтылмаған № SSG-27 
МАГАТЭ қауіпсіздігі жөніндегі Басшылықтың талаптарын енгізу.
Қауіпсіздікті одан әрі арттыру.
Өнеркәсіптік қауіпсіздік 
департаментінің мүмкіндіктерін 
кеңейту
•  Топтың ӨБ ағымдағы мақсаттарына қолжеткізуді қамтамасыз ету, 
операциялардан жиналатын ТБ бойынша деректердің ұлғайған 
көлемін өңдеу және ТЖД-ны іске асыру үшін БҚД персоналының 
санын ұлғайту қажет.
•  Компанияның ДПБ командасының мүмкіндіктерін күшейту.
•  Қызметкерлерді оқыту мен салдарын анықтауға көмек көрсету үшін 
сыртқы сараптамалық білімді енгізу.
Компанияның БДҚ іс-қимыл жоспа-
рының іске асырылуы туралы жібере 
алады, бақылай алады, тексере 
алады және хабарлай алады.
Топ, сондай-ақ, табиғатты қорғау саласындағы тиімділіктің негізгі көрсеткіштерінің, оның ішінде қалдықтың түзілу көлемі, 
қалдықтардың шығарындылары мен төгінділері бойынша көрсеткіштерінің жиынтығын әзірледі, оған Топ ұмтылатын болады. 
 103-3 
92 | Жылдық есеп. 2018
             3. Орнықты даму