«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
227
Сыныптан тыс тәрбие жұмыстарының тиімділігіне төмендегідей жалпы педагогикалық
шарттар бар:
Сыныптан тыс жұмыстардың барлық түрлерінің саяси – идеялық мазмұны бай болуы керек;
Олардың іс-әрекетінің мақсаты, жұмыс барысы, нәтижесі оқушыларға түсінікті болуы керек;
Кез-келген жұмыс түрі оқушыларға қуаныш әкеліп, олардың танымдық сезімін оятып,
олардың қабілеті мен дарынын дамытуы керек;
Мұғалім сыныптан тыс жұмыстың қай түрін пайдаланбасын, оның әр оқушыға тигізетін
тәрбиелік ықпалын жобалауы керек;
Жұмыс түрлерін нақты және педагогикалық орынды тізбектестікте пайдалануы керек.
Дүниетанымды қалыптастыратындар: тәжірибені теориялық тұрғыдан қорыта білу, сезімнің
ақыл-ойға әсері, саналы, алдына қойған мақсаты бар ерік-жігер. Бұлар баланың көзқарастары мен
сенімдерін қалыптастырады. Бала олар арқылы табиғатта және қоғамда болып жатқан түрлі
құбылыстарға баға беріп, өзінің мінез-құлқын, жүріс-тұрысын белгілі бір бағытқа салып отырады
[2,22].
Жаратылыстану пәні бойынша бастауыш сынып оқушысының дүниетанымын қалыптастыру
үшін осы айтылып кеткен шарттар дұрыс орындалса оқушыға көмегі тиеді. Оқушылар
жаратылыстану пәнінен теорияны оқып қана қоймай тәжірибелер көбірек жүргізіп отырса көп
нәрсені өз көзімен көргенде ол баланың тез түсінуіне және дүниетанымын қалыптастырады.
Дүниетаным жекелеген білімдерден емес, заманның талабына сай білімдердің құрылымын қамтитын,
әдіснамалық идеялар, теориялар мен принциптер негізінде ұйымдастырылатын жүйе. Оқушылардың
меңгерген білімдер жүйесі әрдайым қозғалыста болады, басқа жүйелермен қатынасқа түсіп, оларды
пайдалану міндеттеріне сәйкес жалғасады.Және де жаратылыстану бойынша сабақтан тыс өткізілетін
ашық сабақтар. Сыныптан тыс жұмыстардың жаппай көпшілік ұйымдасқан, жоспарлы
формаларының бірі-олимпиадалар болып табылады. Олимпиада- жаратылыстану пәні бойынша
жарыс, жаратылыстану пәні бойынша оқушылардың жетістіктерін бақылау. Олимпиадалар бастауыш
сынып оқушыларының практикалық іскерлігі мен дағдыларын қалыптастырады. Олимпиада алдында
оқушылардың өзіндік жұмыстары жүргізіледі. Олимпиадаға дайындық барысында мектептер
жаратылыстану пәні бойынша ең жақсы шығармашылық жұмыстарға конкурс, реферат, шығарма
жазу, кесте құру, сурет салу, белгілі бір тақырып бойынша материалдар жинау, конференциялар мен
топсаяхаттарды ұйымдастырады.Сонымен қатар мектеп ішінде жаратылыстану пәні бойынша
эстафеталар ұйымдастыру оқушының байқағыштығын, шапшаңдығына тәрбиелейді.
Сыныптан тыс жұмыстардың ерекше түрі-топсаяхат. Топсаяхаттың педагогикаалық
маңыздылығы ерекше.Топсаяхаттар оқушыларға оқулық мазмұны мен қоршаған орта арасында
байланыс орнатуға көмектеседі.Топсаяхат өмірді практикамен байланыстырады, және де дүниеге,
қоршаған ортаға көзқарасын оятады.Топсаяхатты өткізу үшін мұғаліммен үлкен дайындық талап
етіледі. Осындай жұмыстарды жүргізіп қана қоймай, сонымен қатаройын арқылыда бастауыш сынып
оқушыларының дүниетанымын қалыптастырамыз.
Ұлы Абайдың: «Ойын ойнап ән салмай, өсер бала бала ма?» дегенінен бала өмірінде ойынның
маңыздылығын көруге болады. Бала ойын арқылы өмірге енеді,табиғатпен, қоршаған ортамен қарым-
қатынасқа түседі, дүниетанымын қалыптастырады. Осындай айтылып кеткен жаратылыстану пәні
бойынша сыныптан тыс жұмыстарды жұргізіп отырса бастауыш сынып оқушысына маңызы зор.
Сыныптан тыс жұмыстар арқылы баланың ойы өзереді, қоршаған ортаға, дүниеге деген көзқарасы
басқаша болады, яғни дүниетанымы қалыптасады [3,13-14].
Әдебиеттер:
1. Қазақстан республикасы 2011-2020 жылдары білім беруді дамыту бағдарламасы. Астана,
2011.
2. Аймағамбетова Қ. «Дүниетану пәнін оқыту әдістемесі», оқу құралы, баспа «Арман ПВ»,
Астана, 2015, 216 б.
3. ТекесбаеваА.М«Бастауыш мектепте математиканы оқытудың теориясы мен технологиясы».
«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»
Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды 72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы
Сәуір, 2019
228
Абрамова Ольга
5В010200 - Педагогика и методика начального обучения
Научный руководитель: к.п.н., и.о. ассоциированного профессора Л.Е.Агеева
КазГосЖенПУ
ФОРМИРОВАНИЕ ПОЗНАВАТЕЛЬНОЙ АКТИВНОСТИ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ
ПОСРЕДСТВОМ ТЕХНОЛОГИИ ПРОБЛЕМНОГО ОБУЧЕНИЯ
Abstract. The article presents the aspects of solving the problem of activation of cognitive activity of younger
students. A complex of problem situations has been developed and proposed as an effective tool.
Түйіндеме. Мақалада бастауыш сынып оқушыларының танымдық белсенділігін арттыру мәселелерін
шешу аспектілері ұсынылған. Тиімді құрал ретінде проблемалық жағдайлар кешені әзірленді және ұсынылды.
Формирование познавательной активности – актуальная проблема современного образования.
Осуществление всесторонней подготовки к обучению на основной ступени школы, активизация
познавательных способностей, применение творческих заданий способствует становлению личности
ребенка, развитию мышления, формированию интеллектуальной и эмоционально – волевой
активности школьников [1, с. 62]. В этой связи, данная проблема связана с поиском путей повышения
эффективности целенаправленного обучения и воспитания детей младшего школьного возраста.
Анализ психолого-педагогической литературы по формированию познавательной активности
показал, что у истоков изучения данного вопроса стояли М.Н. Волокитина, М.Ф. Морозов,
Г.И.Щукина, Ж.А. Караева, Г.Е. Альмухаммбетова, Б.А. Койшибаева и другие[3, 312с.]. Ряд ученых
определяют познавательную активность как качество личности, которое включает стремление
личности к познанию, выражает интеллектуальный отклик на процесс познания [2, с. 8].
Познавательная активность играет особую роль в повышении качеств математических знаний,
умений, и навыков учащихся начальных классов. В настоящее время в Республике Казахстан
уделяется особое внимание качественному и системному математическому образованию в школах.
Урок математики является не только базой наук, но и важнейшей составляющей интеллектуального
развития личности. В последние десятилетия стало актуальным применять новые подходы в
обучении, поскольку репродуктивные методы и приемы не эффективны. Чтобы обучение было
успешным, необходимо не только стимулировать познавательную активность учащихся, но и
постоянно подкреплять интерес к предмету. Реализация данного подхода нашла своё практическое
отражение в осуществлении развивающего обучения, основной характеристикой которого является
активность и самостоятельность учащихся во всех видах учебной работы. Актуальным становится
широкое применение в педагогике проблемного подхода (Дж.Дьюи, М.И. Махмутов, В. Оконь, Д.В.
Вилькеев, Т.В. Кудрявцев, А.М. Матюшкин и другие), формирование учащихся умений совместной
деятельности уже с младшего школьного возраста. Знания, усвоенные в процессе самостоятельной
активной познавательной деятельности, имеют значительные преимущества сравнительно со
знаниями в готовом виде. Они, развиваясь, полнее и быстрее переходят в убеждения учащихся и
становятся орудием их мышления и практической деятельности. Поэтому на основе проблемного
обучения строится и обновление современного образования в РК. Для выявления сформированности
познавательной активности младших школьников нами проведен педагогический эксперимент на
базе «КГУ №15 гимназии» города Алматы, во 2 «Ж» экспериментальном классе (30 учащихся) и 2
«Г» контрольном классе (28 учащихся). Опытно-экспериментальная работа проходила в 3 этапа: 1
этап эксперимента – констатирующий (диагностика уровней сформированности познавательной
активности учащихся 2-х классов); 2 этап эксперимента – формирующий (разработка комплекса
проблемных ситуаций как средство формирования познавательной активности второклассников на
уроке математики); 3 этап эксперимента – контрольный (анализ результатов опытно-
экспериментальной работы). Для выявления сформированности уровней мы определили критерии и
показатели, в соответствии с которыми подобрали диагностические методики.
Критерии познавательной активности: мотивация к учебной деятельности; самостоятельность;
взаимодействие учащегося с окружающими.
На основе анализа психолого-педагогической литературы, выделенных критериев,
аналитической обработки результатов исследования и получения количественных показателей были
определены три уровня сформированности познавательной активности младших школьников:
