Қызметкерлеріне

Жұқпалы емес аурулардың алдын алудағы салауатты тамақтанудың, дене белсенділігінің, салауатты өмір салтының ролі

жүктеу 1,93 Mb.

бет	3/57
Дата	30.01.2023
өлшемі	1,93 Mb.
	#41064

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 57

manual-kz

Жұқпалы емес аурулардың алдын алудағы салауатты тамақтанудың, дене белсенділігінің, салауатты өмір салтының ролі

Жұқпалы емес аурулар (ЖЕА) - жүрек-қантамыр аурулары (қан айналымы жүйесінің аурулары), семіздік, диабет, қатерлі ісіктер Қазақстанда және бүкіл әлемде әлеуметтік мәнді саналады, себебі, олар адамдардың көпшілігін мүгедектікке және мезгілінен бұрын өлім-жітімге ұшыратады, және олардың таралуы жыл сайын арта түсуде.

Дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының бағалауы бойынша әлемдегі мезгілінен бұрын болатын өлім-жітімнің 60% жұқпалы емес созылмалы аурулардан болады және болжамдарға сай 2020 жылы бұл көрсеткіш 73% құрайды.
Көп жылдық және көптеген ғылыми зерттеулер дәлелдегендей, осы аурулардың басты себептерінің бірі – тамақтану бұзылыстары, тиімсіз және салауатты емес тамақтану, салауатты емес мінез-құлық (темекі шегу, алкоголь тұтыну), дене белсенділігінің төмендігі.
Балалық және жасөспірімдік шақта дұрыс тамақтанбау және дене белсенділігінің болмауы ересек өмірде ЖЕА дамуының алғы шарттары болады, олардың даму қаупін едәуір арттырады.
Тамақтану бұзылыстары келесі аурулардың дамуында шешуші роль атқарады
семіздіктің - 98%,
диабетте - 60%,
ҚЖА - 40%,
қатерлі ісікте - 35%.
Бұл дегеніміз - салауатты тамақтану және дене белсенділігі осы барлық қатерлі аурулардың пайда болу қаупін едәуір азайтады, ЖЕА алдын алудың негізін құрайды. Алдын алуға болатын сырқаттардан емделгенге қарағанда олардың алдын алу көмегімен денсаулықты сақтау барлық жағынан алғанда аса тиімді.
Мектеп мұғалімдері және басқа қызметкерлер оқушылардың қасында күнделікті шамамен, 6 сағат бойы 11 жыл тікелей қарым-қатынаста болады, бұл оқушылардың әлеуметтік, психологиялық, денелік және зерделік дамитын шағы (US Department of Education et al, 2010). Сондықтан, оқушыларға денсаулығын қолдауда көмек көрсету – мектептің академиялық міндетінің негіздік бөлімі (Dewey et al, 2010; Dunkle et al, 2011; Mandell et al, 2002; Shephard et al, 1996). Салауатты өмір салтын, дұрыс тамақтануды, дене белсенділігін енгізу бойынша мектеп бағдарламалары - салауатты мінез- құлық, дұрыс тамақтану, белсенді дене шынықтыру машықтарын қалыптастыру арқылы ЖЕА дамуының алдын алуға бағытталған аса тиімді іс- шаралар (Kolbe et al, 2011; Allensworth et al, 1997). Мектептерде оқушыларға
салауатты өмір салты туралы көбірек білу мүмкіндіктерін іске асыруға бағытталған, денсаулықты нығайту бойынша стратегияларды дамыту үшін оңтайлы жағдай бар. Барлық өңірлік, демографиялық санаттағы, түрлі табыс деңгейімен мектептер отбасылармен және қоғамдастықтармен жауапкершілікті бөлісіп, оқушыларға салауатты тамақтануға және дене шынықтырумен айналысуға ықпал ететін қоршаған орта жағдайын ұсына алады. Тамақтану және дене белсенділігі саласындағы балалардың әдеттері қоғамдық өмірдің көптеген факторларының әсерінде болады, оның ішінде, отбасының, қоғамның, мектептердің, балаларға арналған мекемелердің, медициналық қызметкерлердің, мемлекеттік мекемелердің, бұқаралық ақпарат құралдарының, сондай-ақ, тағам өнімдері, сусындар мен демалыс индустриясының әсерінде болады. Бұл факторлардың әрқайсысы жастардың арасында тамақтану және дене белсенділігі дағдыларын жақсартуда өздігінше маңызды роль атқаруы тиіс. Салауатты өмір салтын насихаттауға бағытталған тәжірибелік іс-шараларды өткізу және ұйымдастыру арқылы қауіпсіз және оңтайлы орта құруда мектептер аса маңызды роль атқарады. Сондай-ақ, мектептер оқушылар арасында салауатты тамақтану және дене белсенділігі ұстанымдарын білуге және тәжірибеде қолдануға мүмкіндік береді.

жүктеу 1,93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 57