65
мектептерді хабардар етуі тиіс. Денсаулық сақтау саласының қызметкерлері
дәрігермен оқушы туралы құпия ақпаратпен алмасу туралы отбасынан
жазбаша рұқсат алуы тиіс (National Association of School Nurses et al, 2002).
Мектеп медицинасының білікті мамандары денсаулығында мәселесі бар
оқушымен құпия тілдесу үшін, өмірлік маңызды көрсеткіштерге мониторинг
өткізу және емдеу бағдарламасын қадағалау мақсатында оқушылардың
дәрігерлерімен ынтымақтастық еңбек етуі мүмкін. Бұл шаралар созылмалы
ауруы бар оқушының мектепте ұдайы күтім алуы және қадағалану үшін
қажет. Бұл оқушының денсаулық жағдайы өзгергенде немесе денсаулық
сақтау саласы жоспарын бағалу өткізілуде барлық мүдделі жақтарды тез
хабардар етуде аса маңызды (Erickson et al, 2006).
Егер оқушыда дәрігер ұсынған салмақты бақылау жоспары болса,
Денсаулық сақтау саласының қызметкерлері мектеп медицина маманымен
осы жоспарды орындауда қолдау көрсетудегі ролін талқылау үшін
байланысады. Егер басқа ұсыныстар болмаса, салмақты реттеу
стратегиясының мақсаты оны азайту емес, қолдау болады. Денсаулық сақтау
саласының қызметкерлері денсаулыққа тиісті және қауіпсіз қадғалауды
қамтамасыз ету мақсатында өз жұмысын оқушының дәрігерімен үйлестіруі
қажет, балалардың салмағын бақылау немесе мінез-құлығы бойынша кеңес
беру саласында арнайы дайындықтан өтуі қажет (Spear et al, 2007).
5.5. Оқушыларды медициналық қызметкерлерге және салауатты
тамақтану, дене белсенділігі қызметінің өкілдеріне бағыттау. Мектептің
медицина қызметкерлері оқушыларды алғашқы медициналық-санитарлық
жәрдем дәрігерлеріне бағыттаудың жүйелі кестесін және өлшемшарттарын
белгілеуі тиіс (Taras et al, 2004). Тамақтанудағы бұзылыстың белгілері
немесе тамақтануға байланысты аурулары бар (мысалы, кенет салмақ
жоғалту, тағамдық мінез-құлықтың бұзылысы немесе семіздік) оқушыларды
тексеру үшін алғашқы медициналық-санитарлық жәрдем дәрігерлеріне
бағыттау қажет, қажет болса, түзету жоспарын құру немесе бұзылысты емдеу
мақсатында. Мысалы, семіздікке немесе артық дене салмағына шалдыққан
оқушыны ДСИ скринингін өткізгеннен кейін әрі қарай артық салмақ болуын
немесе семіздікке байланысты басқа ауру екендігін (мысалы диабет немесе
диабет алды, қандағы холестерин мен үшглицеридтердің жоғары деңгейі
немесе жыныстық ерте жетілу) білу үшін медициналық тексеруге бағыттау
қажет (Barlow, Dietz, 1998; Himes, Dietz, 1994; Whitlock et al, 2005).
Денсаулық сақтау саласының қызметкерлері оқушыларды және
олардың отбасыларын бағыттау жүйесін әзірлеуде және енгізуде маңызды
роль атқарады (Taras et al, 2004; American Academy of Pediatrics Council on
Sports Medicine and Fitness and Council on School Health et al, 2006, Rose et al,
2005). Бағыттау жүйесін әзірлеу үшін Денсаулық сақтау саласының
қызметкерлері Денсаулық сақтау саласының қызметін және салауатты
66
тамақтану, дене белсенділігіне ықпал ететін, семіздік және тағамдық мінез-
құлықтың бұзылысы мәселелерімен айналысатын мектеп бағдарламаларын
сәйкестендіруі тиіс. Бұл қызметтердің жеткізушілері – мектепке байланысты
клиникалар,
Денсаулық
сақтау
саласының
жергілікті
бөлімдері,
университеттер, медициналық мектептер, жеке медициналық ұйымдар
(мысалы, жеке дәрігерлер мен стоматологтар, ауруханалар, психологтар және
психикалық денсаулық саласының басқа мамандары), салауатты тамақтану,
дене белсенділігі саласында қызметтерді жеткізушілер.
67
Нұсқаулық 6. Мектеп қызметкерлерін сауықтыру
бағдарламасын енгізу
Мектеп қызметкерлерінің денсаулығын нығайту бағдарламаларын
қолдау және енгізу еңбек өнімділігін арттыруға, ауру себепті қызметкердің
жұмыс орнында болмау пайызын азайтуға, қызметкерлердің денсаулық
сақтау қызметіне шығындарын азайтуға ықпал етеді (Aldana, 2001; Davis,
2009). Сонымен қатар, қызметкерлерді сауықтыру бағдарламалары рухани
көмек көрсетеді, жұмыс орнында қалуына, жаңа қызметкерлерді жалдаудан
бас тартуға ықпал етеді (Wisconsin Department of Health and Family Services,
2007; Partnership for Prevention. Healthy workforce, 2011). Керісінше,
қызметкердің денсаулығына қауіптер (мысалы, жоғары артериалдық қысым,
холестериннің
жоғары
деңгейі),
спорттық
және
сауықтыру
бағдарламаларында қатысудан бас тарту ауру себепті қызметкердің жұмыс
орнында болмау себептерімен тығыз байланысты (Aldana, 2001 ). Мектеп
қызметкерлерін сауықтыру бағдарламасына салауатты тамақтану, дене
белсенділігі компоненттері кіреді, олар мұғалімдерге рухани көмек көрсетеді,
жұмыс орнындағы жалпы сезінуін және күйзеліске тұрақтылығын
жақсартады (Blair et al, 1984).
Сауықтыру бағдарламасы қызметкерлер арасында салауатты
тамақтану,
дене
белсенділігінің
танымалдығын
арттыруға
бағытталғандықтан, әрі қарай олар денсаулыққа оң қатынасты оқушылардың
арасында тарата алады (Galemore, 2000). Мысалы, мектеп қызметкерлері
мектептерде темекі шегуге жол бермейтін ортаны қалыптастыруға едәуір әсер
ете алады (Galaif et al, 1996; Kumar et al, 2002; Trinidad et al., 2005). Темекі
шегуге тыйым салынғанымен темекі шегетін мұғалімдерді көретін оқушылар
салауатты мінез-құлық және қоршаған ортаны темекіден қорғау ережелерін
ұстануға бейімділігі аз болады (Trinidad et al., 2005). Сонымен қатар,
оқушылардың дағдыларына нашар әсер ететіндігін ескеретін болса, мектеп
қызметкерлері мектеп аумағында темекі шегуден бас тартуының
ықтималдығы жоғары болады (Galaif et al, 1996).
Мектеп
қызметкерлерін
сауықтыру
бағдарламаларына
әдетте,
созылмалы аурулардың, мысалы, жоғары артериалдық қысымның,
холестериннің жоғары деңгейінің даму қаупін анықтайтын факторларға
медициналық скрининг, медициналық-санитарлық ағарту, жақсы сезінуді
қолдауға бағытталған шаралармен таныстыруды өткізу кіреді (Eaton et al,
2006).
Салауатты тамақтану, дене белсенділігі бойынша Мектеп
қызметкерлерін сауықтыру бағдарламаларына келесі компоненттер кіреді:
ақпараттық және ағарту іс-шаралары (мысалы, дәрістер, жазбаша оқу
материалдары); мінез-құлық стратегиясы (мысалы, жеке және топтық кеңес
Достарыңызбен бөлісу: |
