Индивид - биологиялық тіршілік иесі, барлық адамдар тумысынан индивид болып табылады. - Индивид - биологиялық тіршілік иесі, барлық адамдар тумысынан индивид болып табылады.
- Тұлға - өзіне биологиялық және әлеуметтік қасиеттер мен сапаларды меңгерген адам.
- Даралық - бір адамды басқа адамнан ерекше көрсетіп тұратын интеллектуалдық, еріктік, моральдық, әлеуметтік және тағы басқа қасиеттерінің жиынтығы.
Тұлғаның қалыптасуы – барлық факторлардың (экологиялық, экономикалық, әлеуметтік, биологиялық және т.б.) әсерінен индивидтің тұлғаға айналу процесі. - Тұлғаның қалыптасуы – барлық факторлардың (экологиялық, экономикалық, әлеуметтік, биологиялық және т.б.) әсерінен индивидтің тұлғаға айналу процесі.
- Тұлғаның дамуы - адамның ағзасындағы сандық және сапалық өлшемдердің өзгеру процесі.
-
- Тұлғаның тәрбиеленуі -тұлғаның аға ұрпақтың әлеуметтік тәжірибелерін меңгеру процесі.
Адам даму субъектісі ретінде - ХІ-ХІІ ғ.ғ. Әлемде алғаш университеттің пайда болуымен байланысты “студент” ұғымы қолданысқа енген. Аталмыш ұғым латыннан қазақ тіліне аударғанда “ынтамен еңбек ететін”; “ықыласпен білім алатын” деген мағынаны білдіреді
- эмоционалды жеке адамдық алғышарттары жетіледі
- әлеуметтік жалпылықтың элементті
- өмірлік көзқарасты іздестіруі
- өмірлік, болашақ көзқарасының құрылуының шешуші кезеңі
- Студенттік шақ немесе балалықтан ересектікке өту кезеңі американ психологы Гезелл бойынша, 11 жастан 21 жасқа дейін жалғасады. Он жыл Гезелл бойынша, бұл алтын жас, балалық өмірді тез қабылдауы, сенімді, ата-анасымен тең болуы, өзінің сыртқы жағдайына аз көңіл бөлуі сипатталады.
- Студент тұлғасының бағыттылығы
- қажеттіліктер
-
- материалдық рухани
- елігу, талпыныс, эмоционалды күй
- (тамақ, киім, тұрғын (таным,музыка,кітап жәнет.б)
- үй және т.б)
-
- Оқушы белсенділігі
- В.Т.Лисовский 11 типті студент типологиясын жіктеді
- Қоғамшыл
- белсенді
- студент
- Бұл студенттер диплом алуға, мамандық меңгеруге, ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізуг, стипендиядан айрылмауға әрқашан үздік баға алуға бағдарланады
- Жоғары оқу орнынан кейін оқуын шет елде жалғастыратын студенттер
- Жоғары білім алуға диплом алу үшін ниетті болады. Өз болашағын айқын көре алмайды
- Дәстүрді ұстанұшы студенттер
- Қоғамдағы саяси, экономикалық және әлеуметтік өзгерістерге байланысты студенттер типі
- Іскер, дербес, өз-өзін бағалауы өте жоғары
- Студенттік топтың ерекшеліктері мыналар:
- Құрамының бірдейлігі (жастық айырмашылықтар әдетте 5 жастан көп емес),
- Мақсаттардың жастық ұқсастығы
- Қызығулардың жастық ұқсастығы
- психологиялық ерекшеліктердің жастық ұқсастығы
- Мақсаттардың жастық ұқсастығы
- Студенттік топтағы әлеуметтік-психологиялық құбылыстар
- “коллективтік қайғыру және көңіл-күй”,
- еліктеу, сену немесе конформизм құбылысы,
- “Коллективтік қайғыру және көңіл-күй”
- “Коллективтік қайғыру және көңіл-күй” – бұл коллективтегі, қоршаған әлемдегі жағдайға коллективтің эмоциялық реакциясы. Коллективтік көңіл-күй конфликтге алып келе отырып, коллективтің іс-әрекетін стимулдандырады немесе өшіре алады.
- “Коллективтік пікір” – коллективтік өмір сұрақтары бойынша пікірлердің, көзқарастардың ұқсастығы, белгілі-бір жағдайларды, топ мүшелерінің қылықтарын мақұлдау немесе мақұлдамау.
- Еліктеу, сену немесе конформизм және сайысу
- Еліктеу, сену немесе конформизм және сайысу құбылыстары - өз іс-әрекетінің нәтижелеріне эмоциялық қызғанышпен қарайтын, жетістікке қол жеткізуге талпынатын адамдардың өзара әрекет формасы.
- Ассоциация - өзара
- қатынастар тек тұлғалық
- мәнді мақсаттармен
- (достарымен,
- таныстарымен) ғана
- жанамаланатын топ.
- Корпорация – ішкі
- мақсаттармен ғана
- біріктірілген, оның
- шегінен
- шықпайтын,
- өзінің топтық
- мақсаттарын кез-келген
- жолмен, соның ішінде басқа т
- ортар арқылы
- іске асыруға
- талпынатын топ.
- Кейде корпоративті
- рух топ топтық
- эгоизм қырларына
- ие болғанда
- еңбектік және
- оқу топтарында
- орын алуы мүмкін.
- Оқу әс-әрекетінің мотивтерін төмендегідей анықтауға болады
Студенттердің психологиялық мүмкіндіктері (16-20 жас аралығы): - ақыл-ойының, адами қарым-қатынасының жетілуі;
- көзі ашық, дүниетанымы қалыптасқан;
- жаңаны сезіну – батылдық,шешімділік;
- дербестілік,тік мінезділік;
- сыншылдық, өз-өзіне сын көзбен қарау;
- таным мен интеллектуалды мүмкіндіктердің шыңырау шегі;
- мақсаттылық, шешімділік, табандылық, бастамашылдық;
- жауапты шешімдерді қабылдау: мамандықты таңдау және меңгеру;
- өмір сүру стилі мен орнын таңдау;
- өмірлік жарын таңдау, өз жанұясын құру, сексуалды белсенділік;
- сәйкестік кризисі: әлеуметтік және индивидуалды тұлғалық таңдаулар мен өзіндік анықтаудың пайда болуы;
- профессионалды ойлау мен профессионалды компетенттіліктің қалыптасуының ең тиімді кезеңі;
- мінез-құлық, интеллект, бағалы бағдарлардың қалыптасуының ортаңғы кезеңі.
- Студенттердің өзіндік бағалаудың екі тәсілі бар:
- Олар өзі туралы алдын –ала көзделген мақсатын қаншалықты жүзеге асырғанымен салыстырып, теңестіреді. Егер өзінің бұл туралы ойлағаны мен өзгелердің соған қойған бағасы дәл келсе, осы жетістікке жеткеннің белгісі деп санайды.
- Өзгелердің өзі жөніндегі пікірін жинап, соларды өзара салыстыру арқылы жетіспейтін жақтарын білу. Мұндай жағдайда өзі мен үлкендер берген баға сәйкес келмеуі мүмкін.
Қай ағашты таңдайсыз? (психологиялық тест) 1. Жомарт және адамгершілігі жоғары жансыз. Сіз үнемі үздік болуға талпынасыз. Кеудемсоқтық қасиетіңіз де жоқ емес. Жұрт сырттай сізбен тіл табысу қиын деп түсінеді. Олай емес, тек сіз өзіңізбен-өзіңдің табысуыңыз оңай шаруа емес. Сіз үнемі белсенді жұмыс атқарасыз. Бірақ өзімшіл емессіз. Сіз өз әлеміңізді әдемілендіру үшін тынбай жұмыс жасайсыз. Сіз біреуді жаныңызға жара салғанша жақсы көресіз. Ал содан кейін... содан кейін де жақсы көруден танбайсыз. Сіздің ісіңіздің қадіріне жетіп жүрген жандар аздау. - 1. Жомарт және адамгершілігі жоғары жансыз. Сіз үнемі үздік болуға талпынасыз. Кеудемсоқтық қасиетіңіз де жоқ емес. Жұрт сырттай сізбен тіл табысу қиын деп түсінеді. Олай емес, тек сіз өзіңізбен-өзіңдің табысуыңыз оңай шаруа емес. Сіз үнемі белсенді жұмыс атқарасыз. Бірақ өзімшіл емессіз. Сіз өз әлеміңізді әдемілендіру үшін тынбай жұмыс жасайсыз. Сіз біреуді жаныңызға жара салғанша жақсы көресіз. Ал содан кейін... содан кейін де жақсы көруден танбайсыз. Сіздің ісіңіздің қадіріне жетіп жүрген жандар аздау.
- 2. Еліктіргіш және шыншыл адамсыз. Сіз біреуге көмектесуге қашан да даяр тұратын жауапкершілігі жоғары жансыз. Сіз адал жұмыс жасауды жақсы көресіз. Қандай да бір жұмысты өз міндетіңізге алудан қашпайсыз. Сіздің мінезіңіз көпке ұнамды. Сізде үнемі көптің көңілінен шығатын қызықты әңгіме таусылмайды.
- 3. Ақылды және ойшыл жансыз. Сіз сөзсіз ой адамысыз. Сіздің идеяңыз бен ойларыңыз өте маңызды. Сіз жалғыз қалғанда көп ойға берілесіз. Өзіңіздей үнемі ой үстінде жүретін жандармен сұхбат құрудан қашпайсыз. Сіз өзіңіз дұрыс деп жасаған нәрсені жасайсыз. Оған көпшілік бір ауыздан келісе қоймауы да мүмкін.
4. Зерек жансыз. Сіз өз ортаңызда сирек кездесетін жалғыз адамсыз. Сізбен қатар тұрар жан жоқ. Тіпті сізбен салыстыруға тұрарлық жан да... Сізді көбі дұрыс түсіне бермейді. Сондықтан ондай жандардың ісі сізді үнемі ренжітеді. Сізге жеке кеңістік құру қажет. Шығармашылығыңызды байыта түсіңіз. Өйткені жұрт сізді шығармашылығыңыз үшін де қадірлейді. - 4. Зерек жансыз. Сіз өз ортаңызда сирек кездесетін жалғыз адамсыз. Сізбен қатар тұрар жан жоқ. Тіпті сізбен салыстыруға тұрарлық жан да... Сізді көбі дұрыс түсіне бермейді. Сондықтан ондай жандардың ісі сізді үнемі ренжітеді. Сізге жеке кеңістік құру қажет. Шығармашылығыңызды байыта түсіңіз. Өйткені жұрт сізді шығармашылығыңыз үшін де қадірлейді.
- 5. Сенімді жансыз. Сіз тәуелсіз жансыз. "Бәрін өзім жасаймын" деген қағиданы ұстанасыз. Тек өзіңізге ғана сенесіз. Сіз жақындарыңыз үшін қалай сенімді болудың құпиясын білесіз. Жұрттардан бар тілеріңіз - олардың сізге адал болуы. Өйткені сіз адал адамдарды бағалайсыз, шындықты сүйесіз.
- 6. Мейірімді және сезімтал жансыз. Сіз адамдармен оңай қарым-қатынас орнатасыз. Досыңыздың саны көп. Олардың өмірін жақсарту үшін қолыңыздан келгенін аянып қалмайсыз. Сіз бар жерде кейбіреулер өздерін артық сезінеді. Сіз махаббатқа сенесіз, онсыз өмірдің мәні жоқ деп ұғасыз.
7. Бақытты және өзін-өзі еркін билейтін жансыз. Сіз адамдарды айтқызбай-ақ ұғатын кішіпейіл адамсыз. Әр адам өмірде өз жолын салуы керек деп түсінесіз. Сіз кез келген шараны, оқиғаны да қорқынышсыз қарсы аласыз. Көп мазаланатыныңыз тағы бар. Үнемі бос уақытты тиімді өткізесіз. - 7. Бақытты және өзін-өзі еркін билейтін жансыз. Сіз адамдарды айтқызбай-ақ ұғатын кішіпейіл адамсыз. Әр адам өмірде өз жолын салуы керек деп түсінесіз. Сіз кез келген шараны, оқиғаны да қорқынышсыз қарсы аласыз. Көп мазаланатыныңыз тағы бар. Үнемі бос уақытты тиімді өткізесіз.
- 8. Әдемі және қайратты жансыз. Сіз көңілді де күлдіргі адамдардың қатарынансыз. Егер әңгіме қандай да бір оқиға жайында өрбіп жатса, үнемі "Қолдаймын" деп қол көтеруге дайын жүресіз. Сіз таңқалудан да, таңдандырудан да жалықпайсыз. Бәрін біліп алғыңыз келіп тұрады. Егер сізге бір нәрсе қызық болса, соның жай-жапсарын анықтағанша байыз таппайсыз.
- 9. Жолы болғыш адамсыз. Сіз үшін өмір - сыйлық. Сол сыйлықты сәтті пайдалану керектігімен бас қатырасыз. Өмірде қолыңыз жеткен жетістікпен марқаясыз. Жаныңызға жақын жанмен бар қуанышты бөлісуге әзір тұрасыз. Кешіре де, кешірім сұрай да аласыз.
1. Біреумен ренжісіп қалған соң, татуласудың жолдарын іздейсіз бе? - 1. Біреумен ренжісіп қалған соң, татуласудың жолдарын іздейсіз бе?
- А) әрдайым деп айта алмаймын
- Ә) кейде
- Б) ешқашан
2. Өзіңізді оқыс оқиғаларға тап болған жағдайда қалай ұстайсыз? - 2. Өзіңізді оқыс оқиғаларға тап болған жағдайда қалай ұстайсыз?
- А) іштей ұяламын
- Ә) өте сабырлымын
- Б) өзімді басқара алмай қаламын
3. Сізді достарыңыз бен сыныптастарыңыз қандай деп ойлайды? - 3. Сізді достарыңыз бен сыныптастарыңыз қандай деп ойлайды?
- А) өзіне барынша сенімді, өзгелерге қызғанышпен қарайды
- Ә) кіммен болса да жылдам дос болатын
- Б) қарапайым әрі тәуелсіз
4. Сізге бір мекемеде басшылық қызметін ұсынса, қандай әрекет жасайсыз? - 4. Сізге бір мекемеде басшылық қызметін ұсынса, қандай әрекет жасайсыз?
- А) іштей қорықсам да, міндетті түрде қабылдаймын
- Ә) қуана отырып келісемін
- Б) өмірімнің тыныштығын қамтамасыз ету үшін бас тартамын
5. Достарыңыз сізден рұқсат сұрамастан дәптеріңіздегі үй тапсырмасын көшіріп алса не істейсіз? - 5. Достарыңыз сізден рұқсат сұрамастан дәптеріңіздегі үй тапсырмасын көшіріп алса не істейсіз?
- А) ұрысамын
- Ә) қайтаруын талап етемін
- Б) басқа ештеңе керек емес пе деп сұраймын
6. Ата-анаңыз жұмыстан көп уақытқа кешігіп келсе қалай қарсы аласыз? - 6. Ата-анаңыз жұмыстан көп уақытқа кешігіп келсе қалай қарсы аласыз?
- А) не себепті кешіктіңіздер?
- Ә) бұл уақытқа дейін қайда жүрдіңіздер?
- Б) мен уайымдай бастайған едім...
7. Көліктің рөлінде отырсаңыз қандай әрекет жасайсыз? - 7. Көліктің рөлінде отырсаңыз қандай әрекет жасайсыз?
- А) алдыма шыққан көліктермен жарысамын
- Ә) маған менен жылдам жүріп жатса да бәрібір
- Б) ешкім жетіп алмауы үшін барынша жылдам жүруге тырысамын
8. Өзіңіздің өмірге деген көзқарасыңыз қандай деп ойлайсыз? 9. Қолыңыздан келмейтін іске тап болсаңыз төмендегі әрекеттердің қайсысын орындайсыз? - 9. Қолыңыздан келмейтін іске тап болсаңыз төмендегі әрекеттердің қайсысын орындайсыз?
- А) кінәні өзгелерге артамын
- Ә) көнемін
- Б) келесі жолы сақ боламын
10. «Қазіргі жастар бұзылып барады» тақырыбында жазылған мақалаларға көзқарасыңыз қандай? - 10. «Қазіргі жастар бұзылып барады» тақырыбында жазылған мақалаларға көзқарасыңыз қандай?
- А) толықтай келісемін, қазіргі жастарға тыйым салуымыз керек
- Ә) жастарға мәдени ошақтарға бару үшін жағдай жасау керек
- Б) оларға көңіл бөлудің қажеті жоқ
11. Сіз армандап жүрген зат басқа біреуге берілсе қандай сезімде боласыз? - 11. Сіз армандап жүрген зат басқа біреуге берілсе қандай сезімде боласыз?
- А) бұған сонша жүйкемді тоздырып нем бар еді?
- Ә) маған қарағанда бұл адамға көбірек қажет болған шығар
- Б) мүмкін келесі бірде алармын
12. Қорқынышты фильм көріп отырғанда қандай сезімде боласыз? - 12. Қорқынышты фильм көріп отырғанда қандай сезімде боласыз?
- А) қорқамын
- Ә) маған қызық емес
- Б) ләззат аламын
13. Маңызды кездесуге бара жатып көлік бұзылып қалса не істейсіз? - 13. Маңызды кездесуге бара жатып көлік бұзылып қалса не істейсіз?
- А) кездесу барысында кешіккенім үшін қобалжып, ыңғайсызданамын
- Ә) жолда болған жағдайды түсіндіруге тырысамын
- Б) өкінемін
14. Спорт жаттығуларына көзқарасыңыз қандай? - 14. Спорт жаттығуларына көзқарасыңыз қандай?
- А) біреумен жарысқан жағдайда міндетті түрде жеңуге тырысамын
- Ә) спорт пен салауатты өмір салтын қолдаймын
- Б) жеңіліс тапқан жағдайда қатты қапаланамын
15. Сізге дәмхана даяшылары ойдағыдай қызмет көрсетпеген жағдайда не істейсіз? - 15. Сізге дәмхана даяшылары ойдағыдай қызмет көрсетпеген жағдайда не істейсіз?
- А) сыпайылық танытып, көз жұма қараймын
- Ә) дәмхана басшылығына ескерту жасаймын
- Б) шағым кітапшасын пайдаланамын
16. Мектепте біреулер қарындасыңызды немесе бауырыңызды ренжіткен болса, не істейсіз? - 16. Мектепте біреулер қарындасыңызды немесе бауырыңызды ренжіткен болса, не істейсіз?
- А) сынып жетекшісімен сөйлесемін
- Ә) ренжіткен адамның ата-анасымен жанжалдасамын
- Б) сыбағасын өзің бер деп кеңес айтамын
17. Сіз қандай адамсыз? - 17. Сіз қандай адамсыз?
- А) орташа мүмкіндіктері бар
- Ә) өзіне сенімді
- Б) жеңілтек
18. Есікте біреумен соқтығысып қалсаңыз? - 18. Есікте біреумен соқтығысып қалсаңыз?
- А) кешір, бұл – менің кінәм
- Ә) ештеңе етпейді
- Б) көзіңе қарап жүрмейсің бе?
19. Ең сүйікті жануарыңыз қандай? - 19. Ең сүйікті жануарыңыз қандай?
- А) жолбарыс
- Ә) үй мысығы
- Б) қонжық
Жауабы: - Нұсқалардың ішінен дұрыс жауап таппаған
- жағдайда 0 ұпай деп есептеңіз.
- 34 ұпай және одан төмен
- Өзіңізге, күшіңіз бен мүмкіндіктеріңізге сенімсіздеу болғандықтан, бәрімен тату болғанды жақсы көресіз. Алайда бұны жағымпазданумен шатастырудың қажеті жоқ. Алайда шешім қабылдап үйренгеніңіз жөн. Қарапайым адамдардың сынына төзсеңіз де, жоғары жақтағылардың сынына төзе бермейсіз.
- 35-44 ұпай аралығы
- Жеткен жетістіктеріңіздің көптігіне қарамастан, шамадан тыс ашуланшақсыз. Көп жағдайда себеппен айтылған сындарға ғана мән бересіз.
- 45 ұпай және одан жоғары
- Ашуланшақсыз әрі айналаңызға қатыгезсіз. Алдыңызға мақсат қойсаңыз, өз күшіңізге ғана сенесіз. Өз жолыңызда өзгелерді құрбан қылуға дайынсыз.
"Қараңғыда естілген сыбыр" - Сіз қараңғы үңгірдің ішінде адастыңыз. Артқа қайтатын жол іздеп жүргеніңізде бір жарқанат ұшып бара жатып құлағыңызға сыбырлайды. Бұл сүтқоректі қандай сөздер айтты деп ойлайсыз?
- 1. Мен шығатын жердің қайда екенін білемін.
- 2. Соңымнан ер, мен саған дұрыс жолды көрсетейін.
- 3. Ары қарай іздей бер.
- 4. Сен бұл жерден еш уақытта шыға алмайсың.
Жауабы: - 1. Мен шығатын жолды білемін. Сіз өзіңізді тым білгіш секілді ұстайсыз. Үнемі қол ұшын беруге тырысасыз, бірақ кейде сіздің көмегіңізді сұрамаса да, кірісіп кететін тұстарыңыз болады. Нәтижесінде қажетсіз іске кірісетін адамдай көрінесіз.
- 2. Соңымнан ер, мен саған дұрыс жолды көрсетейін. Сіздің сүйіспеншілікке толы жүрегіңіз бен өзгеге қол ұшын созатын жомарттығыңыз – үлгі боларлық қасиеттер. Адамдар қиындыққа тап болған кезде сізден өзіне деген қамқорлығын сезеді. Тіпті сіздің жанында жүргеніңіздің өзі қиындықтан құтқаратындай әсер сыйлайды.
3. Ары қарай іздей бер. Сіз қарсы алдыңыздағы адамның жеке шекарасын сыйлап, белгілі бір мөлшерде дистанция сақтауға тырысасыз. Және адамдардың өз қиындықтарын өздері шешкендері жөн деп есептейсіз. Осы принціпіңіздің арқасында сізді көп адам сыйлайды. - 3. Ары қарай іздей бер. Сіз қарсы алдыңыздағы адамның жеке шекарасын сыйлап, белгілі бір мөлшерде дистанция сақтауға тырысасыз. Және адамдардың өз қиындықтарын өздері шешкендері жөн деп есептейсіз. Осы принціпіңіздің арқасында сізді көп адам сыйлайды.
- 4. Сіз бұл жерден еш уақытта шыға алмайсыз. Сүрінгенге жұдырық ала жүгіретін жандардың бірісіз. Мүмкін өзгелердің бақытсыздығынан ләззат алатын шығарсыз. Осы мінезіңіздің арқасында көп достарыңызды жоғалтасыз. Абай болыңыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
