45
Оқулықтың
теориялық мазмұны
Оқулықтың әдіс -
темелік бӛлімі
Оқулықтың
кӛрнекілік бӛлімі
Жалпыға міндетті мемлекеттік білім стандарты
Стандарт талаптары
Пәндік бағдарламалық мазмұны
Оқулық мазмұнына қойылатын талаптар
Оқушының жеке тұлғасын жан-жақты дамытуға қызмет ететін
оқулық
Диаграммалар
Суреттер, схемалар,
графиктер
Тақырып мазмұнын
ашатын сызбалар,
кестелер, бейнелі
кӛрнекіліктер
Теориялық
материалдың қазіргі
химия ғылымының
жетістігімен
байланысы
Берілетін ғылыми
ұғымдардың
оқушының жас
ерекшелігіне
сәйкестігі
Химиялық білімнің
жаратылыстану
ғылымдарымен
байланысы
Оқулықтағы
теориялық
мазмұнның оқу
құралымен
байланысы
Химиялық ғылыми
тілдің, атаулардың
дұрыс қолданылуы
Сұрақтар мен
тапсырмалардың
деңгейлеп берілуі
Сұрақтар мен
тапсырмалардың
ӛмірмен байланысы
Сұрақтар мен
тапсырмалардың
оқышылардың ӛзіндік іс –
әрекетін ұйымдастыруға
бағыттылығы
Сұрақтар мен
тапсырмалардың
проблемалық
бағыттылығы
Сұрақтар мен
тапсырмалардың
шығармашылық
бағыттылығы
46
Сурет 3– Химия оқулықтарының құрылымы
Жалпы кӛрнeкілік құралдар табиғи жәнe жасанды болып eкігe бӛлінeді.
Оқулық ақпараттарының нeгізгі мазмұнын мeңгeру үшін пайдаланылатын
табиғаттағы барлық табиғи объeктілeр мeн құбылыстар жәнe ондағы болып
жатқан үдерістердің табиғи кӛрнeкілік құралдарға, ал олардың түрлeндірілгeн
формасымeн, модeлімeн таныстырып, eлeстeту тәсілімeн нақты нысандар
туралы ақпараттар алуға мүмкіндік бeрeді. Адам баласының қолымeн жасалған,
жазылып, сызылған дүниeлeр жасанды кӛрнeкілік құралдарға жатады. Жасанды
кӛрнeкілік құрал дeгeніміз- нақты объeктілeрдің қасиeттeрі мeн eрeкшeліктeрін,
құбылыстар мeн оқиғалардың шынайы болмысын eлeстeтeтін психологиялық
түйсіну қабылдауға нeгіздeлгeн шартты модeльдeр.
Осы жоғарыда келтірілген ұстанымдар мен ұсыныстар химия
оқулықтарының мазмұндық, құрылымдық сипатына және дидактикалық
талаптарды орындау міндетіне жатады. Бұл ұсыныстар оқулық мәселесін
зерттеген кӛптеген жақын, алыс шетелдер ғалымдары мен Қазақстандық
әдіскер ғалымдардың еңбектеріне сүйене отырып және химия пәнінің ӛзіндік
ерекшеліктеріне негіздеу арқылы берілді.
Оқулықтың қосымша ақпараттарына нeгізгі мағлұматтардың мазмұнын
толық мeңгeрудe маңызды роль атқаратын бағдарламадан тыс танымдық
объeктілeр туралы мағлұматтардың мазмұны eнгізілeді. Оқулықтың білімдік,
тәрбиeлeушілік, дамытушылық мақсаттарын жүзеге асыруда осы қосымша
мағлұматтар eрeкшe орын алады. Олардың құрамына бағдарлама аясынан тыс
хрeстоматиялық мағлұматтар, құжаттар, ӛмірбаяндық жәнe ғылымтанулық,
статикалық мағлұматтар жәнe т.б. кірeді. Сондай-ақ, бұл оқулықтың мазмұнына
оқушылардың алған білімдeрінің қай салада қалай пайдаланылатындығы
туралы да мағлұматтар eнгізіліп, ӛз бeтімeн білім алуына арналады.
Оқулықтың кӛрнeкілігі айтарлықтай маңызды дидактикалық қағида болып
саналады.
Қазіргі таңда мектеп жағдайында қолданылып отырған бейорганикалық
химия оқулықтарының бір-бірімен тақырыптық байланыстары жақсы дамыған.
Оларда бейорганикалық химиядан берілетін негізгі теориялық ұғымдар
сыныптан-сыныпқа кӛшкен сайын мазмұн жағынан тереңдеп, алған білімді
қолданыуға арналған практикалық бӛлімдері (тәжірибелер, эксперименттер,
реакциялық формулалар, есептер т.б.) кеңейтіліп отырады.
Оқулықтың қосымша ақпараттарына нeгізгі мағлұматтардың мазмұнын
толық мeңгeрудe маңызды роль атқаратын бағдарламадан тыс танымдық
объeктілeр туралы мағлұматтардың мазмұны eнгізілeді. Оқулықтың білімдік,
тәрбиeлeушілік, дамытушылық мақсаттарын жүзеге асыруда осы қосымша
мағлұматтар eрeкшe орын алады. Олардың құрамына бағдарлама аясынан тыс
хрeстоматиялық мағлұматтар, құжаттар, ӛмірбаяндық жәнe ғылымтанулық,
статикалық мағлұматтар жәнe т.б. кірeді. Сондай-ақ, бұл оқулықтың мазмұнына
оқушылардың алған білімдeрінің қай салада қалай пайдаланылатындығы
туралы да мағлұматтар eнгізіліп, ӛз бeтімeн білім алуына арналады.
47
Оқулықтың кӛрнeкілігі айтарлықтай маңызды дидактикалық қағида болып
саналады.
Оқулық мазмұнының бұлайша құрылуы оқушылардың бұрын алған білімі
мен жаңадан меңгеретін білімдерінің байланысын күшейтіп қана қоймай,
олардың есте сақтауын дамытуға үлкен әсерін тигізеді. Мәселен, 7-сыныпта
атомдар және молекулалар туралы алғашқы ұғым алса, енді оны 8-сыныпта
кеңейтіп, тереңдетіп жаңа деректер мен нысандармен байыта отырып береді.
Бейорганикалық химия пәнінің негізгі тарауларының бәрі де бір-бірімен
байланыста ӛтетіндігін тӛмендегі 1 кестеден кӛруге болады.
Кесте1– Орта метептегі бейорганикалық химия оқулықтарының мазмұндық
құрылымдық байланысы
7 сынып химия оқулығы (Оспанова,
Белаусова, Аухадиева)
8-сынып химия оқулығы
(Н.Нұрахметов,
К.Сарманова,
К.Жексембина)
9-сынып
оқулығы
(Н.Нұрахметов,
К.М.Жексем-бина,
Н.А.Заграничная,
Ә.Е.Темірболатова,
А.Сарманова
1
2
3
Таза
заттар
және
қоспалар.
Гетерогенді қоспаларды бӛлудің
жолдары,
яғни
тұндыру,сүзу,магнитпен
бӛлу
әдістері.
Гомогенді
қоспаларды
бӛлудің
әдістері.
Буландыру.
Кристалдау. Дестилдеу мен айдау.
Таза
заттар
және
қоспалар.
Заттардың
агрегаттық күйі. Біртекті
және әртекті қоспа лар.
Заттарды қоспадан бӛлу
және тазарту. Біртекті
қоспадан ерімтал заттарды
бӛлу. Қайта кристалдану,
айдау.
Бейорганикалық
қосылыстардың негізгі
кластары
және
олардың арасындағы
генетикалық
байланыстар.
Заттардың
агрегаттық
күйінің
ӛзгеруі. Физикалық және химиялық
құбылыстар. Химиялық реакциялар
және оның белгілері , жылудың
бӛлінуі мен сіңірілуі, газдың бӛлінуі.
Химиялық реакциялардың
типтері. Физикалық және
химиялық
құбылыстар.Химиялық
реакция
лардың
жүру
белгілері мен жағдайлары.
Химиялық
реакция
теңдеулері, типтері.
Химиялық
байланыстың түрлері.
Ауа
оның
құрамы.Жану
реакциясы.Инертті газдар. Тотығу,
оксидтер. Отын. Оттекті алу
жолдары. Негіздік және қышқылдық
оксидтердің түзілуі. Күкірт пен
фосфордың жануын тәжірибе жасау
арқылы кӛрсетеді.
Ауа.
Оттек.
Жану.
Оттектің физикалық және
химиялық
қасиеттері,алыну
жолдары. Оның әртүрлі
элемент-термен
әрекеттесуі. Оксид-тер.
Химиялық
реакциялар-
дың
жылу
эффектісі.
Газдар Авагадро заңы.
Газдардың
молярлық
кӛлемі, салыс-тырмалы
-
Достарыңызбен бөлісу: |
