Функциональная грамотность важнейшее условие повышения качества образования

жүктеу 12,08 Mb.

Pdf просмотр

бет	239/271
Дата	10.04.2023
өлшемі	12,08 Mb.
	#42092

1 ... 235 236 237 238 239 240 241 242 ... 271

Исина С.Қ. №3 гимназия, Қарағанды қ. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫ САУАТТЫЛЫҚ ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Әдебиет:
1.
Мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі 2012 — 2016
жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспары. Астана. 2012 жылғы 25 маусым.
Исина С.Қ.
№3 гимназия, Қарағанды қ.

БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫ САУАТТЫЛЫҚ
ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ
Бастауыш сынып оқушыларының физиологиялық, психологиялық негіздерін терең білу
мен барлық оу әрекетін соған негіздеуге байланысты болады. М. Жұмабаевтың «Сыртқы
дүниемен адамзат тұрмысымен жаңа таныс болып келе жатқан бір нәрсені білуге, бар білгенін
есте ұстауға ұмтылады. Естің қатынасын қатты керек қылатын ғылымдарды үйретуге қолайлы
шақ осы. Бұл жаста баланың міндеті ой жүгіртіп білімді іске асыру емес, білімді молайта беру,
даярлай беру, бір нәрсеніеске ала беру», - деп, балаларды жасынан білуге, тануға ерекше
талпыныс пайда болатынына тоқталады.
Бастауыш
сынып
оқушыларының
функционалды
сауаттылық
дағдыларын
қалыптастырудың педагогикалық негіздеріне алынатын дидактикалық ұстанымдар екі бағытта
белгіленеді.
1. Функционалды сауаттылықты қалыптастырудың дәстүрлі ұстанымы. Ол - адамның оқу,
түсіну, қысқа мәтіндерді құру және қарапайым арифметикалық әрекеттерді орындауы.
2. Функционалды сауаттылықты қалыптастырудың арнайы ұстанымдары.
Оқушының сыртқы ортамен қарым-қатынасқа түсе алу қабілеті және сол ортаға барынша
тез бейімделе алуы мен қарым-қатынас жасай алу деңгейінің көрсеткіші. Олай болса,
функционалдық сауаттылық тұлғаның белгілі бір мәдени ортада өмір сүруі үшін қажетті деп
саналатын және оның әлеуметтік қарым-қатынас жасауын қамтамасыз ететін білім, білік,
дағдылардың жиынтығынан құралады. Ал кең мағынасында ол тек білік пен білімділік әлеміне
барудың жолы ғана емес, ол – ұлттың, елдің немесе жеке адамдар тобының мәдени және
әлеуметтік дамуының өлшемі. Осындай сапалық сипаты тұрғысынан қарағанда функционалдық
сауаттылық жеке адамды дамытудың тетігі ретінде қолданылады.
Мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылықтың тетіктері:
1.
Жалпы сауаттылық
2.
Тұрмыстық жағдаяттарды шешу барысындағы сауаттылық
3.
Компьютерлік сауаттылық
4.
Шет тілдерінде байланыс жасай алу сауаттылығы
5.
Оқу әрекеті кезіндегі сауаттылық

468
6.
Төтенше жағдайларда әрекет ету жолдарын білу сауаттылығы
Бастауыш білім беру сатысында қарапайым функционалды сауаттылықтың тапсырмалар
арқылы кешенді жүргізудің тиімділігі жоғары болады. Оқушы пәнді терең түсініп, алған білімін
сыныптан тыс жерде , кез- келген жағдайда тиімді пайдалана білуін қамтамасыз ету. Егер осы
шарттар бастауыш сыныпта орындалғанда оқушының функционалдық сауаттылығы
қалыптасады.
Оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамытуда оқу бағдарламасындағы әрбір
пәннің рөлі зор. Соның ішінде бастауыш сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын
дамытуда білім берудің алатын орны ерекше.
«Сабақ беру – үйреншікті жай ғана шеберлік емес, ол – жаңадан жаңаны табатын өнер» -
деген екен Жүсіпбек Аймауытов. Сондықтан қазіргі таңда оқушыларға саналы тәрбие мен
сапалы білім беру ісін жаңа талап тұрғысынан өзгертіп, оқыту тәсілдерін үнемі жетілдіріп
отыруға міндеттіміз.
Олай болса шығармашыл тұлғаны қалыптастыру үшін әр сабағымызда біз тек оқулық
шеңберіндегі білімді үйретумен шектеліп қана қоймай, кең түрде әр баланың талабына, деңгейіне
сай жұмыстарды саралап, ыңғайластыруымыз керек.
Бастауыш сынып оқушылардың фукционалдық сауаттылық мазмұны келесі мағынада
сипатталады.
Оқушы ертегіні оқып түсінуін, сұраққа жауап беруін, кейіпкерлердің мінез-құлықтарына
баға беруін, олардың іс-әрекеттерін бағалауын, ертегі мазмұны бойынша қаржылық
сауаттылыққа, оқу, жазу сауаттылығына үйрету. Ертегі қалай аталады? Кемпір «Алтын
балықтан» не сұратты? Оған керегі не еді? Байлық пен қанағат дегенді ажырата алды ма? Ертегі
қалай аяқталды?
А.С.Пушкин «Алтын балық» ертегісі.
Құқықтық сауаттылық және қаржылық сауаттылыққа қазақ тілі пәнінде тапсырма арқылы
оқып жазуға үйретуге болады. Берілген сөздерді пайдаланып, суретке әңгіме құрату. Тапсырма:
«Кім не алады?» Керекті сөздер: жалақы, зейнетақы, шәкіртақы.
Менің отбасым
Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытуда математикалық сауаттылық және
компьютерлік сауаттылықтарын математика сабағында мына тапсырманы ұсынуға болады.
Балалар өз ойларын ұтымды дәлелдеп айта алады. Тапсырма: Асан мен Әлия қолда бар
ақшаларына спорт үйірмесіне киетін футболка сатып алмақшы болды. Ойлана келе, Әлия
қаладағы дүкен қызыметін, ал Асан интернет-дүкен қызыметін пайдаланды.
Сұрақ: Балалар таңдауындағы ұтымды жақтарын ата. Жауабы:

469
Дүкен
Бастауыш сыныптарда математикадан сандық өрнектермен арифметикалық амалдарды,
сонымен қоса 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 сандар, «+», «-», «*», «/» секілді таңбалар және I, V, X, M, L,
C рим цифрларын оқимыз. Ал алгебра, геометрия элементтерін өткенде, латын әріптерін
пайдаланамыз. Әріптерді дұрыс жаза және оқи білумен қоса, берілген тапсырманы орындау
математикалық сауаттылықты білдіреді. Тапсырма: Тоғыз жастағы баланың жасы екі жылдан соң
және екі жыл бұрын нешеде болғанын есептеп, рим цифрымен көрсет.
Есеп құрастыр
Қоғам тұлғаны қаншалықты жетілдірсе, жетілген тұлға қоғамды соншалықты дәрежеде
дамытады. Мен өз әріптестерімді шәкірттері өз бетінше өмір сүре алатын, адамдар арасындағы
қарым-қатынасты меңгерген, бүгінгі күннің талабына сай функционалды сауатты азамат
тәрбиелеуге шақырамын.

жүктеу 12,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 235 236 237 238 239 240 241 242 ... 271