Оқушылардың өзін-өзі бағалауын қалыптастырудың педагогикалық шарттары Мазмұны

Көрсетілген міндеттерді шешуде жалпы орта білім беру жүйесінің бас-тауыш сатысында оқушылардың танымдық қажеттіліктері мен белсенділікте-рін, қызығушылықтары мен өмірлік ұстанымдарының қалыптасуында маңызды роль атқаратын және оларды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін маңызды мәселе – оқушының өзін-өзі бағалай білуі және соған сәйкес, танымдық іс-әрекетін оңтайлы ұйымдастыруға тікелей байланысты.

Сондықтан оқушылардың өзін-өзі бағалауы арқылы жеке тұлғасы қалыпта-сып қана қоймай, білім алу мен оны шығармашылық тұрғыда өзгермелі өмір жағдайына дұрыс пайдалана білу, сондай-ақ болашақтағы бағдарын анықтауда өзін-өзі жетілдіруге көзқарасының қалыптасуына негіз болады. Демек, өзін-өзі бағалау – жеке тұлғаның келешектегі даму бағдары мен өмірлік мақсат-мұрат-тары, перспективалық ұстанымдарының қалыптасуына әсері мол.

Оқушылардың өзін-өзі бақылау, өзін-өзі жүзеге асыру, өзінің мүмкіндікте-рін анықтай білуде “өзін-өзі бағалау” ұғымының мәні мен мазмұнын, механиз-мін анықтау маңыздылығы артуда. Сондықтан педагогика ғылымында бұл мәселені шешу үшін тұлғаны табиғи үйлесімділікте дамыту және оның даралық мүмкіндіктерін ескере отырып, өзін-өзі объективті бағалау арқылы жетілдіру жолдарын іздестіру өзекті күйінде қалып отыр.

Сондықтан оқушылардыңөзін-өзі бағалауын жеке тұлғалық құндылық сапа ретінде қалыптастыру маңызды деп есептейміз. Бұл міндетті шешудің алғышарттары Қазақстандық ғалымдардың дайындаған ғылыми еңбектерінде көрініс тапқан. Ол зерттеулердің мынадай бағыттары бар:

• 
  Жеке тұлға қасиеттерін, психологиялық табиғаты мен дара мүмкіндіктері туралы ғұламалар мен қоғам қайраткерлері, ағартушы-педагогтар ой-пікірлері, көзқарастары (әл-Фараби, Қожа Ахмет Ясcауи, А.Құнанбаев, Ы.Алтынсарин, Ш.Құдайбергенов, Б.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов және т.б.)
  
• 
  Өзін-өзі тәрбиелеу және тәрбие үрдісінде баланың жеке ерекшеліктерін дамыту мәселесінің өзекті бағыттары (Р.К.Төлеубекова, Ә.Мұханбетжанова және т.б.);
  
• 
  Құндылықтарды бағдарлау негіздері мен оқушылардың танымдық әлемін, ішкі рухани мүмкіндіктерін дамыту (Р.Омарова, И.Сманов, Қ.Ералин, А.Ғ.Қазмағамбетов және т.б.);
  
• 
  Оқушыларды оқу-тәрбие үрдісінде жеке тұлғалық сапаларын дамытуда болашақ мұғалімдерді даярлау (М.Ә.Құдайқұлов, А.Жолдасбеков, К.М.Беркімбаев және т.б.).