Психолингвистика. Сыртқы тілдің бұл саласы «тіл мен адам» арасындағы байланысты зерттейді. Психолингвистика психология мен лингвистиканың аралығындағы ғылым саласы. Ол сөйлеу процесін, оның мазмұны мен коммуникативті рөлін, сөздің ойға қатысы тұрғысынан зерттейді. Қазақстанда психолингвистикалық зерттеулер XX ғ. 60- жылдарынан бастап қолға алынды. Әлеуметтік лингвистика. Бұл ғылым саласы «тіл және қоғам» арасындағы қатынас-байланысты зерттейді
. Этнолингвистика немесе лингвомәдениеттаным (грекше: ұлт, халық). Сыртқы тілдің бұл саласы «тіл мен мәдениеттің» байланысын зерттейді.
Паралингвистика (грек тілінде: жақын, ішінде). Бұл ғылым саласы «тіл және қатынастың тілдік емес белгілерінің» арасындағы байланысты зерттейді.
Ареальды лингвистика (латынша: кеңістік, алаң). Бұл ғылым саласы «тіл және территория» арасындағы қатынасты зерттейді, яғни коммуникативтік жүйедегі территориялық сөйлеу ерекшеліктерін қарастырады.
Биолингвистика немесе нейролингвистика. Бұл «тіл мен адам биологиясы» арасындағы байланысты, яғни тілдік жүйенің тілдік мінезқұлықпен байланысын зерттейді.
Когнитивтік лингвистика (латынша: тану, білу). Тілдің бұл саласы «тіл мен ойлау» арасындағы байланысты зерттейді.
Лингвосаясаттану. Қазіргі тіл біліміндегі қоғамның саяси- экономикалық үрдісінің дамуымен сабақтас, қажеттіліктен туындаған заманауи бағыт – лингвосаясаттану саласының пән ретінде қалыптасу тарихы мен зерттеу нысаны, мақсат-міндеттерін, ғылыми ұғымдық қоры мен басқа ғылым салаларынан айырмашылығын, ұқсастығын айқындау. Лингвосаясаттану пәнінің теориялық негіздерін, зерттеу өзектілігін, басты өкілдері мен осы сала бойынша зерттеген ғалымдардың тұжырымдарына талдау жасау. Қазақ саяси тілінің функционалдық, қолданбалы қызметі мен тәжірибеде қызмет ету деңгейін салыстыра зерттеу. Орыс және қазақ лингвосаясаттану ғылымының даму үрдісін салыстырмалы түрде анықтау, қазақтың би, шешендерінің билік тілін терең талдай отырып, қазіргі дипломаттар мен шенеуліктердің кәсіби тілін, сөздік қорын, саяси дискурсы мен оның халыққа жеткізу прагматикалық шеберлігін талдап қарастыру.
Достарыңызбен бөлісу: |