векторлы жүиелерде карта координаттарын өзгерту қажет.
Одан басқа, барлық енгізілетін карталар проекциялары
бірдей болғандықтан, әртүрлі карталардан алынған
жабындарды салыстыру мүмкіндіктерін камтамасыз ету үшін
олардың проекциясын қайтадан өзгертуге тура келеді.
Географиялық байланыс үшін картадағы белгілі
географиялық координаттары бар тірек нүктелерін
пайдаланылады. Дигитайзерден енгізу кезінде қолд аныл атьш
нүктелер тіркеу нүктелері деп аталады.
Растрлық бейнелер жөне карталар үшін екі географиялық
байланыстар мүмкіндігі бар: оларды трансформациялауға
немесе калибрлеуге болады. Трансформациялау процесі
нәтижесінде жаңа жабьш пайда болады, олардың пиксел
координаттары трансформация жүргізілген проекцияға
сәйкес келеді. Калибрлеу нәтижесінде жаңа жабын
түзілмейді, ал байланыстыру параметрлері жабын
файлдарымен бірге немесе соның ішінде сақгалады. Екінші
тәсілдің артықшылығы проекцияны қашанда деректерге
тиіспей, деректер сапасьш өзгертпей өзгертуге болатынын
көрсетеді.
Бакьиау сураюпары:
1. Таралған кдтелердің қанша түрлерін білесіз?
2. Дигитайзерден енгізу кезінде байланыстыру нүктесі
кдлай аталады?
3. Калибрлеу төсілінің тасымалдау төсілінен ерекшелігі?
4. Кдлқыма (аспалы) түйін деп нені айтамыз?
5. Псевдотүйін дегеніміз не?
7. ГАЖ-ДА ТАҚЫРЫПТЫҚ АҚПАРАТГЫ
ҮЙЫМДАСТЫРУ
7.1 Картографиялық деректер банктері
Деректер Банкі (ДБ) (ёаІаЬапк, сіаіа Ьапк) —
деректерді
орталықгандырып сақгаудың және үжымдық пайдаланудың
ақпараттық жүйесі. Дерекгер базасы дереюгер базасыньщ бірігуін,
ДҚБЖ және қосымша бағдарламалардың кешенін күрайды.
Егер КДБ бір есептегіш орталы қта нем есе бір
компьютерде орналасса, онда оны жергілікті деп атайды;
таралган ДБ — аумақган жиналған жергілікті КДБ-н баскару
және компьютерлік тораптарды қатыстыру
арқылы
біріккен
жүйе. Картографиялық дерек базалары цифрлық карталар
банктері деп те аталады, ЦКБ.
Картографиялық деректер банкі (КДБ, КДБ) (сагіо&гарһіс
сіаіа Ьапк, сагіо&гарһіс йаіаЬапк, СӘВ)
син.
Картографнялык,
деректер банктері
— цифрлық картографиялық деректерді
сақтау, өңдеу ж әне пайдалануды ң техникалы қ,
бағдарламалық, ақпаратты қ және үйымдастырылған
қүралдарьпшң кешені.
КДБ күрамына бір немесе бірнеше тематикалық облыстар,
деректер базаларын баскару жүйелері, сонымен қатар сүраныс
пен қосымша бағдарламалардың кітапханалары бойынша
картограф иялы қ деректер базасы кіреді. Біртүтас
картографиялық деректер базасы: берілген тема, проблема
немесе аумақ бойынша барлық ақпарат қоры, және біртүтас
басқару үшін торапқа біріктірілген аймақтық немесе
жергілікті аумақгық жиналған жүйе ретінде көрінетін таралған
картографиялық деректер банкі болып бөлінеді.
Картографиялық деректер банкінің ерекшелігі — оның
деректермен кеңістіктік координатгар түрінде байланысуы.
КБжД интерактивті автоматталған жүйе ретінде көрінеді.
Бүл КБжД ф ун кц и ясы ны ң бір бөлігін ің техника
элементерімен автоматталған режимде, екіншісінің адам
қолымен орындалатынын көрсетеді.
Картографиялық деректер банктері картографиялық
өндірістегі ғылыми-техникалық прогрестің жетістіктерін
енгізумен байланысты проблемаларды шешуде алдыңғы
орында. КБжД карталарды цифрлау процестері, автоматты
128
түрде қүрастыру, жаңарту жөне түпнүсқаларын сызу,
цифрлық карталар (үлгілер) қүрастыру нәтижелерін
біртүтастылыққа интегралдайтын, картографиялық
қамтамасыздандырудың тиімділігін анықтайтын звено
болып табылады.
КБжД “адам-машина” жүйесі болып табылады жөне оған
ДБ әкімшілігінің, сонымен катар ЭЕМ негізінде ақпараттық
процесс технологиясының персоналдары жөне есептегіш
техникасының баска қүралдары кіреді. Одан баска, КБД
түтынушыға шығарылатын ақпаратты қажет өңдеуді.
деректерді жүйе ішінде кайтадан жіберуді жөне тираждауды
жүргізетін периферийлік қондырғылардың қажет санымен
байланыс жасайды. КБД персоналы жүйеге енгізілетін
деректерді жеткізуші ретінде көрінеді және КБД-ге
деректерді алуға, дайындауға және енгізуге, сыртқы
түтынушыға ақпаратгы беруге катысады. Оз кезегінде, КБД
әкімшілігі, соның ішінде бағдарламашылар да оның ішкі
түгынушысы ретіңде катысады, ол КБД орындалуын, дамуын
және жетілуін бақылайды.
Сыртқы түгынушы жалпы талагггарды, соынмен катар озінің
жүмысында қодцанатьш ақпаратш шығару үшін сүранысты
(нақгы талап) бередд. Оцан баскң, сырткьі түгынушы КБД дамьггу
талаптарын жасайды.
Деректер крры, ДК, (<іаШ Ьазе, сіаІаЬазе, ПВ) —
деректерді
жазудың, сақтаудың және манипуляциялаудың жалпы
принциптерін анықтайтын белгілі ережелер бойынша
үйымдастырылған деректер жиынтығы.
ДҚ деректерді сақтау оларды орталықган баскаруға,
стандарттарды сақгауға, қауіпсіздігін және түтастығын
кэмтамасыз етеді, артық деректерді қыскаргады және карама-
каишалыктарьш жояцы. ДҚ қосымша бағдарламаларға төуелсіз.
ДҚ түзу және оған кшынасу деректер базасьш баскару жүйесі
(ДҚБЖ) арқылы жүргізіледі.
ДҚ бірнеше компьютерлік торапқа орналастырылуы
мүмкін; бүл жағдайда ол таратылған ДҚ деп аталады, ТДҚ
(сІізІгіЪиіед йаІаЬазе).
ДҚ ГАЖ-да кеңістіктік ДҚ түзе отырып кеңістіктік
объектілер туралы деректер жинағын қүр
айды
(зр а ііа і
сіаіаЬазе);
цифрлық картографиялық ақпарат картографиялық
деректер базасьша үйымдасуы мүмкін
(тар сіаіаһазе).
Картографиялық деректер банктері көпфункциялы
мағьшаға ие, жөне оған бірнеше проблемалық-бағдарланған
деректер базасы қосылады.
129
9-1
I
\
Достарыңызбен бөлісу: |
