АКДІ Кррғаныс мшшстрлігі жер серіктерінің кеңістікгегі
орны мен жылдамдығын түракты бақылап отырады. Жер
серіктерінің орнын анықтағанда қандай қателіктер
анықгылады. Негізгісі “шектеулі рүқсат”, бүл кезде кателік
30-100 м жетеДі. Келесі кате, жер серіктерінің мардымсыз
геометриялық орналасуы жөне ионосферада, атмосферада
сигналдардын кешігуі.
Дифференциялық коррекция
— бүл ОР8-кдбылдағышпен
жиналған дерекгердің дөлдігін артгыратьш тәсіл. Осындай
тәсілді пайдалана отырып орналасу орнын сантиметрге
дейінгі дөлдікпен анықгайды. Бүл өдісте, қабылдағыш
координаттары белгігілі нүктеде түрады (базалық станция),
ал екінші қабылдағыш координаты нүктеден нүктеге
жылжып отырады. Базалық қабылдағыштың координаты
белгілі болғандықган, ол жер серіктерінің координатын
анықтап оны қозғалмалы қабылдағышқа жібереді. Осы
анықгалған деректі дифференциалды коррекция деп айтады.
5.12 С Р8 қателері
Координаттарды дәлдігіне анықтау кезінде пайда
болатын қателіктер маңызды әсер тигізеді.
1.
Уақыттың дш анықталмауы
2. Орбиталарды есептеудегі қателіктер
3.
Қабыіідагыіитың аспаптық қателігі.
Қабылдағыштың
электрондық трактысында шудың болуы.
4.
Сигнал таралуының көпсәулелігі.
Қабылдағышқа жақын
орналасқан ірі кедергілерден спутник сигналының екінші
қайталап шығуы нөтижесінде пайда болады.
5.
Сигналдың ионосфералық кешігуі. Ионосфера —
50-500
км биікгік аралығындағы еркін электрондары бар иондалған
атмосфералы қ қабат. Осы электрондар жер серігі
сигналының таралуын кешікгіреді.
6.
Сигналдың тропосфералық кешігуі. Тропосфера
— бүл
атмосфераның жер бетінен ең төменгі қабаты (8 — 13 км
биіктікке дейін). Бүл да спутник сигналының таралуын
кешіктіреді.
7.
Антеннаның фазалық ортасының фактілікпен сәйкес
келмеу қателіктері.
8.
Жер серіктерінің геометриялық орналасуы.
119
Бащіілау сүракщары:
1. оеинені сандықтүрге ауыстыру дегенді калай түсінесіз?
2. Координаттар не үшін кдйтадан өзгертіледі?
3. ГАЖ-дағы деректер дегенді кэлай түсінесіз
4. Дигитайзерлер дегеніміз не?
5. Сканер қүралдарының деректерді енгізуде алатын
орны?
6. “Векторлау” терминін қалай түсінесі
7. СР8-қа анықгама беріңіз?
8. СР8-тың мақсаты, міндеті, қолдану облысы
9. СР8-тың жүмыс принципінің неше сатысы бар?
10. СР8 негізі болып не табылады?
11. Кдндай СР8 қателіктерін білесіз?
6. ДЕРЕКТЕРДІ САҚТАУ ЖӘНЕ ӨНДЕУ
6.1 ГАЖ-да деректер қорын сақгау
Растрлы жүйелерде компьютердің қатты дискісінде
сақгалатын растрдың ұяшықтарында атрибуттар мөндері
маңызды саналады. Растрдың әр ұяшығының орналасуы
растрдың басқа ұяшықтарының орналасуы қатысты
анықгалады. Жер серігі растрдың әрбір ұяшьпының дұрыс
салыстырмалы орналасуымен байланысты. Кейбір растрлық
жүйелер деректерді қысып сақгау тәсілін қолданады, мысалы
топтық жөне блоктық кодтау, растр мен квадроағаш
тізбектері т.б.
Егер растрлы жүйеде сыртқы ДҚБЖ қамтамасыз етілсе,
онда өрбір үяшыққа атрибуттардың бірнеше әр түрлі
кодтарының байланыстырылуымен бүл мәселе біршама
күрделенеді. Бүл мәселенің нақты қодданылатын ГАЖ-ғе
ш ығарылатынына байланысты әрбір тем атикалы қ
жабынның атрибуттар жинағын жеке карта ретінде көрсету
және сараптау кджеттігі пайда болуы мүмкін. Баска жүйелер
әрбір үяшық үшін кодтар тізімін карау мүмкіндігін береді.
Векторлар жағдайында графикпен атрибутгар бір ДҚ
ішінде жеке кесте ретінде, немесе бағыттағыштар жинағына
байланысты деректердің өзіндік жинағы түрінде де сақгалуы
мүмкін. График пен атрибуттарды ажырату сызбаға,
атрибутгарға және ДҚ жасалатын түзету процедураларына
назар аударуды талап етеді. Атрибутгар кестесінен тандаулар
жасай отырып оларды өздерімен байланысты графиктік
нысандардан бөлек карастыруға болады. Сондай-ақ ДҚ-
ның бір бөлігіне немесе барлық ДҚ-ға тандаулар жасауға
болады, яғни сызба немесе атрибуттар бөліктерін жөне
олардың сөйкестілігін тексеру үшін қажет.
Көптеген векторлық ГАЖ ДҚ бөліктерін архивтеу
мақсатымен үлкен секциялар ретінде жеке сақтауға
мүмкіндік береді. Бүл процедура мозаикалық орналастыру
деп аталады, өте үлкен ДҚ-да бір уақытта сараптау үшін
қажет деректер көлемін азайту үшін пайдаланылады.
6.2 ГАЖ-ға деректерді енгізген кездегі қателік типтері
Таралған кателіктердің үш типі бар. Біріншісі векторлық
жүйелерге жатады жөне оны сызбалық қателік деп атайды.
121
I
Бүндай кателіктердің үш түрі: нысанды өткізіп алу,
нысанның дүрыс жатпауы (орналасу кзтелігі), нысанның
бүрыс реті. Кдтеліктердің екінші типі — бүл атрибуттар
қателіктері. Олар векторлық та, растрлык та жүйелерде
кездеседі. Үшінші типі — атрибуттардын дүрыс
орналаспауынан, немесе дүрыс емес графикгік нысанга дүрыс
атрибутты сәйкестендіргенде пайда болатьш кате.
Цифрлау аяқгалган соң, векторлық-топологиялық ГАЖ
топология күруды талап етеді (егер бүл цифрлау процесінің
бір бөлігі болмаса). Кез-келген жагдайда фафиктік нысанның
ДҚ-на катынасы туралы анық ақпараты бар топология кейбір
типтегі графиктік кдтеліктерді нақгылап аньпсгауга мүмкіндік
береді. Олардьщ біреулері мәтіндік хабарлармен белгіленсе,
баскдлары ГАЖ-нің өзі анықгай алмайтын кателікгерін іздеу
үшін бейнелерді тексеру немесе таптер мен нысандар санын
көрсететін Д Қ статистикасын қарастыру нәтижесінде
анықгалуы тиіс. Бекітілімнің кдйшылықкд сәйкес келетін
қателіктердің келесі негізгі алтытипін іздестіру кджет, олар:
1. барлық графиктік нысандар енгізілуі тиіс;
2. керекгі нысандардан тыс цифрлланбағаннысандардан
аспау керек:
3. нысандар тиісті орьшдарда, тиісті пішін мен мөлшерде
орналаскан;
4. нысандардың барлығы бірімен бірі байланыскан;
5. идентификациялауга арналған барлық облыстар бірдей
белгіге ие;
; Л
6. барлық нысандар тірекгі нүктелері анықгалған жүмыс
аймағында орналасқан.
Ірі коммерциялық ГАЖ осы жалпы топологиялық
катынасты қамтамасыз етуі тиіс. Цифрланған карталар мен
бастапқы карталарды салыстырудың жақсы тәсілі — экранда
көрсету немесе катты көшірмеге шығару болып табылады.
Соңғысы кошіру үстелінде екі картаны бірінің үстіне бірін
қойып, салыстыруға мүмкіндік береді.
Түйіндер — бүлар тек сызық кесінділер арасындағы
бағыпың өзгеруін көрсететін нүкгелер гана емес, олар белгілі
топологиялық мағынаға ие. Түйіндер екі көшенің қиылысуьш
немесе өзен мен көлдердің қосылуын белгілеу үшін
қолданылады, бірақ олар сызықгың әрбір кесіндінде немесе
полигонның әрбір шекараларында пайда болуы шарт емес.
122
Достарыңызбен бөлісу: |
