Дәлдігі мен бағасына байланысты олар: ең кзрапайым
және арзан, көбінесе генераторларының сапасы онша
жоғары емес бірканалды кодты алған, тек дискретті
нүктелердің координаттарын анықтай алатын төменгі
дәлдікті (жүз және одан көп метр); қолдық, орта бағалы,
кодты, салыстырмалы аз дәлдікті (бірден ондаған метрге
дейін); қүны жоғары, көпканалды, дециметрлік және
метрлік дөлдікті кдмтамасыз ететін антеннасы және сапасы
жоғары генераторы бар кодтық, қымбат, көпканалды,
бірж иілікті
немесе
екі
ж иілікті
күрделі
бағдарламаныкдмтамасыз етуді талап ететін кодты-фазалы,
бір миллиметрден ондаған метрге дейінгі дәлдікті
кдмтамасыз ететін жоғары дәлдікті деп бөлінеді.
Ең бастысы, бүл аспап географиялық координатгардағы
нысанньщ орналасу нүктесін дәл табады.
Орналасу орнын дәл табу аспаптьщ өзіне және сыртқы
саяси жағдайларына да байланысты. Бір таңданарлык жағдай
саясат үлкен рөл атқарады. Себебі, АҚШ пен әскери
өндірістегі карама-кайшылық осы саланьщ жылдам дамуына
әсерін тигізді. Жердің кез келген нүктесінде түрып өзіңнің
түрған орныңды 15 м дәлдікпен анықгауға болады.
ОР8-күралдарын қолдану саласы өте кең.
ОР8 және басқа техникалық қүралдардың үйлесу
мүмкіндіктері негізінде бүрынғы шешілмей жатқан
мөселелерді шешуде жаңа сапалы мәліметтер алуға
мүмкіндік беретін ақпараттық-өлшеу жүйелері қүрылады.
О Р8-қабы лдағы ш көлемі кіш ірейіп жөне бағасы
арзандауда, болашақга телефон сияқгы жаңа “түрмыстық
аспапкд” айналуы мүмкін.
ОР8 Жер бетінің әрбір шаршы метріне ерекше адрес
бере алады, сол себептен адам қажет нысанын іздеуде
адаспайтын болады.
,
ІшКШУ
5.7 С Р 8 — қүралдарын қолдану салалары
С Р 8 -т і қолдану ш еңбері орасан зор. Ж оғарыда
айтылғандардан басқа ОР8 түманды ауа райы кезінде
кемелерді навигациялау үш ін, бағалы ж үктердің
тасымалдануын бақылау, үшақгардың дәл конуын, суға
батқан кемелерді іздеу және кзуіпті айсбергтерді бақылау
үшін қолданылады.
112
С Р8 аспаптарының құтқару жұмыстары кезінде
маңыздылығын да айта кеткен жөн. ОР8 навигациямен
автокөлік жүиелерін баскдру үшін де пайдалы. Автомобильде
сәйкес жабдық орнату арқылы сіз таныс емес жерде саяхат
жасай аласыз. Ъақылау координатгарын енпзсеңіз жеткілікті,
жүйе сізге жол' бүрылыстарын алдын ала ескертеді.
Инкассатор машинасында орнатылған ОР8-жабдық
машинаньщ барлық жолын бақьілауға мүмкіндік береді.
Кджет мөліметтердің дәлдігіне байланысты ОР8 жол
шаруашылығында қолдану келесі бағытга жүргізілуі мүмкін:
навигация, топография, геодезиялық жүмыстар.
5.8 С Р8 — жабдықгарын навигацияда қолдану
Біріншіден, қозғалмалы нысандарды навигациялау
саласьш келтіруге болады. Оған жергілікті ондаған метр
кателікпен ғана анықгайтын навигациялық кластың ОР8-
қабылдағыштары сәйкес келеді. Бүл қабылдағыштар
автомобильдерде, өзен, теңіз және ауа кемелерінде, ғарыштық
аппараттарда және жаяу жүрген кездерде қолданылады.
Барлық қозғалмалы нысандарға ортақ болып жер бетіне
олардың қозғалыс қатынасы бойынша жылдамдықгың
болуы және штурман (бағытгаушы) мәселелерінің дөстүрлі
міндетгері табылады. Маршрут бойынша қозғалысты бастау,
ауаға көтеру, автомобильмен жолға шығу алдында экипаж
штурманы алдағы маршрутты жете қарастырады. Ол
маршрутты картаға түсіріп, қажет жылдамдықты және
жолдың әр түрлі бүрылыстары бойынша оның өзгеру
графигін түрғызады, жол үзақгығын және кайту уақытын,
жанармай қорларын есептейді. Сонымен кдтар, алдыңғы
маршрупъщ өзі бақылап, түзетіп отыратын үшу, жүзу және
жол жүру процесінің көптеген баскд элементтерін анықгайды.
Жоғарыда келтірілген негізгі мөселелерден басқа
навигациялық ісластың қазіргі ОР8-қабылдағыштары
жартылай автоматты режимде “үшу алдындағы дайындық”
бойынша да, “үшу кезінде” де барлық штурмандық жүмысты
орындайды. Кдбылдағыштың міндетіне байланысты оның
крндырылған компьютері кейбір көлемдегі келесі сервистік
мөселелерді шешеді:
-
үшақжөне корабль кемелеріңдегі навигация жаідайы туралы
акцаратты әлемлік теңіз порттары мен аэропорттары шектерінде
сақгау және беру (жаңартылатын магнитгік карталар);
113
8-1
- әр түрлі навигациялык және акдараттык кешендер
ортасында жүмыс жасау;
- кзбылдағыштың ішкі жадьша әр түрлі статистикалык
өңдеулерді жүргізу үшін өлшеулер мөліметтерінің
массивтерінің жиналуы;
- қабылдағыш жүйелерінің жүмысын Жер серігіндегі
сигналдар өзгеріп отырған жағдайда жан-жақгы бакылауды
кдмтамасыз ететін біршама көмекші операцияларды орындау;
- оператормен достық карым-кдтынас интерфейсі.
Қозғалыс жылдамдығының болуы қабылдағыштарды
схемалық жобалау кезінде ескерілетін арнайы талаптар
катарын кдлыптастырады. Мысалы, авиациялық мақсатгағы
кабылдағьшггар тез өтпелі координаттарды анықгауда және
обьект жылдамдығының өзінен калмау үшін және қосымша
“динамикалық” кателіктер калыптастырмау үшін қозғалыста
болуы тиіс.
Әрине, нысандар қозғалыс диапазоны бойьшша және
маневр карқындылығы бойынша ерекшеленеді. Ал олардьщ
штурмандарына сервисті мақсаттардың бірнеше әртүрлі
жинағы қажет. Сол себептен үшақгар мен тікүшақгар,
кемелер мен жер беті көліктері үшін штурмандық ОР8-
қабылдағьпіггар дамуда және кеңінен қолданылуда. Оларды
қолдану нәтижесінде қозғалыс кауіпсіздігі, навигациялық
мәселелерді сенімді, әрі дәл шешу дамиды( 5.6-сурет).
5.6 сурет.
СР8-т і навигацияда крлдану
114
Достарыңызбен бөлісу: |
