122
теориялық білімдердің орны мен рөлі, олардың тәртібі мен жүйеленуі қайта
қарастырылады, сайып келгенде, мұның бәрі студенттердің дамуын
ынталандырудың өсуіне алып келеді.
Құзыреттілікке негізделген кәсіби білім берудегі модульдік білім беру
бағдарламаларының икемділігі келесідей:
- технологиядағы
және
жұмысты
ұйымдастырудағы
өзгерістерге
байланысты мамандарға қойылатын талаптарды өзгерткен кезде, арнайы
модульдерді тез арада жаңарту немесе ауыстыру, бәсекеге қабілетті деңгейдегі
мамандарды даярлау сапасын қамтамасыз ету;
- қажетті модульдерді және модульдердің жеке бірліктерін біріктіру
арқылы алдыңғы білімді (немесе жұмыс тәжірибесін) оның білімі мен дағдысы
негізінде әрбір оқушыға жеке оқытуға мүмкіндік береді;
- бірдей модульдерді бірнеше оқу бағдарламаларының элементтері ретінде
пайдалануға мүмкіндік береді (қауіпсіздік, тиімді байланыс және т.б.).
Құзыреттілік-модульдік тәсіл шеңберінде білім беру нәтижелерін
бағалаудың өз ерекшеліктері бар. Біріншіден, бағалау әрбір нақты модуль үшін
дербес орындалады. Бағалау процедурасы білім алушылар осы модуль
бойынша тапсырмаларда тұжырымдалған құзыреттерді меңгергенін және осы
құзыреттілік шеңберіндегі барлық қажетті әрекеттерді жүзеге асыра алатынын
көрсету немесе растауды қамтиды. Екіншіден, бағалау критерийлерге
негізделеді, ал бағалау критерийлері алдын-ала анықталады және қызмет
нәтижесі бойынша модуль міндеттері тұжырымдалады.
Білім беру стандартының және білім беру бағдарламасының жекелеген
жұмыс істеу принципі алдыңғы нұсқалардың жалғасы болып табылады.
Стандарт оқыту қызметінің нәтижелерін сипаттайды; білім беру бағдарламасы
білім мазмұнын сипаттайды; сондықтан ең икемді және динамикалық құжат
ретінде білім беру бағдарламасы білім беру стандарттарының бөлігі бола
алмайды. Негізгі кәсіби бағдарламаны ФГОС негізінде білім беру мекемесі
әзірлейді және бекітеді (бірнеше нұсқада болуы мүмкін) және өзгерістер енгізу
кезінде федералдық деңгейде келісуді талап етпейді.
Жүйенің тұтастығы принципі «кәсіби стандарт – білім беру стандарты».
Кәсіптік білім беру жүйесін экономикалық салаға біріктіру контекстінде кәсіби
стандарттар мен білім беру стандарттарынбір-бірінен оқшаулап қарастыру және
құрастыру мүмкін емес,өйткені олар әуелден «кәсіби стандарт – білім беру
стандарты» ретінде біртұтас жүйенің ажырағысыз элементтері болып
табылады.
Әлеуметтік
әріптестік
принципі
жұмыс
берушілерді,
олардың
бірлестіктерін, білім беру органдарының өкілдерін, ата-аналар қауымдастығын
және т.б. сарапшылар ретінде тарту арқылы әртүрлі әлеуметтік серіктестердің
стандарттарын әзірлеуде білім беру мекемелерін, алқалық стандарттарды
дамытуды талап етеді.Сонымен бірге, әлеуметтік серіктестік принципі білім
беру саласының өкілдерінің қоғамдық сұранысқа деген көзқарасын серіктестік
қарым-қатынастардағы белсенді ұстанымға негіздейді.
123
Ең төменгі жеткіліктілік принципі кәсіпке / мамандыққа қойылатын
талаптарды өзгерту кезінде ең аз қосымша (бейімделушілік) оқумен жұмыс
істеу мүмкіндігіне ие маман даярлау мазмұнының көлемін талап етеді.
Маманның жалпы және кәсіби құзыреттілігін қалыптастыру міндеттерінің
бірлігі принципі. Бұл принцип кәсби және жалпы білім беру пәндері мен орта
кәсіптік білім беру мазмұнын біріктірудің маңызды аспектілерінің бірі болып
табылады.Оның енгізілуі, атап айтқанда, БКО мен ОКО мекемесінің қарапайым
студентінің дүниетанымы, жалпы мәдени және интеллектуалды дамуы,
құндылықтар жүйесі, қажеттіліктері және т.б. ерекшеліктерінің өзгеруімен,
кәсіптік білім беру жүйесіндегі сыртқы факторлардың әсерімен байланысты
болады.
Заманауи зерттеулер орта кәсіптік білім беру мекемелерінің студенттерінің
құндылық бағдарлары, көзқарастары мен себептері айтарлықтай ішкі қарама-
қайшылықтарға ие болатындығын көрсетеді.Кәсіптік колледждегі (техникалық
мектеп, лицей) студенттің қызметіне жетекші мотив, әдетте, өзінің және
жақындарының әл-ауқатты жақсарту (материалдық игілікке мотив ретінде)
болып келеді, өзін-өзі дамыту және өзін-өзі жетілдіру мотивтері «жаңа,
қызықты идеяларды үнемі іздестіру және жүзеге асыру» сияқты мотивтер
иерархиясында едәуір төмен орын алады.Неғұрлым индикативті, студенттердің
мотивтері бойынша ең маңыздысы келесілер болып табылады: «Жұмыссыздық
жағдайында бәсекеге барынша қабілетті болу», «Білім деңгейін көтеру»,
«Өзгелердің жұмысын ұйымдастыру».Осылайша, мектептен кейін колледжге
түскен (техникалық мектеп, лицей) студенттер еңбек нарығындағы
практикалық іс-әрекеттерге назар аудармайды және қазіргі әлеуметтік-
экономикалық жағдайларда өздерінің бәсекеге қабілеттілігінің рөлін анық
бағаламайды.Шығармашылық және кәсіпкерлік белсенділіктің мотивтері,
сондай-ақ көшбасшы болуға деген ұмтылысты кәсіби даму мен беделді арттыру
үшін маңызды деп есептемейді.Бұл жағдайда негізгі қайшылық – материалдық
әл-ауқатқа жету (және студенттердің түсінуінде бұл әлеуметтік қауіпсіздік және
өмірлік табыс) үшін мақсатқа қандай жолмен жүру керектігі туралы түсініктің
бекімегендігі.
Функционалдылық принципі кәсіптік қызметті функционалдық талдау
нәтижесінде анықталған кәсіби қызметтер жиынтығы негізінде білім беру
стандарттарын құрастыруды және құрылымдауды қамтиды.Осы принципті іске
асыру арқылы маман даярлау жүйесінде «жеке білімнен» «жеке-
функционалдық» тәсілге көшу жүзеге асырылуы мүмкін.Жұмыспен қамтудың
қазіргі жағдайы әртүрлі деңгейдегі жас мамандарды бейімдеуде жеткілікті ұзақ
кезең бойынша сипатталады.Зерттеушілердің айтуынша, бұл ресейлік кәсіптік
білім берудің «жұмыс істемейтін» функционалдылықтың бағдарлануымен
байланысты.Кәсіптік білім беру мекемелерінде іргелі, көлемді, толық ғылыми
білім алынады, бірақ игерілмейді және шынайылықпен байланыспайды.Ал
қазіргі жұмыс беруші «білімді емес» жас маманның білімін жұмыс орнында
толықтыруға дайын емес.Бастауыш және орта кәсіптік білім беру табиғаты
бойынша жоғары оқу орнындағы білім беруге қарағанда барынша
Достарыңызбен бөлісу: |
