150
Тор пластинасы коррозияға ұшырамау үшін, оларды мыс немесе мы-
рыштың жұқа қабатымен жабады. Жиі қосылуларда жəне ағытуларда
доғаның тез сөнуіне қарамастан, пластиналардың өте жоғары темпера-
тураға дейін қызуы, тіпті олардың жануы мүмкін. Осыған байланысты
ионсыздандырылған торы бар түйіспелерде сағатына қосулар жəне
ағытулар саны 600-ден аспайды.
ПА сериялы қосқыштардың түйіспелерінде əр полюске екі есе
ажырау қолданылады. Түйіспелердің балқуын азайту үшін олар болат
қапсырмалармен қамтылған. Доға түзілгенде, оған түйіспелер армату-
расында жəне бұру сымдарындағы токпен доғаның өзара əрекетінен
туындайтын электр динамикалық күштер əсер етеді. Деионды тордағы-
дай доғаны сөндіру үшін ток нөл арқылы
өткенде туындайтын катод
маңындағы электр беріктігі пайдаланылады. Бұру сымдарының өрістері
жəне болат қапсырма есебінен магнитті үрлеу жəне екі ажырау 500 В
дейінгі кернеудегі түйіспелердің сенімді жұмысын қамтамасыз етеді. 60
А номиналды токқа есептелген түйіспелер, 450 В кернеудегі жəне cosφ
= 0,3 қысқа тұйықталудың он есе тоғын ағытады.
Түйіспелер жетегі үшін Ш-тəрізді немесе П-тəрізді өзекшесі бар
электр магниттер кеңінен пайдаланылады. Осындай электр магниттің
магнит сымы екі бірдей бөліктен тұрады,
олардың бірі қозғалыссыз
бекітілген, ал екіншісі түйіспелі жүйемен иінтірек арқылы байланысты.
Ш-тəрізді жүйенің полюстері арасында якордың жабысуын жою үшін
электр магниттердің бірінші құрылымдарында саңылау жасалды. Қо-
суда соққы шеткі полюстерге келеді, бұл олардың айтарлықтай ажы-
ратылуына əкелді. Якорь қисайған жағдайда иінтіректе якорьдің өткір
жиектерінің өзегінің полюсінің бетінің бұзылу қаупі туындайды. Қазір-
гі түйіспелерде жабысуды жою үшін тізбекке магниттік емес төсем ен-
гізілген. Қосылған жағдайда барлық үш саңылаулар нөлге тең. Ол по-
люстердің тозуын азайтады, себебі соққы барлық үш полюске келеді.
Қосылған жағдайда магнитті жүйе полюсіне
якордің дірілін жою
үшін қысқа тұйықталған орамдарды орнатады. Себебі қысқа тұй-
ықталған орамның əсері кіші ауа саңылауында тиімді, полюстердің
тығыз жатуы үшін олардың беті өңделуі тиіс. Электр магниттің дірілін
азайту бойынша жақсы нəтижелер ПА типті түйіспелерде
қол жет-
кізілуі мүмкін. Онда өзекшені икемді бекіту нəтижесінде якорды өзек-
шеге қатысты өзіндік орнату мүмкін, онда ауа саңылауы ең аз болады.
Белгілі болғандай, орауыштың индуктивті кедергісінің өзгеруіне
байланысты ондағы ток якордың тартылған жағдайында жіберілгенге
қарағанда барынша аз болады. Орташа қосу тоғы тартылған жағдайда
10-есе токқа тең деп санауға болады. Үлкен түйіспелер үшін якордың
тартылған жағдайында ток 15 есе мəнге жете алады.
Егер жіберілген
жағдайдағы якорь қандай да бір себептер бойынша одан шыға алмаса,
151
ном
үлкен іске қосу тоғына байланысты ешбір жағдайда орауышқа кернеуді
беруге болмайды (бірдеңемен тежеледі). Көптеген түйіспелердің ора-
уыштары ПВ = 40 % сағатына 600 қосуға дейін жол беретіндей есеп-
телген.
Айнымалы токтың түйіспелерінің электр магниттері сондай-ақ
тұрақты ток желісінен қуат алады. Бұл жағдайларда түйіспелерде жыл-
дамдатылған резистормен бірлесе жұмыс істейтін арнайы орауышты
орнатады. Соңғысы басқа аппараттың барынша қуатты түйіспелерімен
немесе блок-түйіспелі ажырайтын түйіспелермен тұйықталады.
Саңылау азайғанда айнымалы токтың электрмагнитінің тартылыс
сипаттамасы тұрақты
ток электр магнитіне қарағанда, аз тіктікпен
көтеріледі. Осының нəтижесінде ол қарсы əрекет ететін сипаттамаға
барынша жақын. Нəтижесінде іске қосылу кернеуі жіберу кернеуіне
жақын.
Түйіспелердің электр магниттері 0,85
U
ном
-дан 1,1
U
дейінгі қуат
беру кернеуінің диапазонындағы сенімді жұмысты қамтамасыз етеді.
Түйіспелер орауышы тұйықталатын блок-түйіспелері
арқылы қуат
алатындықтан, онда түйіспені қосу номиналды мəнге дейінгі кернеуді
көтергеннен кейін өздігінен болмайды. Айнымалы токтың электр маг-
нитінің іске қосылуы тұрақты ток электр магнитіне қарағанда барын-
ша тезірек. Түйіспелердің өзіндік уақыты 0,03-0,05 с, ал жіберу уақыты
— 0,02 с құрайды. Тұрақты ток түйіспелеріндегідей, айнымалы токтың
түйіспелердің блок-түйіспелері негізгі түйіспедегі электрмагнитпен
қозғалысқа келтіріледі.
Достарыңызбен бөлісу: 
