13
негізінен құжатты тұтастай сақтауға арналған, оның таңқаларлық мүмкіндіктері
бейненің шынайы кӛрінуін қамтамасыз етуге жағдай жасайды. Формат
аппаратты-тәуелсіз болып табылады, сондықтан да бейнені монитор экранынан
бастап фотоқұрылғыға дейінгі кез келген құрылғыдан шығаруға болады.
Бейненің
аяқталған
кӛрсетілімін
басқару
құралдарының
кӛмегімен
сығымдаудың қуатты алгоритмі жоғары сапалы иллюстрациялары бар
файлдарды ықшамдауға мүмкіндік береді.
Түс ұғымы
Түс бейненің ақпараттық маңызын кӛтеруге және кӛрініс әсерін күшейту
құралы ретінде компьютерлік графикада ӛте маңызды орын алады. Түс жарық
шығаратын немесе шағылысатын объектілерден кӛзге түсетін жарықты
адамның миы талдау нәтижесінде қабылданады. Түстік рецепторлар әрқайсысы
тек бір ғана түсті қабылдайтын үш топқа бӛлінеді. Олар қызыл, жасыл және кӛк
түстер. Топтағы бір түстің жұмысының бұзылуы дальтонизмге – түсті дұрыс
қабылдамауға, түсті ажырата алмауға соқтыруы мүмкін.
Жарық ағыны үш «таза» спектрлі түстердің құрылымынан (қызыл, жасыл, кӛк –
ҚЖК) және олардың туындысынан құралады (ағылшын тіліндегі әдебиеттерде
(RGB – Red, Green, Blue қолданылады). Жарық шығаратын нысандар үшін
аддитивті түс шығару тән де, ал (жарық сәулелерінің қосындысымен)
шағылысатын нысандар үшін субтрактивті түс шығару (жарық сәулелері
алынады) тән. Бірінші типті нысанға мысал ретінде монитордың электронды-
сәулелі түтігін, ал екінші типке полиграфиялық баспаны айтуға болады. Жарық
ағындарының
физикалық
сипаттамасы
қуаттылық,
ашықтық
және
жарықтандырылу параметрлерімен анықталады. Түстеудің визуалды
параметрлері жарықтығымен яғни жарықты әлсіз немесе күштерік шығаратын
аймақтарды ажыратумен сипатталады. Нысандардың жарықтығы бойынша
ажыратылатын ашық түстер арасындағы минималды айырмашылықты тоғыс
деп атайды. Тоғысу шамасы ашық түстер қатынасының логарифміне
пропорционал. Ашық түстер логарифмінде немесе оптикалық жазықтықта
берілген нысандардың оптикалық сипаттамаларының реті (ӛсу немесе кему
бойынша орналасқан) градацияны құрайды және бейнені ӛңдеу мен талдаудың
маңызды құралы болып табылады.
Монитор экранынан бейненің дәл түсін шығару үшін түстік температура
түсінігінің маңызы зор. Классикалық физикада Кельвин шкаласы бойынша 0
градустан жоғары температуралы кез-келген дене сәуле шығарады деген
анықтама бар. Температура кӛтерілген кезде сәуле шашу спектрі оптикалық
сәулелер арқылы инфрақызылдан бастап ультра күлгінге дейін араласады. Таза
қара түсті дене үшін сәуле толқынының ұзындығы мен дене температурасы
арасындағы байланыс жеңіл табылады. Осы заңдылық негізінде күннің
температурасы қашықтықтан есептегенде 6500 К болған. Түстерді дұрыс түрде
алу үшін кері әрекет орындалады. Яғни түстік температурасы 6500 К-ге тең
монитор осынша дәрежеге дейін қыздырылған қара түсті дененің сәулелену
спектрін жоғары дәлдікпен шығаруы керек. Осылайша түс температурасының
стандартты мәндерін әр түрлі сәуле шығару құрылғыларынан бірдей түс алуды
қамтамасыз ететін жалпыға ортақ тәсіл ретінде қолданады.
14
Іс жүзінде адамның жанары жарық кӛздерінен шығатын сәулелердің түстік
температурасына тән спектрлерге үздіксіз бейімделіп отырады. Мысалы
даладағы шуақты күнде түстік температура шамамен 7000 К-ді құрайды.
Айталық даладан тек электр шамымен жарықтанып тұрған ғимаратқа кірсеңіз,
алғашқыда шам күңгірт (түстік температура шамамен 2800 К) сары болып
кӛрінеді. Тіпті ақ қағаздың ӛзі сары рең береді. Сонан соң жанарымыз 2800 К
түстік температураға тән жаңа ҚЖК түске сәйкес бейімделеді де шам жарығы
мен қағазымыз ақ түс ретінде қабылданады.
Түстің
қанықтылығы (насыщенность) аталмыш түстің сол түстің
монохроматикалық
(«таза»)
сәулеленуінен
қаншылықты
дәрежеде
ерекшеленетінін кӛрсетеді. Компьютерлік графикада бірлік ретінде түстердің
спектрі сәулеленуінің қанықтылығы қабылданған. Хроматикалық түстерде
түстің ӛңі мен жарықтылығы, қанықтылық параметрлері бар.
Түстеу тәсілдері
Компьютерлік графикада түстік кӛрсетілім ұғымын (басқаша атауы – түс
тереңдігі) қолданады. Ол оны монитор экранынан кӛрсету үшін түстік
ақпаратты кодтау әдісін анықтайды. Ақ-қара түсті бейнені алу үшін екі бит
жеткілікті. Ал сегіз разрядты кодтау түстердің 256 градациясын бейнелеуге
мүмкіндік береді. Екі байт (16 бит) 65536 реңді анықтайды (мұндай режим
High Color аталады) 24-разрядты кодтау әдісімен 16,5 миллионнан астам түсті
сипаттауға болады (бұл режим True Color аталады). Тәжірибе жүзінде
монитордың түстік кӛрсетіліміне түстік қамту ұғымы жақын.
Онымен қандай да бір шығару құрылғысының кӛмегімен түстер диапазонын
шығару түсіндіріледі (монитор, принтер және т.б.).
Бейнені аддитивті немесе субтрактивті әдістермен құру ұстанымдарына
сәйкес, түстік модельдер деп аталатын түс реңдерін құрамдас бӛліктерге бӛлу
тәсілі жасалған. Компьютерлік графикада негізінен RGB және HSB (аддитивті
бейнені құру мен ӛңдеуге арналған) сондай-ақ CMYK (бейне кӛшірмесін
полиграфиялық құралдармен басып шығаруға арналған) модельдері
қолданылады.
СІЕLab түстік моделі
1920 жылы түстік кеңістік моделі СІЕLab (Communication International del
Eclairage – жарықтандыру бойынша халықаралық комиссия. L,a,b – осы
жүйедегі координаталар ӛсінің белгіленуі) жасалады.
CIELab моделінде кез келген түс жарықтығымен (L) және хроматикалық
құрамымен: жасылдан қызылға дейін ӛзгеретін диапазон параметрімен (a), және
кӛктен сарыға дейін ӛзгеретін диапазон параметрімен (b) анықталады. CIELab
моделінің түсті қамтуы баспа құралдары мен монитор мүмкіндіктерінен
біршама асып түседі, сондықтан бұл модельмен бейнені баспаға шығармас
бұрын оны түрлендіріп алуға тура келеді. Аталмыш модель түрлі-түсті
химиялық процестерді полиграфиялық процестермен үйлестіру үшін жасалған
болатын. Бүгінге ол Adobe Photoshop программасы үшін бірауыздан
мақұлданған стандарт болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
