29
a
k
je j-ші кәсіпорында өндірілетін өнімнің е-ші түрдегі
материалдық сиымдылығы ;
Xje - әлеуметтік қауіпсіздік қорына аудару проценті .
J-ші өнеркәсіптен шығарылатын е-ші түрдегі өндірілетін өнімнің
көлемін екі факторлы өндірістік функцияның көмегі және оны болжау үшін,
яғни жекешелендірілетін аймақтарды таңдап алу және реттеу
операцияларын орындау үшін жүмысшылардың саны тұракты , яғни
кәсіпорында шығарылатын өнім көлемінің өзгеруі негізгі қордың
динамикасымен анықталады деп жеткілікті дәрежеде дәл болжауымызға
болады .
Yje(t)=f
5
*(xje(t),E°je,xje,
je
(9)
Мұндағы :
l°je=Eje(t)/t=to
То - бастапқы ( алғашқы ) уақыт моменті .
Өндіріс көлемнің негізгі қорының өзгеру динамикасы капиталдың
және моральды түрде тозу деңгейімен және өндірістегі инвестициялар
көлемімен Hje(t) анықталады.
(dxje (t)/dt)= f
7
*(xje(t),Hje(t),Kje(t),t); (10)
E=1,2,…, M; j=1,2,…,N;
Мұндағы :
Kjе (t) - негізгі қордың физикалық және моральді түрде
тозуының дэрежесін сипатгайтын тозу коэфициенті ( интесивтігі). Тағы бір
айта кететін жағдай, бұл тозу интенсивтігі негізгі қордың мен мынадай
түрде көрсетуге болады :
Yje(t)=f
5
*(xje(t),lje(t),xje,
je
) (11)
Мұнда шығарылатын өнімнің көлемі негізгі қордың көлеміне тікелей
байланысты : өндірістегі жұмысшылар санына lje(t) және олардың j - ші
кәсіпорынның е-ші өндірісіне тиімді қолдануға байланысты, бұлар
өндірістік функцияның сәйкесінше Хjе және lje коэфициенттерінің
көмегімен анықталады .
Сонымен, мемлекеттік кәсіпорындарды таңдап алу жэне реттеуді
бағалау критерийі кәсіпорынның негізгі экономикалық сипаттамасы мен
функционалды байланыста. Мұндағы экономикалық сипаттама ретінде
шығарылатын өнімнің көлемі алынады , оның мөлшері негізгі қорлар мен
eңбек ресустарының өзгеру динамикасы мен көлеміне тікелей байланысты .
Кәсіпорындардың шаруашылық тиімділігіне тез арада талдау жасау
эксплуатациялық мерзімімен, яғни эксплуатацияның интенсивтігімен және
ғылыми техникалық прогреспен тікелей байланысты .
30
4.3 Өндірістік комплекс қоры динамикасының
дискретті — үздіксіз моделі
Негізгі қордың ұлғаюшы құрамының динамикасыныц дискретті -
үздіксіз моделін құру . Негізгі қордың көбеюші топтарға бөлеміз (
кеңдіктері бірдей болу шарт емес ) және I уақыт мезетіндегі көбеюші
топтардағы қордың көлемін былай деп белгілейміз :
1
2
(t),
(t)
x
x
Уақытты үздіксіз айнымалы деп ессптейміз
1
2
(t),
(t),...,
(t)
n
dx
dx
dx
.
Көбеюші топтардың көлемінің dt өте аз уақыт аралыгында көбеюін
қарастырамыз . Алдымен бірінші көбеюші топтан бастаймыз . dx (1)
тобының көбеюі жаңадан енгізілген қуаттардыц құйылуы нәтижесінде ,
әрбір көбеюші қабаттан алынатын және екінші бір көбеюші топқа құю
нәтижесінде жүзеге асырылатын қолдағы бар қордың қазіргі жағдаға сәйкес
өзгер тілуі нәтижесінде табылады . Осы процестердің көлемге
пропорционал интенсивтігі бар деп есептей келе, мынаны табамыз :
1
11
1
12
2
1
21
1
(t)
(
x (t)
x (t) ...
x (t)
x (t)) dt;
n
n
Dx
(12)
Мұндағы :
11
1
,....,
n
инвестициялаудың ( қолдағы бар қордың қазіргі
жағдайға сәйкес өзгерудің модернизациялаудың) нәтижесінде қазіргі топқа
сәйкес көбеюші топтан бірінші топқа қайтадан орналастыру коэффициенті;
21
- негігі қордың тозуын есепке ала отырып, бірінші көбейуші
топтан шығатын қордың интенсивтігін көрсететін коэффициенті ;
21
-өндіріске жаңа қорлар енгізу коэффициенгі .
Қалған топтардың барлығының көлемдерінің өсуі алдыңғы көбейуші
топтардан құйылатын және келесі топтарға құятын қорлардың
қосындысынан алынады .
Модернизациялаудың, қолданылған ұрылғыларды сатып алудың және
олардың екінші топқа арендалаудың нәтижесінде бірінші көбеюші топтан
және кейінгі көбейуші топтардан құйылған қор мынаған тең:
2
21
1
22
2
2
(t)
(
X (t)
X (t) ...
X (t))*dt
n
n
Dx
(13)
Жалпы түрде алдағы топтардан құйылған қор мынандай өрнекпен
анықталады :
;(t)
,
1*
1(t)
jj* xj(t) ...
jn*Xn(t))*dt;
Dx
j j
xj
(14)
Екінші көбейуші топтан құйылатын қор мынандай өрнекпен
анықталады :
11
2
2 2
( )
( )*
Dx t
x t
dt
(15)
